سارا سماواتی
نهضت آزادی اخیرا با صدور اطلاعیه ای خواستار نظارت های بین المللی بر انتخابات مجلس هشتم شد. در این مورد با دکتر ابراهیم یزدی، دبیرکل نهضت آزادی ایران سخن گفته ایم. وی با اشاره به اینکه “شورای نگهبان با صراحت بر ادامه رویه های خلاف قانون خود اصرار دارد” بر این باور است که: “گزینه دیگری جز نظارت بین المللی وجود ندارد”. وی همچنین می گوید: “حاکمیت با نهضت آزادی پدر کشتگی ندارد، آنها با آزادی مسئله دارند.” متن گفت و گو در پی می آید.
آقای یزدی! طرح خواست نظارت بین المللی بر انتخابات اولین بار است که از جانب یک نیروی اپوزیسیون ایرانی در داخل کشور مطرح می شود. چرا در دوره های گذشته، به ویژه در شرایطی که انتخابات مجلس هفتم برگزار شد، این خواست را مطرح نکردید؟
هرطرح یا عمل سیاسی بایستی با توجه به شرایط مناسب مطرح شود؛ در انتخابات مجلس هفتم بسیاری از نیروهای سیاسی، بخصوص اصلاح طلبان درون یا نزدیک به حاکمیت، نسبت به عملکرد شورای نگهبان خوش بینی هایی داشتند و بدان امیدوار بودند. در عمل اما چنین نشد و در انتخابات مجلس هشتم وضع همان است که بود و شورای نگهبان با صراحت بر ادامه رویه های خلاف قانون خود اصرار دارد. حال وقتی حتی دادگاه های ایران هم توانایی رسیدگی به شکایت از شورای نگهبان را ندارند و شورای نگهبان با گردنکشی حاضر به حضور در دادگاه و ارائه اسناد رد صلاحیت ها نمی شود، چه امیدی می توان داشت؛ بنابراین گزینه دیگری جز نظارت بین المللی وجود ندارد.
همانطور که در بیانیه تان اشاره کرده اید، طرح این تقاضا ممکن است دیر هنگام باشد، در این صورت می ماند همان امیدی که شما به این صورت بیان کرده اید: “انتقال پیام و خواست ملت ایران به حاکمیت تمامیت خواه ایران و جامعه ی بین المللی و سوق دادن هر دو طرف به راه حل های کم هزینه تر و سودمند و برحذر داشتن هر دو طرف از ماجراجویی.” چرا این پیام که “ما نظارت بین المللی می خواهیم» باید جامعه بین المللی و حاکمیت را از ماجرا جویی برحذر کند؟”
تغییرات و تحولات سیاسی موثر، معمولاً ناگهانی رخ نمی دهند.هم حاکمیت و هم اصلاح طلبان بر سر یک پیچ سرنوشت ساز هستند؛ اگر شورای نگهبان و مجموعه حاکمان، بر ادامه روش های نادرست گذشته خود اصرار ورزند ـ که همه شواهد حاکی از آن است ـ شکاف ها، حتی در درون نظام عمیق تر می شود.در آن صورت تمایلات و گرایشات ساختار شکن، بیرون از نظام شکل می گیرند و رشد می کنندکه حاصل آن معلوم نیست و به نفع مصالح ملی کشورمان هم نیست؛ مصالحی که فراتر از نظام است. بنابراین طرح چنین امری ممکن است باعث توجه و تغییر در رفتارها بشود.
با توجه به اینکه سیاست شما قاعدتاً جلب همراهی دیگر نیروهای اصلاح طلب است، آیا قبل از صدور این بیانیه، منظورم بخصوص تأکید براین خواست است، با گروهها و احزاب سیاسی دیگری در این مورد همفکری انجام داده اید؟ اگر نه، چرا؟ اگر آری با کدام نیروها و با چه نتیجه ای؟
با برخی از نیروهای سیاسی نزدیک به نهضت آزادی مطرح شد ولی آمادگی نداشتند.
با توجه به اینکه امکان پذیرش این پیشنهاد از جانب دولت فعلی هم غیرممکن به نظر می رسد، از هم اکنون می توان آن را به دست نیامده تصور کرد، حرکت بعدی شما چیست؟
به رغم اعلام صریح مواضع شورای نگهبان، باید منتظر عملکرد آنان بعد از ثبت نام و رسیدگی به صلاحیت ها بود. ثبت نام و داوطلب شدن حق اولیه هر شهروندی است. با ثبت نام باید این حق مطالبه شود. ثبت نام به معنای تقویت فرایند مشارکت مردم است و نظارت بین المللی هنگامی معنا دار می شود که شهروندان از حق خود استفاده و ثبت نام کرده باشند.ضمن اینکه نظارت بین المللی عبور از نظام نیست. به هر حال در چنین شرایطی، رد صلاحیت ها همچنان هزینه ای برای حاکمان انحصار طلب است.
