مایکل هرش و جان بری
سر شام مجلل کباب، آنها در باره سفرها و جاهای مورد علاقه شان صحبت کردند. جیمز بیکر، یکی از افراد امین خانواده بوش، از سفر بیادماندنیش به ایران قبل از انقلاب 1379 گفت. جواد ظریف نیز مودبانه از دلخوری های گذشته حرف زد، و شکایت کرد که دولتهای آمریکا از زمان بوش پدر به بعد – که جیمز بیکر وزارت امور خارجه آنرا برعهده داشت- ایران را جدی نگرفته اند. ظریف گفت که آمریکائی ها هرگز از کمک تهران در آزادی گروگانهای آمریکائی در لبنان در اوایل دهه 1990 قدردانی نکردند- و همچنین این اواخر نیز برای مقابله با طالبان در افغانستان.
پیام نه چندان ظریف آقای ظریف این بود: ایران دیگر حاضر نیست هیچ چیز را رایگان بدهد. تهران فقط به یک معامله جامع، که علاقه آمریکا به کمک در عراق را با تمایل ایران به غنی سازی اورانیوم و سایر موضوعها پیوند دهد، علاقمند است.
بیکر، که مهارتهای چانه زنیش معروف است، در حالیکه با علاقه شام میخورد حاضر نشد روی این موضوع قولی بدهد. [مهمانی شام در تاریخ 5 اکتبر در محل اقامت نماینده ایران در منهاتان نیویورک برگزار شد]. او گفت فقط برای مذاکره در باره عراق آمده است. بیکر چنین استدلال کرد که یک دولت شکست خورده در همسایگی ایران بیشتر به ضرر ایران است تا آمریکا- که هر موقع بخواهد میتواند از منطقه خارج شود. [سخنگوی بیکر حاضر نشد در این باره توضیحی بدهد]. با وجود محیط دوستانه، در آخر مهمانی ظریف به کنایه گفت که بیکر”سعی کرد همکاری ایران در عراق را خیلی ارزان بخرد.”
اکنون ایران قیمت را بشدت بالا برده است. تهران میداند که جرج بوش تحت فشار کنگره به تازگی دموکرات شده قرار دارد تا هرچه زودتر از عراق خارج شود. از طرف دیگر تهران از طریق مطبوعات متوجه شده که گزارش گروه تحقیق عراق [به ریاست بیکر و لی همیلتون]احتمالا همکاری بیشتر با سوریه و عراق را توصیه خواهد کرد. حتی تونی بلر، متحد وفادار بوش، نیز از رئیس جمهور میخواهد که زمینه گفتگو با این دو کشور را گسترش دهد و مناقشه اسرائیل- فلسطین را نیز در آن بگنجاند. بنا به آنچه که یکی از اعضای گروه تحقیق عراق برای نیوزویک گفته، گزارش بیکر نیز همین توصیه را به رئیس جمهور کرده است.
این موضوع باعث شده که هم ایرانیها و هم سوریها خودشان را بگیرند. مذاکرات بر سر برنامه اتمی ایران به بن بست رسیده، و احمدی نژاد هفته گذشته اعلام کرده که “ کشورهای زیادی حاضرند با غنی سازی ایران کنار بیایند.”
کشور کلیدی روسیه، که ایران گمان میکند میتواند روی آن حساب بکند، خواهان حفظ سرمایه گذاری انبوهی است که در ایران کرده و با هرگونه تحریم سخت ایران در شورای امنیت مخالف است. یک دیپلمات اروپایی که در مذاکرات شرکت دارد میگوید: “ایران طوری رفتار میکند که انگار یک قدرت اتمی است.” بشار اسد هم در این میان، از برقراری مجدد “تماسهای غیررسمی” با سفیرش در واشنگتن خوشحال است.
بعضی از مقامات آمریکایی اکنون اشاره میکنند که شاید چشمک اول را آمریکا بزند. تمام هفته گذشته، به دنبال دو روز ملاقاتهای کاخ سفید بخاطر روز کهنه سربازان، مشاور امنیت ملی استیفن هدلی و مقامات کلیدی دیگر مشغول سروکله زدن بر سر رویکردی جدید در مورد عراق در پرتو گزارش بیکر-همیلتون و اقدامات جدید دموکراتها بودند. مقامات آمریکایی میگویند رئیس جمهور هنوز قصد دارد ایران را مجبور به گذشتن از برنامه هسته ای خود از طریق اعمال تحریمهای مالی یا حتی وسایل شدیدتر نماید. اما بنا به گفته یک مقام آمریکائی، که نخواست نامش فاش شود، بعضی از مقامات در دولت معتقدند که برای متوقف کردن ایران دیگر خیلی دیر شده است. این مقام میگوید اگر دیپلماسی شکست بخورد، واشنگتن ممکن است در صورت گرفتن کمک در مورد عراق و سایر مسائل، حاضر به پذیرش ایران به عنوان یک “دولت مجازی با سلاح اتمی” باشد. این بدان معنی است که تهران احتمالا اجازه خواهد یافت، مادامی که برنامه اش صرفا صلحجویانه باشد، به توسعه فن آوری برای ساخت سوخت اتمی- و بالقوه بمب اتمی- بپردازد. اما این هنوز یک امکان بعید است.
شواهد علنی حکایت از آن دارد که آمریکا کم کم شرایط ایران برای مذاکره را میپذیرد. به نظرمیرسد که هفته گذشته مایکل هایدن، رئیس سی.آی.ای، در مراسم سوگند خود در گنگره خط مشی رسمی دولت بوش برای مرتبط نکردن عراق با موضوع اتمی را نقض کرده باشد. هایدن گفت: “به نظر من گفتگو با ایران در مورد عراق را نمیتوان از مسئله وسیعتر اتمی مجزا کرد.” [سخنگوی سیا بعدا گفت که اظهارات هایدن با سیاست کنونی دولت “کاملا سازگاری دارد”؛ او گفت که اشاره هایدن به حاضر نشدن ایران به بحث در باره عراق بدون گفتگو در باره موضوع اتمی بود.] سخنگوی وزارت امور خارجه نیز هفته گذشته مستقیما گفت که “زمان و شرایط” برای گفتگو با ایران “تحت بررسی” است.
اما حتی اگر آمریکا بتواند با ایران به توافق برسد، آیا ایران میتواند جلوی کشتار قومی را بگیرد؟ هایدن در گنگره گفت که “ایران در خشونت های عراق دست دارد.” یک مقام آشنا با اسناد طبقه بندی شده آمریکا در باره ایران، که نخواست نامش فاش شود، گفت که نظر خصوصی سازمانهای اطلاعاتی آمریکا این است که ایران بر سر آنکه تا چه اندازه به آشوبهای عراق دامن بزند دچار “دوگانگی” شده است. به گفته او “ایرانیان مایل نیستند در عراق هرج و مرج کامل حکم فرما شود.” اگر هردو طرف از این موضوع هراسان باشند، شاید جیمز بیکر بتواند با قیمتی قابل قبول کمک ایران را بخرد.
منبع: نیوزویک – 27 نوامبر 2006