هم‌زمان با نزدیک شدن به زمان انتخابات، تکاپوی گروه‌های سیاسی برای حضور دراین عرصه نیز بیشتر شده است. در این میان گروه‌های اصلاح‌طلب نیز کم‌کم برای حضور در انتخابات آماده می‌شوند. در آخرین تحولات انتخاباتی، شورای هماهنگی جبهه اصلاحات سیدمحمد خاتمی را به عنوان کاندیدای اصلی خود برای انتخابات برگزیده و از سوی دیگر، اسحاق جهانگیری نیز جزئیاتی بیشتر از دیدار اصلاح‌طلبان با رهبر جمهوری‌اسلامی فاش کرده است.
جهانگیری که از اعضای حزب کارگزاران و وزیر صنایع دولت خاتمی بود، با حضور در صدا و سیما با اشاره به دیدار خود و دو تن دیگر از اصلاح‌طلبان با آیت‌الله خامنه‌ای، گفته است که رهبر جمهوری اسلامی در این دیدار به آنها توصیه کرده است: “کسانی که جمهوری اسلامی را قبول ندارند از خودتان دور کنید”. جهانگیری از آیت‌الله خامنه‌ای با عنوان “نقطه ثقل نظام و چتر نظام” یاد کرده، و به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای گفته است که “جناح اصلاح طلب و اصولگرا دو بال نظام به شمار می رود”.
وی همچنین مواضع خود در این زمینه را چنین تشریح کرده: “اصلاح طلب ها قطعاً در کم شدن اعتماد نظام به این جریان سیاسی نقش داشته اند. عذرخواهی چیز خیلی خوبی است. این که انسان در مقابل مردم و نظامی که به گردن او حق دارد، عذرخواهی کند، چیز بدی نیست. این که چرا اصلاح طلبان عذرخواهی نمی کنند را باید به نشست های گفتمانی بین جناح ها واگذار کنیم. به هرحال باید حرف های اصلاح طللبان را هم بشنویم! به نظر من درخواست عذرخواهی از یک شخص، یعنی تمام تخلفات متوجه توست. به نظر من هر کس باید به سهم خود از مردم و ملت عذرخواهی کند. این حرف، پسندیده ای است”.
اشاره جهانگیری به دیداری است که ماه گذشته وی به همراه مجید انصاری و عبدالواحد موسوی لاری، با آیت‌الله خامنه‌ای داشته‌اند. سه فعال اصلاح‌طلبی که در این دیدار حضور داشتند، جزییات این دیدار را در اختیار رسانه‌ها قرار ندادند. موسوی لاری گفته بود که “درباره بیان جزییات این دیدار باید مشورت‌هایی صورت گیرد که پس از آن می‌تواند جزییات را در اختیار رسانه‌ها قرار دهد” و مجید انصاری هم با تاکید بر اینکه “در این دیدار صحبتی درباره انتخابات نشده است”، این دیدار را “ملاقات بسیار خوبی” توصیف کرد.
اما همان زمان سایت بازتاب امروز – نزدیک به هاشمی‌رفسنجانی – در خبری نوشته بود که این سه تن با “مقامات عالی رتبه نظام” دیدار داشته و در آن به ارائه “گزارشهایی از وضعیت کشور” پرداخته اند. بازتاب امروز نوشته بود: “موسوی لاری در گزارش کوتاهی به رشد فزاینده آسیب های اجتماعی و خطر از هم گسستگی اجتماعی و بحران بزهکاری در جامعه پرداخته است، مجید انصاری به بررسی شاخصهای اقتصادی کشور و وضعیت نگران کننده معیشتی جامعه و روند منفی در اقتصاد کلان اشاره کرده و اسحاق جهانگیری گزارشی از وضعیت صنعتی کشور ارائه کرده است” و تاکید کرده بود که “در این جلسه درباره حضور انتخاباتی اصلاح طلبان صحبتی به میان نیامده است”.
عبدالواحد موسوی لاری، وزیر کشور دولت خاتمی و عضو مجمع روحانیون مبارز، اسحاق جهانگیری، وزیر صنایع دولت خاتمی و عضو حزب کارگزاران و مجید انصاری، عضو مجمع روحانیون مبارز و معاون پارلمانی دولت خاتمی بوده‌اند. از میان این جمع مجید انصاری از معدود اصلاح‌طلبانی است که در دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، به عنوان شخصیت حقوقی در این مجمع حضور دارد. اعضای جدید این مجمع اسفندماه سال گذشته از سوی آیت‌الله خامنه‌ای معرفی شدند.
