در شرایطی که پس از مطرح شدن احتمال استفاده ارتش سوریه از سلاح شیمیایی، منابع آگاه می گویند روسیه قصد دارد به حمایت از بشار اسد خاتمه دهد و آماده پذیرش دولت ائتلافی در سوریه شود، رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامیهم ضمن ابراز مخالفت با استفاده از تسلیحات کشتار جمعی در سوریه گفته نظام اسلامی مایل است در کنفرانس پیشنهادی واشنگتن و مسکو درباره سوریه شرکت کند. جمهوری اسلامی همچنین ابراز آمادگی کرده تا آغازگر مذاکرات میان مخالفان سوری و دولت بشار اسد باشد.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی مانند احمدی نژاد معمولا از دادن پاسخ های شفاف به خبرنگاران شانه خالی می کند. با این حال علی اکبر صالحی در مصاحبه با اشپیگل در پاسخ به این پرسش که در صورت “اثبات” استفاده سوریه از سلاح شیمیایی آیا تهران به حمایت از متحد استراتژیک خود پایان خواهد داد گفته است: “ما قاطعانه مخالفت خود را با استفاده از هرگونه جنگ افزار کشتار جمعی اعلام می کنیم.”
البته مقامات نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی زیر بار نمی روند که رژیم بشار اسد ممکن است از سلاح های کشتار جمعی استفاده کرده باشد هر چند علی لاریجانی رئیس مجلس گفته است تهران در “هر شرایطی” کنار دمشق می ایستد.
سه هفته پیش بود که سرتیپ ایتای برون، فرمانده مرکز تحقیقات در اداره ضد اطلاعات ارتش اسرائیل، اعلام کرد نیروهای دولت سوریه در “مواردی” از “گاز اعصاب” از نوع “سارین” علیه مخالفان استفاده کرده‌اند.
اندکی پس از آن سازمان‌های اطلاعاتی ایالات متحده هم تایید کردند که ارتش سوریه احتمالا در مواردی علیه مخالفان از گاز اعصاب استفاده کرده است.
روز جمعه جان کری همتای آمریکایی صالحی، از شواهدی قوی سخن گفت که نشان می دهد بشار اسد علیه مخالفان خود از سلاح شیمیایی استفاده کرده است.
جان کری گفته است: “این جنگ تحت‌الشعاع تصمیمات وحشتناک حکومت اسد و اشتیاق آن به قتل‌عام واقع شده است، حتی با استفاده از گاز… و ما معتقدیم شواهد نیرومندی در دست است که نشان می‌دهد از این سلاح استفاده شده است.”
مقاومت بشار اسد در برابر خیزش مسالمت آمیز شهروندان در ابتدای قیام سوریه موجب بروز جنگ داخلی در این کشور شده است، جنگی خونبار که حدود ۸۰ هزار کشته و میلیون ها زخمی و آواره بر جای گذاشته است. به جز جمهوری اسلامی، در دو سال اخیر، روسیه ـ– از اعضای دائم شورای امنیت ـ– نیز در کنار بشار اسد ایستاده است. گرچه به نظر می آید حمایت های مسکو از دیکتاتور سوریه دارد کم رنگ می شود.
روسیه به حمایت از اسد پایان می دهد؟
در همین ارتباط دیروز سایت خبرآنلاین گزارش داد که ولادیمیر پوتیندر نشست خبری پس از مذاکره با دیوید کامرون نخست وزیر بریتانی اعلام کرده بر پایان خشونت ها در سوریه تاکید دارد. پوتین گفته است: “ما در یک نکته مورد نظر به توافق رسیدیم و آن پایان خشونت ها در سوریه و آغاز مرحله ای صلح آمیز و تداوم استقلال و وحدت در این کشور است. همچنین ما در رابطه با تمامی راههای ممکن برای پیشروی ایده های خود در جهت توسعه صلح و ثبات در این کشور مذاکره کردیم.”
روزنامه بریتانیایی گاردین هم از قول کامرون، این دیدار را یک “پیشرفت واقعی” برای حل بحران سوریه خوانده است.
هفته گذشته نیز در پی دیدار جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده با مقامات ارشد روسیه در مسکو، دو کشور اعلام کردند که به طرفین درگیری در سوریه برای پیدا کردن یک راه حل سیاسی فشار وارد خواهند کرد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفته است که مسکو و واشنگتن خواهان برگزاری هر چه سریع تر یک کنفرانس بین المللی هستند تا دو طرف درگیری در سوریه را به اجرای مفاد توافقنامه ژنو ترغیب کند.
این کنفرانس احتمالا اواخر ماه مه ( اواسط خرداد) برگزار می شود و به گفته ناظران می تواند نقش تعیین کننده ای در سرنوشت بحران سوریه و بشار اسد داشته باشد.
منابع آگاه به روزنامه المغرب چاپ لندن گفته اند که مسکو پس از دیدار وزرای خارجه ایالات متحده و روسیه، به اسد ابلاغ کرده که او باید به طرح روسیه بدون هر گونه تاخیر و فوت وقتی پاسخ مثبت دهد زیرا این را آخرین فرصت برای او و سوریه برای خروج از بحران فاجعه آمیزی که دچار آن شده است، می داند.
