پریسا حاتمی
با آنکه موج نفس‌گیر اعدام‌ها در ایران در تابستان گذشته، اعتراض بسیاری از فعالان حقوق بشر را برانگیخته و به صدور بیانیه اعتراضی از سوی اتحادیه اروپا منجر شده بود، اجرای گسترده احکام اعدام در شهرهای مختلف ایران همچنان ادامه دارد. در آخرین موارد، دیروز 17 نفر در استان خراسان رضوی و 4 نفر در استان فارس اعدام شدند.
گفتنی است خبر اعدام 17 نفر مذکور صرفا در یک بخش خبری تلویزیون ایران اعلام شده و در خبرگزاری‌ها هیچ بازتابی نداشته است، که این موضوع به پررنگ شدن این احتمال کمک می‌کند که حجم اعدام‌ها در شهرهای مختلف ایران به مراتب بیشتر از چیزی است که در خبرها اعلام می‌شود.
بر اساس اعلام سازمان عفو بین الملل، ایران در سالهای اخیر از لحاظ تعداد اعدام در بین کشورهای جهان پس از چین رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. همچنین ایران، تنها کشوری است که دادگاه‌های آن برای کودکان و نوجوانان (افراد زیر 18 سال) نیز حکم اعدام صادر می‌کنند.
آمار اعدام‌های تابستان 86
در تابستان گذشته به بهانه اجرای طرح ارتقای امنیت اجتماعی و مبارزه با اراذل و اوباش، برخوردهای خشنی از سوی نیروی انتظامی و دستگاه قضایی با برخی متهمان صورت گرفت که شامل برخوردهای به شدت خشن خیابانی و به گردش انداختن پرونده‌های تعدادی از متهمانی که در زندان بودند، می‌شد.
اوج این برخوردها صدور بی‌رویه حکم اعدام برای دهها تن از متهمان و اجرای آن در ملأ عام و با تبلیغات فراوان بود که این اقدام در رویه‌ای مشابه در شهرهای مختلف کشور در دستور کار قرار گرفت.
اگرچه مراجع رسمی هیچ آمار کامل و جامعی در خصوص اعدام‌شدگان منتشر نکرده‌اند، اما اخبار موردی که پس از هر سری از اعدام‌ها منتشر شده، به طور تقریبی رقمی نزدیک به200 اعدام در تابستان گذشته را بدست می‌دهد. این رقم در مقایسه با رقم اعدام‌های کل سال 2006 به مراتب بیشتر است، چرا که بر اساس اعلام سازمان عفو بین الملل، تعداد اعدام‌های ایران در سال گذشته میلادی به 177 مورد رسید. اما آمارهای نسبتا کامل زیر که مربوط به 10 استان از مجموع 30 استان کشور است، رقمی بالغ بر 100 مورد اعدام را در تابستان گذشته نشان می‌دهد که با احتساب استان‌های دیگر و مواردی که احیانا از قلم افتاده، قطعا این رقم برای کل کشور از 200 نفر فراتر می‌رود. در چند موردریال مقامات قضایی در ایران از اجرای قریب الوقوع احکام متعدد اعدام خبر داده‌اند و همچنین گزارش‌ها از تشکیل پرونده‌های سنگین حاوی کیفرخواست اعدام برای دهها تن از افرادی که “اراذل و اوباش” خوانده می‌شوند، حکایت دارد.
در روزهای تابستان اخیر تا امروز که در میانه شهریور ماه به سر می‌بریم، در این 10 استان این تعداد نفرات اعدام شده‌اند:
16 تیر، 1 نفر در اصفهان
18 تیر، 1 نفر در اراک
21 تیر، 1 نفر در فسا
30 و 31 تیر، 16 نفر در تهران (اوین)
30 تیر، 3 نفر در تبریز
31 تیر، 1 نفر در یزد
2 مرداد، 2 نفر در دلیجان
هفته اول مرداد، 12 نفر در کرج
7 مرداد، 1 نفر در ساری
10 مرداد، 7 نفر در مشهد
10 مرداد، 2 نفر در سیستان و بلوچستان
11 مرداد، 2 نفر در تهران
16 مرداد، 1 نفر در گنبد کاووس
20 مرداد، 3 نفر در زاهدان
23 مرداد، 1 نفر در گلستان
23 مرداد، 2 نفر در تایباد
29 مرداد، 3 نفر در ساوه
1 شهریور، 1 نفر در شیراز
11 شهریور، 1 نفر در قرچک ورامین
14 شهریور، 17 نفر در خراسان رضوی
14 شهریور، 4 نفر در شیراز
استان کرمان، 12 نفر در انتظار اعدام
استان تهران، 17 نفر در انتظار اعدام
اعتراضات بین المللی به ایران
موج اعدام‌های تابستان اخیر در ایران، اعتراضات بسیاری را نیز در سطح بین المللی برانگیخته است. علاوه بر اعتراض دهها تن از فعالان حقوق بشر و سازمان‌های حقوق بشری بین المللی، یک ماه پیش دولت پرتقال، رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا نیز به نمایندگی از این اتحادیه با صدور بیانیه‌ای نسبت به “موج اعدام‌ها در ایران” ابراز نگرانی کرد.
در بیانیه رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا نسبت به “روند فزاینده صدور حکم اعدام در ماه‌های جاری” ابراز نگرانی شده و از جمهوری اسلامی ایران خواسته شده بود به این روند پایان دهد. در بیانیه منتشر شده از سوی دولت پرتقال همچنین به موضوع صدور حکم اعدام برای دو شهروند کرد، عدنان حسن پور و هیوا بوتیمار، اعتراض شده و از تهران خواسته شده بود از اجرای این حکم خودداری کند.
این بیانیه با امضای اتحادیه اروپا پس از آن صادر شد که تعدادی از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه، ایتالیا و هلند به صورت جداگانه بیانیه‌های مشابهی را منتشر کردند. در همان زمان، رومانو پرودی، نخست‌وزیر ایتالیا نیز از این اعدام‌ها به شدت انتقاد کرد. وی پس از آنکه سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، انتقاد معاون وزارت امور خارجه ایتالیا را دخالت در امور داخلی ایران نامید، خود شخصا به میدان آمد و گفت: “ایتالیا حق دارد مخالفت خود با مجازات اعدام را علنا اعلام کند. مخالفت با اجرای حکم اعدام همچنان جزو سیاست های ماست و این مساله آشکارا تنش هایی با برخی کشورهای اجراکننده اعدام به دنبال دارد.”
واکنش سبزهای آلمان به اعدام‌ها در ایران نیز بسیار شدید بود. به طوری که کلودیا روت، دبیر اول سبزهای آلمان در واکنشی تند گفت: “انسان‌ها را در نمایش‌های خیابانی حلق‌آویز می‌کنند. ملت ایران فرهنگی عمیق دارد. آن‌ها نمی توانند ایران را به دوره‌ی بربریت بازگردانند. وقتی رژیم کار ژورنالیستی را، جاسوسی عنوان می‌کند، هدفی مشخص دارد: هرکس چیزی خلاف میل آن‌ها گفت و یا انتقادی کرد، محکوم به مرگ است. دولت ایران باید سریعاً اعدام دو روزنامه‌نگار کرد را متوقف کند.”