اسدالله بادامچیان، از اعضای هیات موتلفه، دی ماه گذشته گفته بود که سیدمحمد خاتمی، نامه‌ای خطاب به رهبر جمهوری‌اسلامی نوشته و با واسطه هاشمی رفسنجانی آن را به دست آیت‌الله خامنه‌ای رسانده است. بنا به ادعای بادامچیان، خاتمی در این نامه درخواست کرده بود که شرایط حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات فراهم شود. این مساله اما با تکذیب محمدرضا خاتمی و همچنین روزنامه جمهوری اسلامی روبه‌رو شده بود.
هفته گذشته نیز برخی نیروهای اصلاح‌طلب خبر از آن داده بودند که نامه‌ای را خطاب به رهبر جمهوری‌اسلامی نوشته و به شکل محرمانه برای او ارسال کرده‌اند. محمدجواد حق‌شناس، مدیرمسوول روزنامه اعتمادملی، در گفت‌وگویی با روزنامه بهار، خبر از آن داده بود که امضاکنندگان این نامه خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای تقاضا کردند “که برای صحبت درباره مباحث رقابتی و رسیدن به فضای مطلوب انتخابات۹۲ و دغدغه‌هایی که داریم با ایشان دیدار داشته باشیم”. به گفته حق‌شناس، این نامه نزدیک به یک ماه پیش نوشته و ارسال شده است.
هم‌زمان با این تحولات، و در حالی که در فضای مجازی تلاش برای حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات اوج گرفته است، شورای هماهنگی جبهه اصلاحات با صدور بیانیه‌ای،از خاتمی به عنوان کاندیدای اول این جبهه نام برد: “ شورای هماهنگی جبهه اصلاحات پس از بررسی جوانب مختلف، پیرامون یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و با عنایت به شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و بین‌المللی و در پی نظرخواهی از نخبگان و فرهیختگان و گروه‌ها و احزاب اصلاح‌طلب در سراسر کشور و فعالان استان‌ها و تمایلات مردمی که طی یک سال گذشته با وجود مشکلات و محدودیت‌های مختلف صورت گرفت، در جلسه بیست‌وهفتم اسفندماه 1391 خود با اجماع نظر، از حضرت حجت‌الاسلام والمسلمین جناب آقای سیدمحمد خاتمی به عنوان نامزد اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست جمهوری دعوت به عمل می‌آورد و امیدوار است شرایط به گونه‌ای پیش برود که ایشان نامزدی در انتخابات پیش رو را بپذیرند”.
در میان احزابی که این بیانیه را امضا کرده‌اند، خبری از حزب مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب و حزب اعتماد ملی نیست. حزب و مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب، پیش از این توسط دادگاه انقلاب لغو مجوز شدند و حزب اعتمادملی نیز به دنبال اعتراضات پس از انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری در سال 88 و سپس حصر مهدی کروبی، دبیرکل آن، عملا فعالیتی ندارد.
هفته گذشته حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات، با پذیرش تلویحی شنود جلسات گروه‌های مختلف، نسبت به احتمال حضور خاتمی در انتخابات موضع گرفته و گفته بود: “یکی از این افراد که همه شبکه‌های ضدانقلاب در داخل و خارج به دنبال کاندیداتوری وی هستند بدهی‌های زیادی به ملت ایران دارد و صرف سوابق مسئولیت وی در گذشته نمی‌تواند پرونده گذشته وی را به دست فراموشی بسپارد. اردوگاه و تیم این فرد چگونه سخن از فقدان انتخابات آزاد به میان می‌آورند در حالی که 8 سال صدارت دوم خردادی‌ها بر مبنای همین انتخابات صورت پذیرفته است، ای کاش امکان انتشار اسنادی مربوط به همین افراد از جلسه خصوصی‌شان وجود داشت که در این جلسه جسارت‌هایشان به ساحت امام راحل و سخره گرفتن اصل ولایت فقیه را توسط همین فرد برملا می‌شد که در جلسه می‌گوید امام هم تحت فشار مقوله ولایت فقیه را قبول کرد”.
