علی اکبر دارینی
ایرانیان شنبه شب را که طولانی ترین شب سال بود با خواندن شعر و داستان گفتن و خوردن میوه و آجیل جشن گرفتند. پیشیه این جشن به هزاران سال پیش بر می گردد که آیین زرتشت در ایران رواج داشت.
برگزار کردن شب یلدا برای بسیاری از ایرانیان یک سنت قدیمی و فرصتی است برای دور هم جمع شدن. هوشنگ سهایی، که برای خریدن آجیل شیرین در صف طولانی آجیل فروشی در شمال تهران ایستاده است می گوید:« تقریبا همه ایرانیان، بدون در نظر گرفتن مذهب، زبان و نژادشان شب یلدا را جشن می گیرند.
موضوع اصلی در آیین زرتشت، نبرد بین اهورا مزدا و اهریمن است. یلدا، نماد پیروزی سمبولیک نور بر تاریکی است زیرا روز طولانی تر و شب کوتاه تر می شود.
در خیابان های تهران، میوه فروشان از پر رونق ترین روز کاری شان لذت می برند و قنادی ها پر است از مشتری هایی که سور و سات جشن را تهیه می کنند.
در قدیم، افراد فامیل و دوستان دور کرسی می نشستند و در حالیکه چای و آجیل و میوه می خوردند، افراد سالخورده با صدای بلند داستان تعریف می کردند یا اشعاری از شاهنامه می خواندند. شاهنامه اثر بزرگ ترین حماسه سرای ایران، ابوالقاسم فردوسی، است.
بقیه، درباره مسائل داخلی و خارجی صحبت می کنند، که این روزها مفهومش بحران اقتصادی، برنامه اتمی ایران و پرتاب لنگه کفش توسط خبرنگار عصبانی به سمت جورج بوش است.
میوه فروشان، برای اینکه جوابگوی مشتریان خود در شب یلدا باشند، هندوانه و بقیه میوه ها را از تابستان در یخچال های بزرگ نگه می دارند.
این جشن ملی، مثل بسیاری از عید های قبل از اسلام، زنده ماند زیرا بعد از انقلاب اسلامی در سال 1979، روحانیون تندرو با این جشن ها به دلیل غیر اسلامی بودنشان، مخالفت کردند.
با این حال مخالفت با شب یلدا کمتر بود زیرا این جشن باعث دور هم جمع شدن اعضای خانواده می شود که برای رهبران روحانی ایران، ارزش محسوب می شود.
مریم فیروزی، خانه داد، می گوید:« در دنیای صنعتی امروز، برگزار کردن شب یلدا راهی است برای آوردن عشق و شادی در میان خانواده ها. این فرصتی است که مردم دور هم جمع بشوند و اختلافات را کنار بگذارند».
دین زرتشت بعد از فتح ایران بدست اعراب مسلمان در قرن هفتم، قدرتش را در ایران از دست داد. امروز اکثر جمعیت هفتاد میلیونی ایران، مسلمان شیعه هستند.
از 300 هزار زرتشتی که در سال های 1970 در ایران زندگی می کردند، 60 هزار تایشان باقی مانده اند که تعداد زیادی از آنها به آمریکا مهاجرت کردند. اقلیت کوچکی، مسییحی و یهودی در ایران وجود دارد.
بعد از انقلاب سال 1979 ایران، جمهوری اسلامی با زرتشتیان مدارا کرده است و انجمن زرتشتان را به رسمیت شناخته و به اعضای آن اجازه داده است تا مراسم مذهبی خود را اجرا کنند. گزارش های دیده بان حقوق بشر حاکی از آن است که زرتشتیان در کنار یهودیان و مسیحیان ایران از تبعیض رنج می برند و از حق استخدام شدن در بسیاری از مشاغل محروم هستند.
منبع: بوستون گلاب 20 دسامبر