آیا تقاضای نظارت بین المللی را در انتخابات آینده ریاست جمهوری هم مطرح خواهید کرد؟
رفتارحاکمیت علی الاصول باید طوری باشد که نظارت احزاب سیاسی در داخل، وافی به مقصود باشد و نیازی به نظارت بین المللی نباشد. اما همانطور که اعلام کرده ایم رفتار حاکمیت جز این راهی برای نیروهای اصلاح طلب باقی نگذاشته است؛ لذا اگر بخواهند در انتخابات ریاست جمهوری آینده هم همین شیوه ها را بکار ببرند، خواست نظارت بین المللی جدی تر خواهد بود.
بیان این امر از جانب شما که “حضور در انتخابات را هرگز به معنای شرکت در همه مراحل انتخابات و سهم خواهی از قدرت سیاسی در شرایط کنونی” ارزیابی نمی کنید، آیا به معنای تحریم انتخابات در صورت تأمین نشدن خواست نهضت آزادی ایران است؟
خیر؛ نهضت آزادی با تحریم انتخابات موافق نیست.
آقای یزدی در میان احزاب اصلاح طلب موجود، آیا هیچکدام تمایلی به همکاری انتخاباتی با نهضت آزادی و یا دیگر جریانات نو اندیش دینی نشان داده اند؟
تمایل و اعتقاد بسیار زیادی وجود دارد، اما نزدیکی و همکاری با نهضت آزادی هزینه دارد و آنها در شرایط کنونی، این نزدیکی و همگامی را به نفع خود نمی دانند. به احتمال زیاد بعد از انتخابات، شرایط برای همکاری آماده تر خواهد شد.
پیش بینی شما از میزان حمایت داخلی و خارجی از این بیانیه چیست؟
در داخل ایران نیروهای سیاسی از بیانیه نهضت آزادی ایران استقبال کرده اند، اما از واکنش های خارجی اطلاع زیادی ندارم.
آیا نهضت آزادی ایران صرف نظر از موافقت یا مخالفت حکومت با نظارت بین المللی، کاندیداهایی برای انتخابات معرفی خوهد کرد؟ در آنصورت آیا انتظار دارید که برخی چهره های شناخته شده، یا ناشناس شما ز فیلتر شورای نگهبان عبور کنند؟
شرکت در انتخابات حق همه شهروندان است. ما مردم را به مطالبه حقوق شهروندی خود دعوت و ترغیب کرده و می کنیم. ثبت نام ما یکی از این موارد مطالبه حقوق شهروندی است. اما مشارکت به معنای رفتن به پای صندوق ها و رای دادن به افراد و یا دعوت مردم به رای دادن و حمایت از نامزد های معین، یا یک حزب سیاسی، به تحولات آینده بستگی دارد. شرایط کنونی طوری نیست که اعضایی از نهضت آزادی تایید صلاحیت شوند. حتی اصلاح طلبان شناخته شده نیز رد صلاحیت خواهند شد.
با توجه به روال فعلی و زمان کم باقیمانده تا انتخابات مجلس، پیش بینی شما از نتیجه انتخابات چیست؟
اگر هیچ تغییری در سیاست ها و رفتار ها داده نشود، نتیجه انتخابات مجلس هشتم روشن است و پیامد آن عمیق تر شدن شکاف در میان حتی نیروها و فعالان سیاسی درون حاکمیت خواهد بود.
شما در مصاحبه قبلی با «روز» به امتناع اصلاح طلبان در همکاری های انتخاباتی با نهضت آزادی و یا نیروهای ملی ـ مذهبی اشاره کردید. چرا این گفتمان را در سطح جامعه و به شکل علنی و بیرونی مطرح نمی کنید؟
در شرایط فعلی طرح این بحث کمکی به بهبود اوضاع نمی کند.
آقای یزدی چند سال پیش پیشنهادی شده بود مبنی بر اینکه نهضت آزادی برای دریافت مجوز فعالیت، نام دیگری برگزیند. چرا نمی توان فعلاً که شرایط چنین است، برای نفس پیشبرد مبارزه سیاسی این پیشنهاد را پذیرفت؟
این یک پیشنهاد صادقانه نبود. همان زمان که این پیشنهاد در وزارت کشور مطرح شد از آنها خواستیم کتباً به ما بنویسند، اما ننوشتند. هنگامی هم که جمعی از اعضای کمتر شناخته شده نهضت، درخواست تاسیس یک حزب جدید را کردند، وزارت اطلاعات که انها را شناسایی کرده بود به کمیسیون ماده 10 گزارش داد و آنها نیز از صدور پروانه خودداری کردند. فراموش نکنید که آنها با اسم احزاب یا روزنامه ها مخالف نیستند، بنابراین تغییر اسم مشکل را حل نمی کند. حتماً خاطرتان هست زمانی که روزنامه جامعه توقیف شد و روزنامه نشاط به جای ان درآمد، رییس سابق قوه قضاییه در نماز جمعه به شدت به روزنامه نشاط حمله کرد و گفت که این همان روزنامه توقیف شده جامعه است. هنگامی که قانون مطبوعات را تغییر دادند، به این نکته نیز پرداخته شد تا مانع شوند اگر روزنامه ای توقیف شد، همان هیات تحریریه روزنامه دیگری را با همان مشخصات منتشر کند. حاکمیت با نهضت آزادی پدر کشتگی ندارد آنها با “آزادی” مسئله دارند و تغییر نام درد آنها را دوا نمی کند.