روزنامه نگاری که سر بریده شد. مقابل چشمان ما و بعد عکس های که سر بریده اش را روی سینه اش گذاشته بودند در شبکه های اجتماعی پخش شد. این روزها نامش را زیاد شنیده اید. جیمز رایت فولی خبرنگار و عکاس آزاد آمریکایی اهل راچستر که ۴ سال در کشورهای خاورمیانه فعالیت خبری می کرد. جیمز دو سال پیش با خبرگزاری فرانسه و شرکت رسانه ای گلوبال پست قرار دادی بست و راهی سوریه شد. آذر ماه ۱۳۹۱ مصادف با روز شکرگزاری ۴ شورشی مسلح ماشین او را در منطقه درگیری متوقف کردند و جیمز از آن زمان مفقود شد، تا چند روز پیش که مردی سیاه پوش در حالی که یک کارد تیز در دست داشت و تمام صورتش را با پارچه سیاه پوشانده بود در مقابل دوربین و به نام خدا و اسلام سر “ را از بدنش جدا کرد. جیمز رایت فولی”
سخنگوی نشریه خبری بین‌المللی گلوبال پست که جیمز فولی را استخدام کرده بود روز پنجشنبه گفت: اسلامگرایانی که او را در اسارت داشتند پیش از آن که تصمیم به کشتن او بگیرند، برای آزادی او درخواست ۱۳۲ میلیون دلار باج کرده بودند.
واقعیت این است که هر روزه روزنامه‌نگاران زیادی در سراسر جهان تحت تعقیب قرار می‌گیرند، ربوده یا زندانی میشوند و به قتل می‌رسند.روزنامه نگارانی که تنها با عشق به حرفه خود و اطلاع رسانی پا در این عرصه خطرناک می گذارند و در کمال تاسف هیچ نهاد و سازمانی به طور رسمی پیگیر اتفاقاتی که برای آن ها می افتد نیست و مسئولیت پیگیری کشته شدن آن ها را بر عهده نمی گیرد. طبق گزارش های مختلفی که از سوی نهادها و انجمن های مختلف در سال های گذشته ارائه شده، در دوره ای که کشورهای منطقه خاورمیانه درگیر جنگ و ناآرامی ها شده اند، تعداد عکاسان و خبرنگارانی که جان خود را از دست می دهند، افزایش پیدا کرده است. همچنین فشار بر روزنامه‌نگاران در سراسر جهان از سوی رژیم‌های دیکتاتور بیشتر شده است و خشونت علیه رسانه‌های جمعی و روزنامه‌نگاران برای بسیاری حکومت‌ها امری عادی شده است و به قتل رساندن جیمز فولی زنگ خطری دوباره برای جریان آزاد اطلاع رسانی است که همواره تمامیت خواهان در هر لباس و شکل و عقیده ای از این گردش اطلاعات میترسند و روزنامه نگاران را تهدید جدی قدرت و تمامیت خواهی خود می دانند.
پس از قتل جیمز فولی، جنایت که هرگز جامعه بین المللی مطبوعات آن را فراموش نخواهد کرد کریستف دو لوار دبیر اول سازمان گزارشگران بدون مرز گفت : جمیز فولی برای دولت کار نمی‌کرد و پرچم‌دار آمریکا نبود. او گزارش‌گری حرفه‌ای و بزرگ در خدمت اطلاع رسانی بود و ما با تاثر به پدر و مادرش و همکارانش تسلیت می‌گوییم. (۱)
کریستف دو لوارقبلا در تاریخ ۱۳ دسامبر ۲۰۱۳ در جلسه ویژه شورای امنیت سازمان ملل تحت نام “از روزنامه‌نگاران حفاظت کنیم” خواهان، بسط موازین پیش‌بینی شده در قعطنامه ۱۷۳۸ شورای امنیت برای همه “فعالان عرصه اطلاع رسانی” شد. دبیر اول سازمان گزارشگران بدون مرز، خواهان افزودن تبصره‌ای به ماده ۱۸ اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی در تعریف جنایات جنگی شد و گفت “حمله عامدانه علیه روزنامه‌نگاران” نیز باید به‌عنوان جنایات جنگی محسوب شود. وی همچنین خواهان تشکیل کارگروهی از متخصصان مستقل یا کارگروهی تحت هدایت دبیر اول سازمان ملل متحد شد که دولت‌ها را به انجام تعهدهای خود برای تحقیق و بررسی و اقدام قضایی بی‌طرفانه و مؤثر در رابطه با خشونت علیه روزنامه‌نگاران ملزم کند. کریستف دو لوار همچنین اعلام کرد که گزارشگران بدون مرز از دولت‌های عضو سازمان ملل متحد می‌خواهند روند حمایت از فعالان رسانه‌ای و مدافعان حقوق بشر که در کشورها تهدید میشوند را تسهیل کنند. (۲)
