آرش سمیعی
کمتر از یک ماه پس از انتصاب سعید جلیلی - طراح ایده نامه‌نگاری به رهبران جهان - به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، روزنامه لوموند چاپ پاریس گزارش کرد که احمدی نژاد دوشنبه گذشته نامه‌ای برای نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه فرستاده و در آن با لحنی نامعمول سارکوزی را خطاب قرار داده است.
غیر از لوموند که به نقل از دیوید مارتینیون، سخنگوی الیزه - کاخ ریاست جمهوری فرانسه - دریافت این نامه را تایید کرده، هیچ منبع فرانسوی دیگری به متن این نامه اشاره نکرده است. لوموند نیز صرفا به بخش‌های اندکی از محتوای این نامه اشاره کرده که در آن سارکوزی یک “رهبر بی‌تجربه” خطاب شده و از او خواسته شده که: ”روابط دو کشور را از بین نبرد.” این روزنامه همچنین از قول منابع فرانسوی، محتوای این نامه را “تحقیرآمیز و همراه با تهدیدهای تلویحی” توصیف کرده است.
پس از انتشار این گزارش در شماره روز جمعه روزنامه لوموند، مجتبی هاشمی ثمره، مشاور ارشد احمدی نژاد نیز در گفت‌وگو با ایرنا ارسال نامه به سارکوزی را تایید کرد، اما ادعا کرد که مطالب رسانه‌ها در خصوص این نامه “تحریف شده” بوده است. با این حال تاکنون هیچ‌یک از رسانه‌های وابسته به دولت در ایران چیزی از متن تحریف نشده این نامه را منتشر نکرده‌اند.
یک نامه بی‌پاسخ دیگر
محمود احمدی نژاد پیش از این هم دست‌کم پنج بار نامه‌هایی را برای رهبران جهان ارسال کرده است. تنها نکته نامه جدید او به سارکوزی در وقفه‌ای است که بین این نامه با نامه قبلی وی وجود داشته است؛ چیزی در حدود یک سال.
تاکنون هیچ یک از نامه های احمدی نژاد به رهبران جهان پاسخ رسمی دریافت نکرده است. این موضوع، اعتراض بسیاری از منتقدان داخلی دولت را برانگیخته است که معتقدند نامه‌نگاری‌های بیهوده احمدی نژاد که در آنها از ادبیات رسمی و مبانی دیپلماتیک استفاده نمی‌شود، باعث بی‌احترامی به ایران در محافل سیاسی و رسانه‌های بین‌المللی می‌شود.
احمدی نژاد اولین نامه خود را در اردیبهشت 1385 برای جورج بوش، رئیسجمهور آمریکا فرستاد؛ اقدامی که برخی ناظران آن را به معنای شکستن تابوی مذاکره مستقیم و گامی جدید برای گشایش در روابط ایران و آمریکا تعبیر کردند. اما وقتی متن این نامه 18 صفحه‌ای منتشر شد، مشخص شد که محتوای آن چیزی جز موعظه کردن بوش و دولتمردان آمریکا براساس ارزش‌های مورد اعتقاد احمدی نژاد و انبوهی از مطالب دینی به همراه تحلیل‌های عجیب از اوضاع جهان نیست؛ و هرچه بود به مشکلات موجود بین دو کشور ارتباطی نداشت. این موضوع مورد تایید سخنگوی کاخ سفید هم قرار گرفت که گفت: “این نامه شامل مطالب گسترده و تاریخی است که به مناقشه کنونی ارتباط مستقیم ندارد و آمریکا قصد ندارد به این نامه پاسخ بدهد.“
پس از بوش، آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان دومین دریافت‌کننده نامه‌های مذهبی- فلسفی احمدی نژاد بود که او هم در تیر ماه همان سال مضمونی مشابه نامه بوش را دریافت کرد، و البته مانند او دلیلی ندید به این نامه پاسخ دهد. تنها موضوع جدید و جنجالی که در نامه احمدی نژاد به مرکل مطرح شده بود، طرح دوباره ادعای او در خصوص تشکیک درباره هولوکاست بود. در این نامه، هولوکاست بهانه‌ای توصیف شده بود که: “کشورهای پیروز در جنگ درست کرده‌اند تا بر اساس آن، مردم کشور مغلوب را دائما شرمنده نگهدارند.“
سومین نامه احمدی نژاد در مرداد ماه به دست ژاک شیراک، رئیسجمهور وقت فرانسه رسید که چیز زیادی در خصوص مضمون آن منتشر نشد و صرفا سخنگوی کاخ الیزه دریافت آن را تایید کرد، بدون اینکه توضیحی درباره محتوای آن بدهد.
