رابین رایت
به گفته مقامات مرتبط با پرونده ایران، ایالات متحده و سایر قدرت های بزرگ دنیا بعد از دو سال تلاش بی نتیجه دیروز دوباره گردهم آمدند تا ابزارهای جدیدی را برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره ارزیابی کنند. موضوع مذاکره هم برنامه بحث انگیز هسته ای ایران است.
به گفته منابعی که خواستند ناشناس بمانند، دیدار صورت گرفته میان نمایندگان بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و ایالات متحده به سوی مشوق هایی نظیر کمک های بین المللی به ایران درمورد بحران فزاینده مواد مخدر، همکاری در حوزه اکتشاف انرژی و حفاظت امنیت کشورهای نفتی خلیج فارس جهت گیری شده است. هدف از مشوق های تازه اقتصادی و امنیتی واداشتن ایران به تعلیق غنی سازی اورانیم است. فرایند غنی سازی قابل استفاده در تولید انرژی و نیز تولید تسلیحات مرگبار است.
دولت بوش آماده پیش قدم شدن در مورد دادن برخی امتیازات است اما از بیم زیاده روی در این مورد دچار تردید شده است. مهمترین استدلال آنها هم نگرانی از این است که تهران تاخیرهای انجام شده را علت گرفتن امتیازات بیشتر قلمداد کند. یک مقام ارشد ایالات متحده گفت: “اینها همه نظرات اروپایی هاست. آمریکا با احتیاط و محافظه کاری به آن نگاه می کند.” یک مقام شرکت کننده در گفتگوها گفت یکی از پیشنهادهایی که بلافاصله رد شده است این بود که ایالات متحده نوعی ضمانت امنیتی به ایران بدهد.
مقامات شرکت کننده در این گفتگوها گفتند موضوع دیگر مورد بحث کنار زدن افراد وفادار به محمود احمدی نژاد - افرادی که که همه درخواست های بین المللی را رد کرده اند- و یافتن افراد نزدیک به آیت الله خامنه ای است- رهبر ایران که از خود میل به گفتگو نشان داده است.
نمایندگان اروپایی نظرات فراوانی را در سر داشتند که پس از الحاق ایالات متحده به ابتکارات اروپا در سال 2006، در قالب سیاست هویج و چماق ظاهر شد. واشنگتن اغلب این ایده ها را رد می کرد ولی اکنون، با باقی ماندن تنها یک سال از زمامداری بوش، ضروری است که در مورد یکی از معضلات اساسی سیاست خارجی دولت بوش یعنی مساله هسته ای ایران تصمیمی مقتضی گرفته شود. مقام آمریکایی گفت دولت بوش نیز آماده است تا با امتحان مجدد سیاست چماق و هویج، تکانی در تلاش های به بن بست رسیده ایجاد کند.
منابع خبری گفته اند شش قدرت دنیا امیدوارند ظرف همین هفته کار بر روی قطعنامه سازمان ملل برای اعمال تحریم های جدید علیه تهران را به اتمام برسانند. مقامات آمریکایی گفتند در جلسه دیروز پیش نویس ابلاغیه ای نیز نوشته شده که پس از تصویب قطعنامه منتشر خواهد شد و بر اساس آن، “مزایای جذابی” در گفتگو با ایران “مورد تایید” قرارخواهد گرفت.
یک دیپلمات اروپایی گفت: “شما باید تمام ابزارهای در اختیار را قوی تر کنید. هم تحریم ها را و هم مشوق ها را. منظور از قطعنامه سوم، تشدید تحریم ها است اما مشوق ها هم جزیی از آن است.“
با اینحال تحریم های جدید که در ادامه سلسله تحریم های دسامبر 2006 و مارس 2007 انجام می شود، با هدف گیری بانک های ایرانی، صنایع نظامی و مقامات ارشد، مبارزه دشواری را تداعی می کند. پیش نویس قطعنامه مطمئناً مورد تصویب قرار می گیرد زیرا از حمایت هر پنج عضو دایم شورای امنیت برخوردار است، اما به هر حال از اتفاق آرای قطعنامه های پیشین برخوردار نیست که حمایت هر 15 عضو شورا را بدنبال داشته اند.
مقامات حاضر در گفتگوها خاطر نشان کردند، نگرانی شش قدرت بزرگ در جلسه روز گذشته این بود که هرگونه اختلاف میان اعضای شورای امنیت باعث می شود ایران فکر کند که جامعه بین المللی شروع به از هم گسیختن کرده است.
یک دیپلمات اروپایی دیگر حاضر در گفتگوها گفت: “به همین دلیل بسته جدید نباید دلپذیر تر باشد بلکه باید منطقی تر باشد تا آنها را متقاعد به حضور در پای میز مذاکره کند. تمام موضوع همین است.”
چهار عضو غیر دایم شورای امنیت، شامل آفریقای جنوبی، لیبریا، اندونزی و ویتنام، شروطی را برای تحریم های جدید علیه ایران پیشنهاد کرده اند. اعضای دایم شورا قصد دارند هفته جاری را صرف اعمال فشار بر این کشور ها کنند یا اینکه با ایجاد تغییراتی در قطعنامه، نگرانی های آنها را برطرف سازند. قطعنامه یاد شده در مقایسه با پیش نویس اصلی مورد حمایت ایالات متحده در پاییز گذشته، تا همین جای کار هم خیلی تضعیف شده است. این قطعنامه فقط درخواست هوشیاری و احتیاط کرده و تعهد به اجرای اغلب تنبیهات را داوطلبانه درنظر گرفته است.
هدف شش قدرت برتر انجام رای گیری در روز جمعه است، یعنی پیش از در دست گرفتن ریاست شورای امنیت توسط روسیه و پایان دوره ریاست پاناما. مقامات گفتند مسکو که از روابط مهم تجاری با ایران برخوردار بوده و اولین راکتور هسته ای این کشور را ساخته است، مایل نیست نقش ناظر بر رای گیری را بر عهده داشته باشد.
دیپلمات ها می گویند زمانبندی دیپلماسی هویج و چماق با انتخابات مجلس ایران در 14 مارس گره خورده است. هدف این است که ابتدا قطعنامه تصویب و به اجرا گذاشته شود و سپس ظرف شش هفته تا دو ماه، بر سر چرخش های جدید و مشوق ها میان شش قدرت دنیا توافقات لازم صورت بگیرد.
منبع: واشنگتن پست – 26 فوریه