ژرژ مالبرونو
عکس قدیمی ای را نشان می دهد که به زمان انقلاب اسلامی در سال 1979 بازمی گردد. مقدم کنعانی و چند تن دیگر از پاسداران با افتخار به دور قهرمان خود، آیت الله خمینی، حلقه زده اند. 30 سال بعد از آن دوران، این پاسدار سابق همچنان ریش دارد. او اکنون به تجارت روی آورده و در دفتر خود در شمال تهران پذیرای من می شود.
مقدم کنعانی 52 ساله که مدرک مهندسی خود را، پس از جدا شدن از جبهه و جنگ، از انگلستان گرفته می گوید: “درواقع پاسداران بودند که کشور را پس از جنگ با عراق بازسازی کردند و این موقعیت به آنها مشروعیت در هر زمینه ای را می دهد. طبیعی است که نفوذ آنها در کشور زیاد باشد.” او به عنوان بیانگزار یک جنبش اکولوژیک خط فکری دیگری را نیز نشان می دهد.
انیس نقاش، یک از فعالان سابق که او نیز به تجارت روی آورده، در این رابطه می گوید: “مزیت دوگانه پاسداران باعث شده تا حوزه فعالیت آنها گسترده تر از حوزه فعالیت آیت الله ها، که یکی دیگر از ستون های حکومت هستند، باشد.” سال گذشته، شرکت مهندسی کنعانی قراردادی را با شرکت فرانسوی ویترول منعقد نمود. هدف این قرارداد، احداث یک خط راه آهن سریع السیر بین تهران و مشهد بود که امروز منتفی شده است.
در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد، تعداد پاسدارانی که به تجارت روی آورده اند بسیار افزایش یافته. دامنه فعالیت های قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا، به عنوان امپراطوری پاسداران، از بانکداری و توریسم گرفته تا تلفن همراه گسترده است و بیش از 250 پروژه صنعتی در حال ساخت دارد که به این تعداد می توان 1220 پروژه تکمیل شده از سال 1990 را نیز افزود. ولی انتقادات از زمانی آغاز شد که این “نهاد معاف از مالیات” به حوزه استراتژیک نفت و گاز وارد شد. رقبای احمدی نژاد او را به این مسأله متهم می کنند که به دوستانش در وزارت نفت پیشنهاد دو قرارداد مهم به ارزش 4 میلیادر دلار را داده است؛ و البته بدون آگهی مناقصه. قرارداد دیگری نیز به همین منوال درخصوص ساخت بخشی از متروی تهران توسط پاسداران به امضاء رسید [به ارزش 4⁄2 میلیارد دلار].
ولی نباید فراموش کرد که هر کوه یخی قسمت پنهان نیز دارد: 60 بندر صادرات و واردات که به طور مخفی توسط سپاه اداره می شود؛ فرودگاهی حفاظت شده در غرب تهران که کالاهای حساس از آن عبور می کند؛ قاچاق پرمنفعت مشروبات الکلی از طریق بندرعباس که هر روز یک کانتینر از آن توسط سپاهیان انقلاب اسلامی به فروش می رود.
یک بازرگان غربی در این خصوص می گوید: “زمانی که من در سال 1991 برای تأسیس یک شرکت به ایران رفتم، ناگهان متوجه شدم که یک شرکت رقیب اقدام به وارد کردن 300 دستگاه رادیولوژی کرده. در حقیقت این سپاه بود که به واسطه یک شرکت صوری اقدام به این کار کرده بود.” و البته در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد دیگر نیازی به شرکت های صوری نیست. در صورتی که در دوره محمد خاتمی، رییس جمهور اصلاح طلب، سپاه پاسداران از بخش های مهم صنعتی و اقتصادی خارج شده بود، ولی امروز در حال جبران آن دوران برآمده و می توان اینگونه تعبیر کرد که در حال انتقام گیری است. در طول دوره حیات انقلاب اسلامی، سپاه پاسداران تا این حد در عرصه های مختلف کشور حضور نداشته. یکی از اطرافیان خاتمی می گوید: “آنها قدرت را در دست گرفتند و این برای آینده مملکت خطرناک است.“
موشک های بالستیک و برنامه هسته ای مخفی
نیمی از وزیران کابینه احمدی نژاد را سپاهیان سابق و اعضای سازمان های اطلاعاتی تشکیل می دهند. 80 نماینده از 290 کرسی نیز پاسدار هستند. به علاوه، از بغداد تا سازمان ملل در نیویورک نیز برخی از نماینده های دیپلماتیک متعلق به این گروه اند. ولی هسته تمامی این فعالیت ها در یک بخش نهفته است: کنترل عملیاتی بر برنامه های ساخت موشک های بالستیک شهاب که به راحتی قادر است اسراییل را مورد هدف قرار دهد و همچنین برنامه نظامی اتمی و در عین حال مخفی که موضوع اصلی مشاجرات با غرب است.
