وحید ثابتیان
محمد البرادعی در گفت وگو با خبرنگاران اعلام کرده است که ایران فعالیت های غنی سازی اورانیوم خودرادرتاسیسات هسته ای نظنز کاهش داده است. او گفته است که بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی شاهد کند شدن نصب سانتریفوژهای جدید هستند. به گفته البرادعی بازرسان آژانس تغییرات یاد شده را درسفرهفته گذشته خود به ایران مشاهده کرده اند. اوهمچنین ازاینکه ایران لازم است با آرام سازی فضا فضای رویارویی را به سمت فضای حسن نیت متقابل کند سخن گفته واظهار خوشبینی کرده است که این روند کاهش ادامه پیدا کند تا بتواند برروی شورای امنیت سازمان ملل تاثیر بگذارد.
مقامات ایرانی تا کنون در این زمینه که کندسازی غنی سازی پاسخی به درخواست شورای امنیت در این زمینه است یا خیر اظهار نظر نکرده اند. پیش از این محمد البرادعی پیشنهاد “مهلت” را مطرح کرده بود که به موجب آن ایران فعالیت های غنی سازی خود را درسطح فعلی حفظ کرده و ازتوسعه آن خودداری کند تا درمقابل آن تصویب قعطنامه علیه ایران نیز برای مدتی متوقف شد تا گفت وگو های مقامات ایرانی با مقامات غربی به نتیجه برسد. او ازایران خواسته بود که فعالیت های جدید غنی سازی را متوقف کند.
کندسازی غنی سازی اورانیوم درنطنز در حالی صورت می گیرد که کشورهای غربی ازایران خواسته اند برای آغازمذاکرات درخصوص پرونده هسته ای، به تعلیق این فعالیت ها اقدام کند. اقدامی که بارها توسط ایران رد شده و دوقطعنامه 1737 و1747 را برای ایران به ارمغان آورده است. گزارش های البرادعی همواره یکی از منابع تصمیم گیری کشورهای غربی بوده است و به همین جهت چنین گزارشی می تواند نقشی تعیین کننده داشته باشد. اگر چه آنچه البرادعی گفته است، اطلاعات بیشتری را دراین زمینه در اختیار نمی گذارد.
ایالات متحده طی هفته های گذشته ازروند مذاکره اتحادیه اروپا که به نمایندگی خاویرسولانا با علی لاریجانی دبیرشورای امنیت ملی ایران انجام می شود ابرازناخشنودی کرده بود. طی همین مدت، گمانه زنی های بسیاری درخصوص تلاش کشورهای غربی به خصوص آمریکا وانگلیس برای بحث روی طرح اولیه تحریم سوم ایران مطرح شده بود. ازجمله این تلاش ها می توان به طرح 14 ژوئن انگلستان اشاره کرد که درآن تحریم هایی برای صنایع هوایی ودریایی ایران درنظر گرفته شده بود. مواردی که اگر نشان به نظر بسیاری ازکارشناسان بعید است که به تصویب اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل برسد، اما نشان دهنده این واقعیت است که درمسیر تحریم های پلکانی کشورهای غربی، هدف قرار دادن صنایع نفت وگاز وهمچنین حمل نقل کشور، از جمله ایستگاه های بعدی به شمار می روند.
مقامات ایرانی تاکید دارند که هرگونه تحریمی می تواند گفت و گوبا اروپا را بی حاصل کند. ازجمله نماینده ایران درآژانس بین اللملی انرژی اتمی گفته است که ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت موجب خواهد شد که نقش اروپا درتصمیم گیری مربوط به این پرونده به حاشیه کشانده شود. این به این معنی است که با تصویب تحریم سوم، عملا گفت وگو ها کان لم یکن خواهد شد. علی اصغرسلطانیه به الاهرام مصر همچنین اروپا را به “عدم قدرت در ایفای نقش فعال و عملی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به پرونده هسته ای ایران متهم کرد.” او از نمایندگان اروپایی خواسته است که تلاش خود را برای ایفای نقش هرچه بیشتر به کارگیرند و هر چه سریع‌تر جلو دخالت شورای امنیت را در این خصوص بگیرند تا به این ترتیب پرونده هسته ایی ایران در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای بررسی شود.
