بیست و یکم دیماه یکهزار و سیصد و هشتاد و دو بیش از 120 تن از نمایندگان دوره ششم مجلس در اعتراض به رد صلاحیت بیش از یک سوم داوطلبان نمایندگی مجلس در دوره هفتم،برای احقاق حقوق رد صلاحیت شدگان از سوی شورای نگهبان در ساختمان پارلمان، دست به تحصن اعتراضی زدند.این تحصن که 22 روز به طول انجامید،به سرانجام نرسید،اما در تاریخ مجلس جمهوری اسلامی،خاطره مردان وزنانی را باقی گذاشت که دوره وکالت خویش را با استعفا به پایان رساندند تا به موکلین خود گفته باشند “اقتدارگرایان عزم خود را جزم کرده اند تا با حذف جمهوریت نظام و در نتیجه اسلامیت آن و تشکیل مجلس فرمایشی و فرمانبردار، سراشیب سقوط را تا فرجام شوم آن و سوختن در آتشی که خود هیزم آنند طی کنند.”
در روزهای نزدیک به پایان دوره مجلس ششم، شورای نگهبان علاوه بر بسیاری از داوطلبین نمایندگی مجلس، بیش از هشتاد تن از نمایندگان مجلس را نیز که عضو فراکسیون اکثریت آن دوره بودند ـ از حزب جبهه مشارکت ـ از تیغ رد صلاحیت گذراند و بدین ترتیب حذف کامل جناح اصلاح طلب کشور را کلید زد.
سردمدار شروع تحصن، دو فراکسیون جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بودند که هر کدام جایگاه یکی از نواب رئیس مجلس را نیز در اختیار داشتند. با تصمیم این دو فراکسیون،نمایندگان ابتدا در 21 دیماه اقدام به آبستراکسیون کردند و بعد از تنفسی کوتاه، شمس الدین وهابی، نماینده مردم تهران با قرار گرفتن پشت تریبون،نخستین بیانیه متحصنین در اولین روز رسمی تبلیغات انتخابات مجلس هفتم را قرائت کرد.
در بیانیه اول متحصنین با اشاره به جمله ای از آیت الله خمینی به مقامات مسئول کشور هشدار داده شده بود که “نگذارید انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیافتد”. بدین ترتیب تحصن نمایندگان اصلاح طلب کلید خورد و بدین ترتیب 22 روز متمادی، متحصنین در خانه ملت تحصن کردند و در روزهای آخر نیز دست به روزه سیاسی زدند.
مهدی کروبی، رئیس وقت مجلس در آن زمان از تریبون مجلس خطاب به اعضای شورای نگهبان و احمد جنتی گفت: “زمان آنکه شورای نگهبان می گفت که هم رد صلاحیت می کنیم و هم جواب نمی دهیم دیگر سپری شده است.”
نمایندگان متحصنین همچنین به دیدار سیدمحمد خاتمی، رئیس جمهور وقت رفتند و اونیز با تعجب از عملکرد شورای نگهبان اظهار داشت: “من نمی فهمم شورای نگهبان چه می گوید”.
در این دوره نمایندگان طیف های مختلف سیاسی و مدنی با این حرکات همدلی نشان دادند،به طوریکه مجلس،هر روزه محل دیدار با متحصنین و حمایت از آنان بود. نمایندگان متحصنین همزمان اقدام به گفت و گو با سران کشور و شورای نگهبان و رایزنی برای حل این معضل هم کردند و در نهایت به آنها وعده داده شد به جز پنج نفر، حاکمیت حاضر است سایر نمایندگان متحصن را تایید صلاحیت کند که این پیشنهاد با مخالفت جمعی متحصنین رو به رو شد.”
امااین تحصن که در محیط سیاسی ایران کاری بی سابقه بود،واکنشی در میان افکار عمومی برنیانگیخت و جامعه با این واقعه به سردی برخورد کرد؛ ناظران سیاسی معتقدند عدم حمایت توده ها از اقدام نمایندگان راه برای اصرار حکومت بر حذف اصلاح طلبان بیشتر و بیشتر باز نمود.
نمایندگان متحصن در طول 22 روز تحصن بیش از 18 بیانیه منتشر کردند که هر کدام از آنها بیان کننده مواضع، خواسته ها و دلایل اقدامشان بود؛ آنان همچنین در روزهای پایانی تحصن، اقدام به انتشار نامه سرگشاده ای به آیت الله خامنه ای کردند که در آن در خصوص رفتارهای دستگاههای تحت امرش هشدار داده و اعلام کرده بودند که بدین ترتیب کشور از اصل دمکراسی تهی خواهد شد.
در نهایت نمایندگان متحصن مجلس که راه را برای رسیدن به خواسته های خود و موکلانشان و احقاق حقوق آنان بسته دیدند در اقدامی نمادین در 12 بهمن و همزمان با ساعات ورود ایت الله خمینی به ایران اقدام به استعفای دسته جمعی نمودند و 125 نفر از آنان استعفای خود را در نطقی که محسن میردامادی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس و علی مزروعی نایب رئیس کمیسیون تلفیق مجلس قرائت کرد، تقدیم رئیس وقت مجلس کردند.
در این نطق که بعدها بر اساس خاطرات این نمایندگان معلوم شد، زنده یاد احمد بورقانی یکی از نویسندگان اصلی آن بوده، در فرازهایی به اقدامات محافظه کاران به شدت حمله شده بود: “حال که مستی زدگان قدرت و مدهوشان استبداد را یارای درک آن انذارها و هشدارها و این خروش ها و اعتراض ها و اهمیت و حساسیت شرایط کنونی جامعه و کشور نیست و اقتدارگرایان عزم خود را جزم کرده اند تا با حذف جمهوریت نظام و در نتیجه اسلامیت آن و تشکیل مجلس فرمایشی و فرمانبردار سراشیب سقوط را تا فرجام شوم آن و سوختن در آتشی که خود هیزم آنند طی کنند، ما را چاره ای جز عدم حضور و عدم همراهی در این مسیر و گریزی جز استعفا از عنوانی نیست که از این پس در آن خیری برای ملت و فخری برای خود نمی یابیم.”
این نمایندگان در روزهای بعد از استعفا در آخرین بیانیه خود اقدام به تحریم انتخابات مجلس هفتم و اعلام کردند که “بلیط انتخابات غیرقانونی را نمی فروشیم” و محمدرضا خاتمی و بهزاد نبوی، نواب رئیس مجلس در نامه ای به شورای نگهبان خواستار انتشار دلایل رد صلاحیت خود و سایر همراهان شدند اما شورای نگهبان هیچگاه به نامه آنان پاسخی نداد.
در کنار تلاش هایی که نمایندگان متحصن کردند سیدمحمد خاتمی و مهدی کروبی نیز بارها اقدام به رایزنی و گفت و گو و انتشار نامه مشترک نمودند؛ در نهایت آِیت الله خامنه ای پیش از انتخابات دستور داد شورای نگهبان با نظر وزارت اطلاعات اقدام به بازبینی نظرات خود کند اما شورای نگهبان به این دستور اکید رهبر جمهوری اسلامی وقعی ننهاد و بر رد صلاحیت ها پافشرد. بعدها عبدالله رمضان زاده سخنگوی وقت دولت خاتمی فاش کرد که سیدمحمد خاتمی تا آخرین روزها حاضر به برگزاری انتخابات مجلس نبود و فشارهای پیدا و پنهان برخی اصلاح طلبان که نامزدی شان تایید شده بود و همچنین فشار نهادهای نظامی در نهایت وی را مجبور به برگزاری انتخابات نمایشی مجلس هشتم نمود.