یک دیپلمات می گوید: “برنامه هسته ای مظهر قدرت بین فراکسیون های ایرانی است. سپاه با کنترل این بخش، بین قدرت خود و قدرت آیت الله ها تعادل برقرار می کند. و البته آیت الله ها نیز روی ولایت فقیه تأکید دارند.“
آیت الله خمینی که از سپاهیان خواسته بود به سیاست کاری نداشته باشند، اکنون بی شک روح نا آرامی دارد. ولی اگر سپاهیان موفق شده اند تا به بالاترین درجات دولتی برسند، تنها برای دفاع از یک هدف واحد بوده: مقابله با هرگونه پیشرفت دموکراتیک که می تواند بقای جمهوری اسلامی را به خطر بیندازد.
در دوران خاتمی، پاسداران دو بار از لاک خود خارج شدند تا هشدارهایی بدهند: این هشدارها در زمان تظاهرات دانشجویی سال 1999 انجام شد، یعنی در زمانی که 24 فرمانده نظامی تأکید کردند دیگر “نمی توانند این وضعیت را تحمل کنند”. و چند سال بعد در تاریخ 8 مه 2004، تنها چند ساعت پس از افتتاح رسمی فرودگاه امام خمینی در تهران، یگانی از پاسداران جنجالی به راه انداختند و دستور بسته شدن این فرودگاه را صادر کردند؛ آنان اظهار داشتند که حضور شرکت ترکیه ای که به همراه یک شرکت ایرانی وظیفه ساخت تأسیسات این فرودگاه را برعهده داشته ، “تهدیدی برای امنیت کشور” است. در حقیقت، پاسداران از این واهمه داشتند که قاچاق برخی کالاهای حساس را از دست بدهند.
محاسبه اشتباه
ولی احمدی نژاد با خارج کردن پاسداران از پشت صحنه، سپاه را در مرکز تحریم های بین المللی قرار داد. پاسداران بدون وام های خارجی نمی توانند در پروژه متروی تهران یا بخش نفت و گاز پیشروی کنند و از این پس از این بخش ها محروم خواهند بود. به همین دلیل، بانک فرانسوی “سوسیته ژنرال” که سرمایه گذاری در پروژه عظیم گسترش حوزه گازی پارس جنوبی [واگذار شده به سپاه] را عهده دار شده بود، مجبور شد انصراف دهد.
ایالات متحده که نام سپاه پاسداران را در لیست سازمان تروریستی گنجانده در این خصوص می گوید: “کار کردن با سپاه به مانند کار کردن با تروریست هاست.“
امیر طاهری، تحلیلگر ایرانی می گوید: “محاسبات اشتباه انجام شده است.“
برنارد هورکاد، محقق در امور ایران و استاد دانشگاه در پاریس، اظهار می دارد: “اشخاصی مانند باقر قالیباف، شهردار تهران، به لطف گذشته نظامی شان قادرند، بر خلاف خاتمی، روابط با غرب را به صورت عادی برگردانند. آنها این امکان را دارند که سیاست عمل گرایانه خود را اجرا کنند.“
منبع: فیگارو، 24 آوریل
مترجم: علی جواهری