آخرین باری که ایران انتخابات ریاست جمهوری برگزار کرد، میلیون‌ها نفر به خیابان‌ها ریختند و علیه انتخاب مجدد محمود احمدی‌نژاد تظاهرات کردند. پس از گذشت چهار سال، جمهوری اسلامی هنوز کاملا از آن سکته سیاسی بهبود نیافته انتخاباتی دیگر برگزار می شود. یک سال پس از ناآرامی‌های انتخابات پیشین، برنده میدان، نیروهای محافظه‌کار نزدیک به آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران بودند و رهبران اصلاح‌طلب هنوز تحت بازداشت خانگی بسر می‌برند.
حالا اصلاح‌طلبان به دنبال راهی برای بالا کشیدن دوباره خود هستند. هشت نامزد برای این انتخابات توسط شورای نگهبان که نیمی از آنها توسط رهبر منصوب می‌شوند تایید صلاحیت شده‌اند. این شورا صلاحیت اکبر هاشمی رفسنجانی کاندیدای مورد حمایت اصلاح‌طلبان را رد کرد. دو نامزد باقی مانده‌اند که افکارشان نزدیک به اصلاح‌طلبان است: حسن روحانی و محمدرضا عارف که هر دو در دوران ناآرامی‌های سال ۱۳۸۸ سکوت کردند. اصلاح‌طلبان در حال بررسی ائتلاف بر سر یکی از این دو نامزد هستند.
احتمال انتخاب حسن روحانی که بخشی از تحصیلات خود را در گلاسکو در بریتانیا انجام داده است بیشتر است. او در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران بود. روحانی در مناظره تلویزیونی، دولت احمدی‌نژاد را به خاطر ناکارآمدی مالی و برقراری فضای امنیتی در کشور مورد انتقاد قرار داد. آقای عارف که در دانشگاه استنفورد تحصیل کرده با نظرات آقای روحانی موافق بود و گفت در انتخابات سال ۸۸ تخلفاتی صورت گرفت. وی آقای احمدی‌نژاد را به خاطر اینکه معترضان را خس و خاشاک نامیده بود مورد انتقاد قرار داد.
اما این دو نفر با رقیب محافظه‌کاری به نام سعید جلیلی روبرو هستند که مواضعش مبتنی بر مقاومت در برابر غرب به رهبر ایران بسیار نزدیک است. انتظار می‌رود آقای جلیلی که پایان‌نامه دکتری او در مورد سیاست خارجی پیامبر اسلام بوده، در صورت برخورداری از حمایت آشکار رهبر رای زیادی بیاورد. شایعاتی در تهران به گوش می‌رسد که ممکن است محمود احمدی‌نژاد نیز در لحظات آخر از سعید جلیلی حمایت کند، با این امید که در صورت انتخاب او از پیگرد قانونی در امان بماند.
یکی از نامزدهای ائتلاف سه‌گانه محافظه‌کاران محمدباقر قالیباف است که خود را با امیرکبیر مقایسه می‌کند. او شهردار تهران است و در زمان ناآرامی‌های سال ۸۸ موضع‌گیری مشخصی نکرد و حتی در برهه‌ای تعداد مردم در تظاهرات سکوت را بیش از ۳ میلیون نفر اعلام کرد که بسیار بیشتر از آمار رسمی منتشر شده توسط دولت بود. وی اما در ماه‌های اخیر اظهار نزدیکی بسیار بیشتری با آقای خامنه‌ای کرده است.
فرد دیگر این ائتلاف علی اکبر ولایتی است که در دوران جنگ وزیر خارجه بود و سال‌هاست سمت مشاور سیاست خارجی رهبر را بر عهده دارد. او وابسته به جریانی است که از حمایت بازاریان برخوردار است.
نامزدها مواضع خیلی روشنی در مورد مذاکرات هسته‌ای عنوان نکرده‌اند. جلیلی گفته که مقاومت در برابر غرب را ادامه می‌دهد اما روحانی عنوان کرده است که سعی دارد بدون تضعیف موضع ایران با غرب بهتر تا کند. تمامی نامزدها از پشتیبانی ایران از رژیم سوریه حمایت کرده‌اند.
محافظه‌کاران آقای روحانی را به خاطر همکاری با دولت‌های اروپایی و تعلیق غنی‌سازی اورانیوم در سال ۲۰۰۳ مورد انتقاد قرار می‌دهند و وقتی در طول مناظرات از او در این مورد سئوال شد پاسخ داد که: “چیزی که می‌گویید دروغ است، می‌دانید که دروغ است. شاید… کسی که در گوشی شما حرف می‌زند این را نداند اما شما می‌دانید.”
بسیاری از اصلاح‌طلبان بخاطر شکست خود در سال ۸۸ ممکن است تمایلی به شرکت در انتخابات نداشته باشند. اما عدم حضور آنها می‌تواند به نفع نیروهای تندرو باشد. هنوز احتمال ائتلاف روحانی و عارف می‌تواند تغییراتی را در معادلات ایجاد کند.
منبع: اکونومیست - 8 ژوئن