سیدمحمد خاتمی خود اما در دیدار با برخی از دانشجویان، انتخابات را مساله‌ای دانسته بود که چند پیش‌فرض دارد: “اینکه حاکمیت از آن مردم است یعنی مردم حاکم بر سرنوشت اند، والا انتخابات معنی ندارد یا امر تشریفاتی و زینتی است”. وی از انتخابات با عنوان “روح دموکراسی” نام برده و گقته بود: “نمی‌شود در مهمترین مسأله که همانا انتخابات است نظر بسیاری از آنان که هزینه دادند و به حصر و حبس و محدودیت ها گرفتار شدند را نادیده گرفت. درست است که باید جهت فکر و فعالیت خود را جامعه و تلاش برای ارتقاء فکری و اعتلاء بینش و منش مردم قرار داد، اما در کشورهایی نظیر کشور ما اگر نگاه به قدرت نداشته باشیم نمی توان فعالیت مدنی و اجتماعی نیز داشت. اگر دولت با شما معارضه داشته باشد، در مقابل شما خواهد ایستاد. اما شما و مردم در مورد تصمیم گیری من اصلا نگران نباشید. من یک فرد در مجموعه عظیم اصلاح طلبان هستم و نظر خودم را دارم و در عین حال در عمل به نظر جمع (که امیدوارم اجماعی باشد) احترام می گذارم”.
برخی از حامیان خاتمی در فضای مجازی، این سخنان وی را نشان‌دهنده آمادگی او برای حضور در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری توصیف کردند. پیش از این برخی از اصلاح‌طلبان زندانی هم‌چون مصطفی تاج‌زاده نیز از خاتمی درخواست کرده بودند در انتخابات نامزد شود. همچنین هفته گذشته متنی با 91 امضا منتشر شد که در آن از خاتمی برای حضور در انتخابات دعوت شده بود.
با این وجود هستند اصلاح‌طلبانی که مخالف حضور خاتمی در انتخابات هستند. به طور مثال غلام‌حسین کرباسچی، دبیرکل حزب کارگزاران؛ در گفت‌وگویی پیرامون موضوع انتخابات چنین موضع گرفته بود: “شخص خود‌هاشمی شاید اعتقادش این باشد که از نظر رای آوری، خاتمی بهترین گزینه است”. کرباسچی اما نظر دیگری درباره احتمال کاندیداتوری هاشمی و خاتمی دارد: “آقای‌هاشمی تا این زمان گفته است که کاندیدا نمی شود. من شخصا معتقدم آقای هاشمی خیلی بهتر از من و حتی خیلی اشخاص دیگر شرایط را درک می کند، اگر آقای‌هاشمی تصمیم بگیرد که در این انتخابات حضور پیدا کند، قطعا من و خیلی‌ها از ایشان حمایت می کنیم. در حال حاضر بسیاری از اصلاح طلبان مثلا آن دسته‌ای که از نظر شما تندرو بنظر می آیند، مثل آقای حجاریان معتقدند که راه حل نظام و مشکلات کشور به دست آقای‌هاشمی است… بعضی از اصلاح طلبان به حضور خاتمی معتقد هستند و بعضی هم نه. اما بنده شخصا معتقدم اگر هیچ مانعی هم بر سر راه خاتمی برای کاندیداتوری نباشد، وی نباید بیاید”.
هنوز مشخص نیست که کاندیدای احتمالی اصلاح‌طلبان برای انتخابات آینده کیست و آیا اساسا آنها در انتخابات حاضر خواهند شد یا خیر. برخی منابع نزدیک به خاتمی می‌گویند که وی فروردین ماه نظر قطعی خود را درباره انتخابات اعلام خواهد کرد. رسانه‌هایی نیز خبر از آن داده بودند که وی از افراد دیگری برای حضور در انتخابات دعوت کرده است. جواد اطاعت، از نزدیکان مهدی کروبی، از جمله افرادی بود که مدعی شده بود خاتمی از وی برای کاندیداتوری در انتخابات دعوت کرده است.
