محمود احمدی نژاد در حالی روی اجرای طرح واگذاری هزار متر زمین به هر خانوار ایرانی تاکید می کند که حتی پرداخت تسهیلات عادی بخش مسکن در ایران نیز وضعیت مشخصی ندارد؛ آنچنان که از یک سو با گذشت سه ماه و نیم از سال جاری وام 20 میلیون تومانی خرید مسکن بانک مسکن در بلاتکلیفی کامل به سر میبرد و از سوی دیگر پرداخت وام جعاله 5 میلیون تومانی هم حدود 6 ماه است متوقف شده. این همه در حالی است که سرنوشت 80 میلیارد دلاراعتباری که دولت به طرح مسکن مهر اختصاص داده است، همچنان پس از 4 سال در هالهای از ابهام است.
تاخیر 115 روزه
در اولین روزهای آغاز سال جاری اعلام شد وام خرید مسکن طبق بسته سیاستی ـ نظارتی بانک مرکزی، در سال جاری به 20 میلیون تومان افزایش یافته است؛هنوز اما شعبات بانک مسکن بر اساس بسته سال گذشته بانک مرکزی مشغول پرداخت وام به مشتریان خود هستند. آن هم در حالیکه بانک مرکزی طی ابلاغیهای سایر بانک های کشور اعم از دولتی و خصوصی را از پرداخت وام خرید مسکن منع کرده است.
مسوولان بانک مسکن گفتهاندکه “آئین نامه نحوه تسهیلات دهی را تدوین و آن را برای تائید به بانک مرکزی ارسال کردهاند، اما هنوز با گذشت چندین ماه بانک مرکزی پیشنهاد بانک مسکن را تائید و نهایی نکرده است.”
این آئین نامه طی ماههای گذشته چند بار بین بانک مسکن و بانک مرکزی رد و بدل شده است، بدون آنکه نتیجه مشخصی در پی داشته باشد. مسوولان بانک مسکن میگویند هیچ گونه اختیاری برای تغییر در پرداخت این وام ندارند و همه چیز منوط به تصمیم و ابلاغ بانک مرکزی است.
ابهامات دربارهی پرداخت وام خرید مسکن زمانی اوج گرفت که یک مقام مسوول در بانک مسکن یک ماه و نیم پیش رسما اعلام کرد: “مشتریان و متقاضیان وام خرید مسکن که امتیاز آنها سر رسیده است منتظر نمانند، چون معلوم نیست دستورالعمل ابلاغ شده توسط بانک مرکزی چگونه خواهد بود.“
البته برخی تغییرات وام خرید مسکن که در بستهی سال 90 بانک مرکزی ذکر شده بود از ابتدای سال جاری اجرایی شده است؛ تغییراتی که ربطی به تعهد بانک به مشتری ندارد، بلکه مربوط به دریافت سود از مشتریان میشود. بر این اساس سود وام خرید مسکن که با سپرده‌گذاری متقاضیان قابل پرداخت است، در سال جاری با دو درصد افزایش به 13 درصد رسیده است.
مدیران بانک مرکزی قبلا گفته بودند که بسته سیاستهای پولی و مالی سال 90 دو روز پیش از آغاز سال جدید از سوی این بانک به بانک های کشور ابلاغ شده است. اگر این گفته صحت داشته باشد مطابق قانون میبایست مفاد این بسته ظرف 15 روز پس از زمان ابلاغ در شعب بانک ها عملیاتی می شد. اما این اتفاق با گذشت 115 روز هنوز رخ نداده و مشخص نیست مشتریان بانک مسکن برای اجرایی شدن آن باید تا کی صبر کنند.
بانکهای بی اعتبار
این اما تنها دست ردی نیست که بانک مسکن به سینهی مشتریان خود میزند. آنگونه که از شواهد پیداست وام جعاله 5 میلیون تومانی مصوب بانک مرکزی سرنوشتی به مراتب بدتر از این دارد. مشتریان متقاضی وام خرید مسکن حداقل میتوانند این وام را بر اساس مصوبات سال قبل دریافت کنند، اما کسانی که خواهان دریافت وام 5 میلیون تومانی جعاله بانک مسکن هستند دیگر امیدی به دریافت آن ندارند، چرا که کاهش اعتبارات بانک مسکن مانع پرداخت این وام شده است. گفته میشود از شش ماه پیش تا کنون اعتباری برای پرداخت وام جعاله به این بانک تزریق نشده است و از همان زمان حتی یک فقره وام هم به متقاضیان پرداخت نشده است. به همین دلیل بسیاری از متقاضیان دریافت وام جعاله از سال گذشته تاکنون در نوبت دریافت این وام هستند، البته اگر از تصمیم خود منصرف نشده باشند.