در همین راستا موسسه بین‌المللی مطبوعات (آی‌پی‌آی) که از سال ۱۹۹۷ تاکنون، همه ساله آماری از خبرنگاران کشته شده در حین کار و یا برای کار را منتشر میکند طی صدور بیانیه ای می نویسد : قتل هدفمند روزنامه‌نگاران برای جلوگیری از انتشار اطلاعات و خبر، بیش از هر چیز دیگر، مایه نگرانی موسسه یاد شده است. این موسسه به قتل ۱۶ روزنامه نگار در سومالی در سال ۲۰۱۲ اشاره میکند که عاملان قتل آنها هرگز شناخته و محاکمه نشده‌اند. (۳)
مسئول روابط عمومی یونسکو نیز در گفت و گویی با خبرگزاری رسمی اتریش ضمن اشاره به تعهد دولت‌ها نسبت به مصوبات قرار داد های بین المللی گفت که کشورها باید در مراقبت از جان خبرنگاران متعهد باشند و بدانند که این مصوبات لازم‌الاجرا هستند. (۴)
بدون شک نداشتن امنیت جانی برای روزنامه نگاران موجب شده که این حرفه به عنوان یکی از ۱۰ مشاغل پرمخاطره جهان شناخته شود و شغلی که نیازمند نیازمند حمایت و تامین امنیت است ولی آمار های منتشره از کشته، مفقود و زندانی شدن شمار زیادی از خبرنگاران، روزنامه نگاران و فعالان رسانه ای نگران کننده است. بخصوص در جهان طی سال های اخیر و همزمان با جنگ ها و حوادث کشورهایی چون، عراق، افغانستان، سوریه، مصر و … این تعداد رو به افزایش است و نشان از پرمخاطره بودن این حرفه در جهان دارد.وزیر دفاع فرانسه در تیر ماه ۱۳۹۱ از مفقود شدن دو خبرنگار در شهر حلب سوریه خبر داد. کشته شدن یک خبرنگار زن به نام “یارا عباس” خبرنگار شبکه الاخباریة تلویزیون دولتی سوریه هنگام پوشش خبری درگیری های نظامی غرب این کشور، به ضرب گلوله نیز حادثه دیگری در خرداد ماه سال گذشته بود. این خبرنگار برای پوشش درگیری های شدید میان ارتش و مخالفان به سوریه سفر کرده بود. ربودن روز نامه نگاران در سوریه در سال ۲۰۱۳ شکلی نظام‌مند یافته است. یکی دیگر از مناطق ناامن برای خبرنگاران و عکاسان خبری پاکستان است. اکثر خبرنگاران کشته شده در این منطقه از طریق حملات انتحاری یا درگیری میان نیروهای نظامی کشته شده اند. خبرنگار معروف پاکستانی و مدیر مسوول روزنامه نیوز چاپ پیشاور در گفت، گو با رادیو پشتون گفت : در پاکستان خبرنگاران کشته میشوند و دولت به پرونده های آنها رسیدگی نمی کند. رحیم الله یوسفزای تصریح کرد که در ۱۱ سال گذشته دست کم ۱۰۰ روزنامه نگار در پاکستان کشته شده اند. (۵) بطور کلی سوریه، هند، فیلیپین، سومالی و پاکستان پنج کشوری هستند که گزارشگران بدون مرز از آنها به عنوان “پنج کشور مرگبار برای روزنامه‌نگاران” یاد کرده است. در سوریه دست‌کم ۱۰ روزنامه‌نگار و ۳۵ شهروند-خبرنگار کشته شده‌اند. هند با ۸ روزنامه‌نگار کشته شده، یکی از بی‌سابقه‌ترین موج‌های خشونت علیه روزنامه‌نگاران را تجربه کرد. باندهای مافیایی، گروه‌های سیاسی مخالف و پلیس عاملان اصلی قتل‌ها هستند. فیلیپین نیز با ۸ روزنامه‌نگار کشته شده بدست افراد “ناشناس” موتورسوار، رکوردی دیگر از قتل روزنامه‌نگاران در این کشور را ثبت کرد. روزنامه‌نگاران کشته شده در سومالی قربانی اسلام‌گرایان گروه الشباب بودند.