اما سایت کلمه، نزدیک به میرحسین موسوی، دراین زمینه به نقل از یک “ یک منبع فعال در دفتر خاتمی” نوشت: “ آقای خاتمی همان طور که در آخرین دیدار خود با جمعی از دانشجویان تاکید کرد، به جمع بندی و انسجام نظر اصلاح طلبان درباره انتخابات پیش رو پایبند است. طبعا منبع هرگونه اظهارنظر صریح انتخاباتی و یا سیاسی از سوی ایشان نیز سایت رسمی سیدمحمد خاتمی و دفتر ایشان است”. کلمه همچنین اضافه کرد: “ادعای حمایت سید محمد خاتمی از برخی افراد ناشناخته برای کاندیداتوری، ادعای هرگونه حمایت یا مخالفت میرحسین موسوی با نامزدی خاتمی، ادعای منوط شدن نامزدی خاتمی به نظر رهبری، ادعای قطعی شدن برنامه اصلاح طلبان و سبزها برای حضور در انتخابات و انتساب برخی اظهارات زودهنگام به خاتمی و رهبران جنبش سبز، از جمله این شایعات بوده که رسانه های مدعی اصولگرایی نیز در انتشار برخی از آنها نقش داشته اند و پرهیز از دامن زدن به چنین شایعاتی، از جمله ضروریات ادامه فضای سالم گفت و گویی درباره آینده سیاسی کشور است”.
در نزدیک به چهار سال گذشته و پس از اعتراض به نتایج انتخابات مناقشه برانگیز ریاست‌جمهوری در سال ۸۸، بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب بازداشت شدند و برخی از آنها هنوز در زندان هستند. دادگاه انقلاب نیز حکم به انحلال برخی از احزاب اصلاح‌طلب نظیر جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی داد. برخی از احزاب دیگر – نظیر حزب اعتمادملی، به دبیرکلی مهدی کروبی – امکان برگزاری جلسات خود را ندارند.
از سوی دیگر در میان گروه‌ها و شخصیت‌های اصلاح‌طلب هنوز درباره نحوه مشارکت در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری، توافقی به دست نیامده است. این گروه‌ها به سه دسته تقسیم شده‌اند: برخی خواهان حضور بی‌قید و شرط در انتخابات هستند، برخی شروطی را برای حضور در انتخابات گذاشته‌اند و برخی دیگر نیز قصد حضور در انتخابات را ندارند.
بحث‌ها درباره نحوه حضور اصلاح‌طلبان در حالی مطرح می‌شود که اصول‌گرایان آنها را به خیانت متهم کرده و معتقدند که این گروه‌ها نباید در انتخابات حضور داشته باشند. برخی ازاعضای سپاه پاسداران نیز گفته‌اند که اصلاح‌طلبان تنها در صورتی اجازه حضور در انتخابات را خواهند یافت که از گذشته توبه کنند، گرچه حتی در این صورت نیز مردم به آنها روی خوش نشان نخواهند داد.
آن زمان در واکنش به این درخواست‌ها محمد موسوی خویینی‌ها، عضو مجمع روحانیون مبارز، با اشاره به اینکه “نباید به هر قیمتی در انتخابات شرکت کرد”، گفته بود: “می‌گویند اگر می‌خواهید در انتخابات شرکت کنید باید از فتنه ابراز بیزاری بجویید. ابراز بیزاری یعنی چه؟ یعنی از آقایان مهندس موسوی و حجت‌الاسلام کروبی تبری بجوییم؟ ما خودمان آقای موسوی را به عنوان کاندیدا معرفی کردیم و او مدعی است رأیش را خورده‌اند و هنوز تکلیف این مسئله روشن نشده است چون یک طرف دعوا را بر کرسی نشانده‌اند و طرف دیگر را در خانه‌اش زندانی کرده‌اند. حالا ما از او برائت بجوییم تا بتوانیم در انتخابات شرکت کنیم و آنان همین داستان را دوباره تکرار کنند. کدام عقل سیاسی به ما اجازه این کار را می‌دهد؟ دین هم به ما چنین اجازه‌ای نمی‌دهد. می‌گویند از آقای خاتمی اعلام برائت کنید. تازه ول‌کن هم نیستند. از این سه تن که ابراز برائت کردید می‌گویند از دیگران هم ابراز برائت کنید، از آنها که زندانی هستند هم ابراز برائت کنید وآخرش هم می‌گویند از خودتان و از گذشته‌تان هم اعلام بیزاری کنید. یعنی باید از همه اینها ابراز برائت کنید تا شما را قبول کنند. مرده شوی این قبول کردن را ببرد”.