همزمان دیپلمات های ارشد روسیه با سفیر دمشق در مسکو دیدار کرده و از وی خواسته اند این پیام را به رئیس جمهورش ابلاغ کند: “روسیه از هم اکنون حمایت نظامی و دیپلماتیک خود را از حکومت شما متوقف می کند تا گزارش های امنیتی تایید کنند که عملا از اداره پرونده جنگ دست کشیده اید و همچنین شخصیتی را برای مذاکره با مخالفان معرفی می کنید که هیچ مشارکتی در جنگ های اخیر نداشته است.”
صالحی: ما هم آماده ایم
صالحی نیز در گفتگو با اشپیگل برای آنکه تهران از قافله دیپلماسی جهانی در قبال دمشق عقب نیفتاد از آمادگی نمایندگان جمهوری اسلامی برای حضور در کنفرانس بین المللی پیشنهادی ایالات متحده و روسیه درباره سوریه خبر داده است؛آن هم در حالیکه به نظر می رسد سیاست های ایالات متحده و جمهوری اسلامی درارتباط با آینده بشار اسد در ساختار قدرت سوریه تفاوتی ۱۸۰ درجه ای دارد. جان کری سکاندار دیپلماسی ایالات متحده به تازگی در ایتالیا گفته است بشار اسد، “هیچ نقشی” در یک راه حل سیاسی که به مناقشه سوریه پایان دهد نخواهد داشت.
در مقابل علاالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس اوایل این ماهپس از دیدار با بشار اسد در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته بود: “معتقدیم بهترین گزینه، ادامه حضور بشار اسد در پست ریاست جمهوری تا تابستان ۲۰۱۴ است.”
سوریه متحد کلیدی جمهوری اسلامی در منطقه محسوب می شود و رهبران نظام بر این باورند که کنار رفتن بشار اسد منافع آنان را تهدید خواهد کرد. از این رو با وجودی که تاکنون دست کم ۸۰ هزار نفر در درگیری های دو سال اخیر سوریه کشته شده اند، سرداران و مقامات سیاسی جمهوری اسلامی رغبتی برای پایان خون ریزی ها در سوریه، به قیمت از میدان به در شدن بشار اسد، نشان نداده اند.
با این حال صالحی به اشپیگل گفته است جمهوری اسلامی “می تواند به عنوان آغازگر گفت و گو میان دولت سوریه و مخالفان عمل کند.”
این در حالی است که مخالفان دولت سوریه ـ– هم شورشیان مسلح و هم اعضای شورای ملی سوریه ـ– بار ها بر تیرگی رابطه خود با جمهوری اسلامی تاکید کرده اند. تابستان گذشته ارتش سوریه آزاد ده ها تن از اتباع ایرانی در سوریه را به خاطر همدستی سپاه قدس با نیروهای اسد در کشتار مخالفان به گروگان گرفته بود.
در چنین فضایی سایت دیپلماسی ایرانی–ـ متعلق به صادق خرازی، از دیپلمات های نزدیک به محمد خاتمی ـ– با اشاره به کنفرانس اخیر استانبول که در آن سوری های مخالف اسد و ۱۱ کشور غربی و عربی حاضر بوده اند نوشته است: “ظاهرا جان کری، رئیس دستگاه دیپلماسی ایالات متحده آمریکا، در این جمع تنها سخن از اختصاص کمک های تسلیحاتی غیرمرگبار دولتش به ائتلاف ملی و ارتش آزاد به میان نیاورده است و صرفا نگرانی خود و کاخ سفید نسبت به حضور پررنگ های تندروهای چندملیتی القاعده را با دوستان منطقه ای خود در میان نگذاشته است. بلکه تصمیماتی را نیز به اطلاع آنان رسانده که به موجب آن اعلام سفر ناگهانی و فوری مقامات عرب و ترکیه را خلال روزهای آینده به واشنگتن در پی داشته است. پس از امیر قطر، سعود الفیصل، پادشاه اردن، امیر ابوظبی و رجب طیب ارودغان میهمانان آینده کاخ سفید خواهند بود.”
رجب طیب اردوغان قرار است سه روز دیگر با باراک اوباما دیدار کند. منابع دیپلماتیک به روزنامه حریت گفته اند: “دیدار اردوغان از آمریکا اهمیت این موضوع را افزایش داده است. انتظار می رود تصویر ملموس تر و تصمیمات معین درباره اینکه جامعه بین المللی چه اقدامی در قبال سوریه انجام دهد، در طول این سفر مشخص شود.”
نویسنده این مطلب همچنین به دیدار پیش روی رهبران ایالات متحده و روسیه اشاره کرده و نوشته است: “قرار است اوباما و پوتین کمتر از دو ماه دیگر در ماه ژوئن با یکدیگر دیدار نمایند. نتایج این دیدار با تحولات سوریه نسبت وثیقی دارد. به این دلیل است که اوباما تلاش می نماید با دست پر و برگه ای قوی در این رویارویی ظاهر شود.”