نتایج نا مطلوب مسکن مهر
در ابتدای سال جاری علی نیکزاد وزیر مسکن و شهرسازی با این ادعا که”طی دو تا سه سال آینده هیچ خانواده ای دغدغه مسکن” نخواهد داشت، از تصمیم دولت برای پرداخت 3 هزار میلیارد تومان وام مسکن تا پایان سال 92 به مردم خبر داد. چند روز بعد از آن هم محمود احمدی نژاد در جمع مردم ایلام وعده مشابهی را تکرار کرد و از سیاستهای جدید دولت در بخش مسکن خبر داد؛ سیاستی که به نظر میرسد همان واگذاری زمینهای یک هزار متری به خانوارهای ایرانی باشد.وعدهای بلند پروازانه که برخی آن را به مثابه سر پوش گذاشتن بر طرح شکست خوردهی مسکن مهر میدانند. مسکن مهر تا کنون 80 هزار میلیارد تومان از بودجهی کشور طی 4 سال گذشته را به خود اختصاص داده، در حالی که نه باعث افزایش نرخ رشد اقتصادی کشور شده و نه آمار موثقی از پیشرفت و موفقیت آن در دست است. وزیر مسکن واحدهای تحویل شدهی این طرح را 40 هزار واحد شمرده، اما معاونان وی در سخنانشان به کمتراز 118 هزار واحد قانع نشدهاند.
فعالان بازار مسکن مشکلات به وجود آمده در ارائه تسهیلات بانکی به مشتریان را یکی از نتایج نامطلوب پروژهی مسکن مهر میدانند. قسمت قابل توجهی از منابع تامین کنندهی تسهیلات بانک مسکن طی سالهای گذشته صرف جلو بردن پروژهی مسکن مهر شده است. مسوولان وزارت مسکن و شهرسازی و بانک مسکن طی 4 سال اخیر، ضمن تاکید بر اینکه “بهتر است تسهیلات مسکن تا جای ممکن در اختیار پروژه مهر قرار بگیرد”، آن را بهترین راهکار برای باز کردن گره کور مسکن در ایران معرفی کرده اند؛ پروژه ای که خود با گرههای کور متعددی روبرو است. آنچنان که مدیر کل بانک مرکزی، افزایش ناگهانی و بی سابقهی نرخ ارز در هفتههای اخیر را سیاستی برای جمع‌‌آوری نقدینگی ناشی از تزریق 14 هزار میلیارد تومانی مسکن مهر عنوان کرد. کل این پروژه در نهایت به تسهیلاتی بیش از 40 هزار میلیارد توام اعتبار نیاز دارد. کارشناسان مسکن تا کنون بارها نسبت به کسری منابع مسکن مهر هشدار داده و تاکید کرده اند که دولت نمیتواند 2 و نیم میلیون واحد مسکونی وعده داده شده در این طرح را بعد از دو سال تکمیل و وارد بازار کند. گرچه رئیس دولت گفته: “مسکن مهر استان تهران باید تا شهریور آماده شود و تسهیلات مسکن استان‌های سردسیر باید قبل از فصل سرما تخصیص یابد.”
مشکلات تسهیلات مسکن محمود احمدینژاد را بر آن داشت تا دیروز در جلسه شورای عالی مسکن از اختصاص فوری سه میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی به بانک مسکن به عنوان پشتوانه اعطای تسهیلات ساخت مسکن خبر دهد. این رقم تا پایان شهریور به هفت میلیارد دلار خواهد رسید و بنا به اعلام شورای عالی مسکن “روند اعطای آن با سیر صعودی ادامه خواهد داشت.” گر چه محمود احمدی نژاد امیدوار است این تصمیم باعث “کنترل قیمت مسکن” و “جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده و سوداگری در بخش مسکن” شود، اما خبرگزاری فارس که تا چند ماه پیش خود از طرفداران سفت و سخت سیاستهای رئیس جمهور در بخش مسکن و شهرسازی بود، این دستور را تنها “مُسَکنی” برای مشکلات عدیدهی پروژهی مهر و بازار آشفتهی مسکن دانسته است.