به گزارش شبکه المنار، حمزه الحاج حسن، خبرنگار، حلیم علو، کارشناس فنی و محمد منتش، فیلمبردار روز دوشنبه (۲۵ فروردین، ۱۴ آوریل سال جاری ) در تیراندازی گروه‌های مسلح کشته شدند. (۶)
گزارشگران بدون مرز طی انتشار گزارشی سال ۲۰۱۲ را با ۸۸ کشته، سالی مرگبار برای روزنامه نگاران توصیف کردند. این سال با ۳۰ درصد افزایش آمار کشته شدگان نسبت به سال قبل، ناامن ترین سال برای خبرنگاران عنوان شد. سالی که علاوه بر روزنامه‌نگاران، دست‌کم ۳۹ شهروند-خبرنگار و وب‌نگار نیز به قتل رسیدند. در این سال ۴۹ روزنامه نگار در سوریه و۱۴ نفر در لیبی ربوده شدند. علاوه بر سال ۲۰۱۲، سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ نیز به واسطه جنگ عراق از پرمخاطره ترین سال ها برای خبرنگاران محسوب شد که در مجموع حدود ۳۰۰ خبرنگار کشته شدند. سال ۲۰۱۳ تعداد روزنامه‌نگاران کشته‌شده به هنگام انجام وظیفه نسبت به سال قبل کمتر بود ولی این تعداد خبرنگار کشته شده همچنان نشان دهنده بی مسولیتی دولت ها در حفاظت از جان روزنامه نگاران است. (۷) بنا بر تخمین کمیته بین المللی حفاظت از روزنامه نگاران(cpj)، حدود ۵۸۰۰ روزنامه نگار در ۱۵ سال گذشته در حین انجام وظیفه کشته شده اند. این کمیته کشورهای عراق، الجزایر، روسیه، کلمبیا و بنگلادش را نیز جزو پنج منطقه خطرناک برای روزنامه نگاران و قتل را مهمترین عوامل مرگ و میر هنگام کار برای روزنامه نگاران اعلام کرده است.
به گزارش دیگری از انجمن بین المللی امنیت خبرنگاران، در شش ماه اول سال 2014، کشور اوکراین خطرناک ترین کشور برای خبرنگاران و عکاسان خبری اعلام شده بود. در این مدت هفت خبرنگار و عکاس خبری در این کشور کشته شدند. “آناتولی کلین” عکاس خبری روس بود که در حمله به اتوبوس حامل کادر تصویربرداری روسیه در شمال شهر “دونتسک” کشته شد. از سوی دیگربنا به گفته ی سایت خبری دوویچه وله، کشورهای ترکیه و چین بیشترین میزان خبرنگاران زندانی را به خود اختصاص داده اند. افغانستان هم به عنوان ناامن ترین کشور برای زنان خبرنگار محسوب می شود. بررسی ها همچنین نشان می دهد که مشکل عمده ای که در این ارتباط وجود دارد، نبود آمار دقیق از خبرنگاران کشته، مفقود شده و زندانی است.
گزارشگران بدون مرز می گوید: از آغازمبارزات انتخاباتی در افغانستان تا کنون بیست مورد تهدید خشونت علیه روزنامه نگاران در ولایات افغانستان از جمله در کابل، هرات و مزارشریف ثبت شده است.
این سازمان به آخرین موارد خشونت و قتل روزنامه نگاران از جمله قتل سردار احمد، خبرنگار خبرگزاری فرانسه در کابل اشاره می کند که روز بیست و یکم ماه مارس ۱۳۹۳ گذشته در جریان یک حمله انتحاری همراه همسر و دو فرزندش کشته شد. (۸)
در پی قتل وی ده ها خبرنگار در جنوب افغانستان با راه اندازی تظاهراتی خواستار تامین امنیت خبرنگاران در ولایت های جنوبی افغانستان شدند.آنان می گویند که خبرنگاران در ولایت های جنوبی کشور امنیت جانی و شغلی ندارند.
نیلس هورنر، خبرنگار سوئدی نیز در خشونت های اخیر در افغانستان جان خود را از دست داد. وی در کابل از پشت با اسلحه مورد حمله دو مرد مسلح قرار گرفت و با شلیک چند گلوله کشته شد. (۹)
در مونته نگرو نیز شاهد حملات مرگبار به روزنامه نگاران هستیم.پس از دستگیر نشدن بانیان حمله های فیزیکی خشونت آمیز به خبرنگاران در مونته نگرو در چند سال گذشته، راشکو کونیویچ وزیر کشور مونته نگرو در جمع خبرنگاران در پودگوریتسا گفت که حمله های خشونت آمیز بر خبرنگاران وجهه سیاسی دولت مونته نگرو و احزاب ائتلاف حاکم در این کشور را به خطر انداخته است.
خبرنگاران با تجمع در مقابل مقر دولت مونته نگرو با چسباندن چسب بر روی دهان خود نارضایتی شان را از وضعیت رسانه های خبری در مونته نگرو نشان دادند. دوشکا پیوویچ نماینده اتحادیه خبرنگاران مونته نگرو در جمع تظاهر کنندگان با اشاره به اینکه در این کشور فضایی بوجود آمده که بانیان حمله های خشونت آمیز به خبرنگاران مجازات نمی شوند، گفت که حکومت اجرایی این کشور مسئول وضعیت کنونی در رسانه های خبری است. (۱۰)
بدون شک اخبار مربوط به خشونت علیه روزنامه نگاران و چگونگی وضعیت آنها در چنین مقاله ای نمیگنجد ولی قتل وحشیانه جیمز فولی یک اقدام خشونت آمیز بود که به تعبیر باراک اوباما تمام دنیا را شوکه کرد. گروهی که از کمترین شرافت بی بهره اند و تنها جنایتکاران و مزدورانی هستند که به نام اسلام آدم میکشند.