مقامات ایران در مورد هدفشان برای نفوذ بیشتر در خارج از مرزها و همچنین موفقیتهایشان در این زمینه تعارف ندارند.
به رغم تلاشهای غرب و کشورهای سنی، به خصوص در مبارزه علیه داعش، تهران میتواند ادعا کند که سه پایتخت عربی را در کنترل خود دارد: بغداد، دمشق و بیروت.
ممکن است این هفته پایتخت چهارمی هم اضافه شده باشد و آن صنعاست که شورشیان حوثی در روز ۲۰ ژانویه کاخ ریاستجمهوری را در این شهر به اشغال خود درآوردند. آمریکاییها و سعودیها هر دو اعتقاد دارند که این گروه تحت حمایت ایران قرار دارد.
تصرف یمن کمی پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین اسرائیل صورت گرفت که کشته شدن یک فرمانده ارشد سپاه ایران در آن حمله دخالت این کشور در بخشهایی از خاورمیانه را آشکار کرد.
منتقدان ایران میگویند، این کشور هلالی را از دریای مدیترانه تا خلیج عدن را در کنترل خود دارد.
نیروی قدس سپاه ایران از بیثباتی منطقه استفاده کرده است. تاکتیکهای این نیرو ترور و بمب گذاری در خارج از کشور و رساندن سلاح و آموزش به شبهنظامیان برای کمک در جهت منافع ایران است. شیمون شاپیرا، ارتشی بازنشسته که حالا در مرکز روابط عمومی اورشلیم کار میکند میگوید: “ایرانیها استاد استفاده از هرج و مرج هستند.”
سیاستمداران ایران و عراقی، سرپا ماندن بغداد را تنها به لطف حلقه دفاعی قاسم سلیمانی میدانند.
افزایش نفوذ ایران برای عربستان و آمریکا مایه نگرانی است. سعودیها ثروتمند اما ناکارآمدند و آمریکاییها آرام هستند و اغلب از غریبهها استقبال نمیکنند. عربستان در حال ساخت دیواری بلند در امتداد مرز خود با عراق است تا از ورود داعش جلوگیری کند و ایران برای حمایت از شبهنظامیان شیعه وارد عراق شده است.
با این حال عمق نفوذ ایران محدودیتهایی دارد. یکی از انگیزههای حمله اسرائیل میتواند این باشد که در حالیکه آمریکا سعی دارد با ایران توافق هستهای امضاء کند، نفوذ این کشور در منطقه را نشان دهد.
رشد داعش در عراق، ایرانیها را نگران کرده است. با این حال، افراطگرایی سنیها تا حدی از تبعات سیاستهای خود ایران است. متحدان شیعه ایران فرقهگرایی را عمیقتر میکنند. آزار و اذیتهای شبهنظامیان شیعۀ تحت حمایت ایران، تلاشهای بغداد برای همکاری با قبایل سنی به منظور مقابله با داعش را تضعیف میکند. حزبالله نیز با جنگیدن برای بشار اسد، محبوبیت خود در جهان عرب را به خاطر مقاومت در برابر اسرائیل از دست داده است.
این دخالتها همچنین تلاشهای حسن روحانی و جواد ظریف برای نمایش ایران به عنوان کشوری عادی را که با توافق با آمریکا و کشورهای غربی بر سر برنامه هستهای آغاز شده، با مشکل مواجه میکند. برخی در غرب گمان میکنند توافق هستهای میتواند بخشی از چانهزنی بزرگتر برای ایجاد ثبات در خاورمیانه باشد. اما این احتمال وجود دارد که ایران توافق هستهای را بدست آورد و سیاستهای خود در منطقه را نیز ادامه دهد.
برخی از مقامات ایرانی که گمان میکنند عربستان به خاطر تضعیف ایران با کاهش تولید نفت موافقت نمیکند، سعی دارند با ایجاد بیثباتی در شرق این کشور این موضوع را جبران کنند. یکی از مشاوران رهبر ایران میگوید: “اینطور نیست که ما بخواهیم آنجا مشکل ایجاد کنیم. اما این پیام را فرستادهایم که اگر بخواهیم میتوانیم از همان مزایای عراق و افغانستان در خلیج فارس هم بهرهمند شویم.”
منبع: بیزنس اینسایدر - 25 ژانویه 2015