ایران طی هفته های اخیردرمذاکرات خود با آژانس موافقت کرد که هیاتی از سوی آن به ایران اعزام شود تا درخصوص مسائلی که با ایران وجود دارد به گفت وگو بپردازند. آژانس بین المللی انرژی اتمی ازایران خواسته است که به آنچه نمایندگانشان “ابهامات دربرنامه هسته ای” نامیده اند، پاسخ دهند. آژانس معتقد است ایران برخی فعالیت های هسته ای خودرا طی سالهای گذشته، مخفی کرده است. قرار است درچارچوب توافق یاد شده، معاون و رییس امور پادمان ها ورییس کمیته استراتژیک روابط بین الملل آژانس برای سفری رو روزه، چهارشنبه وارد تهران شوند.
همزمان، انگستان که هم اکنون در هفته های نخست بعد از تونی بلر به سرمی برد، همچنان دراتخاذ مواضع تند علیه تهران، پیشتاز دیگر کشورهای اروپایی است. ازجمله اظهارنظرهای مسئولین این کشورمی توان به سخنان وزیرامورخارجه انگلستان درمورد برنامه هسته ای ایران اشاره کرد که گفته است انگلیس موضع سرسختانه ای دربرابر این برنامه خواهد داشت. دیوید میلیبند همچنین گفته که ایران حق ندارد که یک رقابت تسلیحاتی را درخاورمیانه آغازکند. او به فایننشال تایمز گفته است: “ایران حق دارد کشور امن و ثروتمندی باشد و غرب پیشنهاد صریحی را به ایران داده است که به این کشور اجازه می‌دهد انرژی هسته ایی غیرنظامی مورد نیاز خود را تولید کند. ایران حق ندارد یک رقابت هسته‌یی تسلیحاتی در خاورمیانه ایجاد کند و حق ندارد امنیت همسایگان خود را به خطر اندازد.”
این درحالی است که ایران همواره اظهار کرده است که برنامه هسته ای اش معطوف به تهیه انرژی است اگرچه این برنامه توسط کشورهای غربی را به عنوان یک برنامه درخصوص تهیه سلاح های اتمی دررسانه های غربی مورد توجه قرارمی دهند. میلبند تاکید کرده است که اگر لازم باشد انگلیس همراه سومین قطعنامه تحریم شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود که تحریم های علیه ایران را تشدید خواهد کرد: “ما آماده‌ایم تا با متحدان خود بر روی یک قطعنامه سوم کار کنیم؛ به نظر ما خیلی مهم است که جامعه بین‌المللی در این زمینه صریح و متحد باقی بماند؛ فکر می‌کنم پیشنهاد خیلی صریحی برای ایران روی میز وجود داشته باشد. ” وزیرامورخارجه انگلیس بدون رد کردن گزینه نظامی درمورد برخورد با مساله هسته ای ایران اظهار داشته که جامعه بین الملل به دنبال راه حلی دیپلماتیک وغیرنظامی برای حل این مشکل است.
یک مقام بلند پایه سازمان ملل که با برنامه هسته ای ایران آشناست به رویترگفته است که کاهش فعالیت های ایران به صورت حتم برنامه زمانی ایران را برای نصب 3000 دستگاه سانتریفوژ که قرار بود تا پایان ماه ژوئیه به پایان برسد با مخاطره مواجه خواهد کرد. سه هزارسانتریفوژ پایه غنی سازی درمقیاس صنعتی به شمار می رود.یکی از مقامات ایرانی درتهران به رویترگفته است که هیچ اطلاعی درمورد کاهش فعالیت های غنی سازی ندارد.