نامه بعدی نیز در آبان 85 برای رومانو پرودی، نخست‌وزیر ایتالیا ارسال شد؛ نامه‌ای که پرودی چپ‌گرا در ابتدا آن را “به معنای دور تازه‌ای مذاکرات” و “مقدمه‌ای برای گفت‌وگو” توصیف کرد، اما بعدها مشخص شد که همچون دو نامه قبلی، صرفا حاوی دیدگاه‌های مجمود احمدی نژاد است. همزمان با این نامه، زمزمه‌هایی که در خصوص نامه به پاپ بندیکت شانزدهم و نیز نامه‌ای خطاب به مردم آمریکا در رسانه‌ها مطرح شد که هر دو نامه اندکی بعد در آذر ماه منتشر شدند.
نامه به پاپ، واکنش های متفاوتی را نیز در داخل ایران در پی داشت. دلیل این موضوع، اندکی بعد در محافل و چند ماه بعد در رسانه‌های نزدیک به حوزه علمیه قم مطرح شد: چند تن از مراجع تقلید به نامه‌نگاری احمدی نژاد با رهبر کاتولیک‌های جهان به شدت معترض بودند. سخنانی که بعدها توسط خبرگزاری حوزه علمیه منتشر شد، حاکی از آن بود که آیت‌الله مکارم شیرازی خواستار مشورت دولت با مراجع پیش از ورود به ارتباطات و مسائل مذهبی شده بود و آیت‌الله صافی گلپایگانی نیز در بیانی در این باره گفته بود: “افراد شایسته‌تری در کشور و حوزه‌ها هستند که اگر لازم باشد آنها برای پاپ نامه می‌نویسند.“
نامه تهدیدآمیز به سارکوزی؟!
این بار، پس از یک سال تعطیلی روند نامه‌نگاری‌ها، احمدی نژاد بار دیگر رئیسجمهور فرانسه را مخاطب نامه خود قرار داده است؛ با این تفاوت که اکنون یک رئیسجمهور راست‌گرا با سیاست‌هایی آشکارا ضد دولت ایران بر سر کار است.
تابستان سال گذشته، وقتی احمدی نژاد سومین نامه خود را برای ژاک شیراک نوشت، فرستاده‌ای که از طرف دولت ایران نامه را برای او برد کسی نبود جز سعید جلیلی که در حال حاضر به جای علی لاریجانی در جایگاه دبیری شورای امنیت ملی نشسته است.
اکنون احمدی نژاد در حالی جانشین شیراک را مخاطب قرار داده است که دولت جدید فرانسه پس از روی کار آمدن، درست برعکس دولت پیشین، سیاست نزدیکی به آمریکا و تلاش برای تحریم بیشتر ایران را در پیش گرفته است. این اصطلاح سارکوزی که نسبت به خطر دو گزینه “بمب ایرانی یا بمباران ایران” هشدار داده بود، نشانه آشکاری از تغییر لحن فرانسه در قبال ایران قلمداد شد.
در آن زمان روزنامه لوموند لحن نامه به شیراک را متفاوت با دو نامه پیشین توصیف کرد و بدین ترتیب این امیدواری بی‌حاصل را ایجاد کرد که نامه جدید احمدی نژاد به حل مشکلات ایران و غرب کمک کند. اما اکنون همین روزنامه لحن احمدی نژاد در نامه اخیر را تحقیرآمیز و تهدیدآمیز توصیف کرده است.
به نوشته لوموند، احمدی نژاد در نامه‌اش سرکوزی را کم تجربه دانسته و خاطرنشان کرده که فرانسه و ایران روابط محکم و قدیمی داشته‌اند و در عین حال دارای منافع مشترک در لبنان هستند. او همچنین از اینکه فرانسه پیشنهاددهنده تحریم های بیشتر در چارچوب اتحادیه اروپا شده، بسیار خشمگین بوده و این تصمیم را محکوم به شکست دانسته است، زیرا به گفته وی، ایتالیا و آلمان از آن تبعیت نخواهند کرد.
در ادامه گزارش لوموند به اظهارات همان روز آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان، در یک کنفرانس مشترک با رئیسجمهور فرانسه اشاره شده که مرکل در آن گفته است: “دو دولت فرانسه و آلمان در تصمیم های خود نسبت به پرونده هسته ای ایران کاملا تفاهم دارند.“
اکنون باید دید آیا این رئیسجمهور نیز مانند همتای پیشین خود، شیراک، نامه احمدی نژاد را بی‌پاسخ خواهد گذاشت و به محتوای وقعی نخواهد نهاد؟