پس از ماهها فشار و حمله به دولت درخصوص انتصاب ها در وزارت علوم و نحوه عملکرد فرهنگی دولت، طی روزهای گذشته طرح استیضاح وزیر علوم از سوی هیات رئیسه مجلس اعلام وصول شد. همزمان نمایندگان مجلس شورای اسلامی سخن از استیضاح وزرای نیرو و جهاد و کشاورزی می گویند و اتهام زنی ها به دولت از سوی نمایندگان عضو جبهه پایداری در مجلس همچنان ادامه دارد.در مورد این فشارها و علل آن بااحمدشیرزاد، محمد کیانوش راد، نمایندگان مجلس ششم گفت و گو کرده ایم.
پیش از این ۴۲ نماینده مجلس، دولت را به تضعیف امنیت ملی متهم و وزیر اطلاعات را در این زمینه به مجلس احضار کرده بودند. حالا کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس حسن روحانی، رئیس دولت را به “ تئوریزه کردن تسلیم مردم ایران در برابر دشمن” متهم کرده است. بیرون از مجلس نیز حمله به عملکرد ۱۱ماهه دولت با اظهارنظر اخیر محمد یزدی وارد فضای دیگری شده است. رئیس اسبق قوه قضائیه، عضو شورای نگهبان و دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفته این تشکل تاکنون چندین بار به صورت محرمانه به حسن روحانی “رییس جمهوری اسلامی تذکر داده است و اگر آقای روحانی به این تذکرها توجه نکند” ممکن است این مسائل به صورت رسمی اعلام شود.
در این زمینه با احمد شیرزاد، عضو جبهه مشارکت و نماینده مجلس ششم و محمد کیانوش راد، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مجلس ششم به گفتگو نشسته ایم.
احمد شیرزاد با اشاره به اینکه “صحبت های آقای کریمی قدوسی به قول آقایان طلاب، استفتای منقطعه است، اصلا ایشان پدیده ویژه ای است و او را نباید جدی گرفت و به حساب مجلس گذاشت” تاکید می کند که “به هر حال تعارضاتی بین مجلس و دولت وجود دارد”. او سپس به بحث مناسبات دولت و مجلس می پردازد ومی گوید: مجلس جای بحث دارد، اما من زاویه ای را کنارش باز میکنم شاید بتواند بخشی از مساله را جواب دهد. نکته این است که بعد از گذشت یک سال، به مرور دارد آثار تغییر دولت در ایران بیشتر مشاهده می شود. آثار تغییر سیاست ها در سطوح میانی اجرایی بیشتر دیده می شود. البته هنوز هم با زمان اصلاحات فاصله زیادی داریم ولی با این وجود احساس می شود یک مقداری در مدیریت های میانی به نظرات کارشناسی بیشتر اهمیت داده می شود و مدیران، مدیران حرفه ای تری هستند؛ حتی آنهایی که ازبین اصولگراها انتخاب می شوند مدیران معتدل تری هستند. با وجود همه ضعف هایی که در دولت است و هنوز هم آثار ویرانگر ۸ ساله احمدی نژاد برطرف نشده نشده ولی تغییر جهت ها دیده می شود. به نوعی جامعه می بیند آنچه که در این ۸ سال بر سر کشور آمد بیشتر مساله ناکارآمدی و بی لیاقتی مدیرانی بود که یک شبه با رانت های ویژه بر سر کار آمده بودند و قادر به اداره دستگاهی که بر سر آن بودند نبودند. البته نمی خواهم بگویم مدیرانی که فعلا هستند ایده آل اند ولی لااقل معمولی ترند. به هر حال جامعه این تغییر شرایط رابه نوعی می بیند و مقایسه می کند. در این شرایط حامیان دولت گذشته و حتی حامیانی که بعدا خود مخالف دولت شدند بیشتر احساس باخت می کنند و اینکه در مجموع همه چیز را باخته اند.
او درادامه می گوید: ۸ سال همه امکانات در اختیارشان بوده و با بدترین نوع با رقبای خود برخورد کرده اند و الان هم هرچقدر که جزع و فزع[فریاد و زاری] می کنند به هرحال مسیر، مسیر دلخواه آنها نیست. بخشی از مخالفت هایی که از سوی نمایندگان جبهه پایداری در مجلس می بینید همین پا بر زمین کوبیدن ها و جزع و فزع کردن های کسانی است که باخته اند و بخصوص در عرصه سیاست خارجی حرفی برای گفتن ندارند. این است که سعی می کنند هر چه که آنجا حرفی برای گفتن ندارند، در زمینه هایی وارد شوند تا شاید بخش بیشتری از اصولگراها با آنها همراهی کنند. اما اینها بیشتر در سطح است؛ در اخبار سیاسی که در سطح فضای سیاسی می بینید، درعمق فضای سیاسی کشور یک جناح صد در صد باخته داریم که به شدت در حال تغییرند. ما تغییراتی را که در جریان اصولگرا از دوره دوم احمدی نژاد دیدیم کم نظیر است. بسیاری چهره ها تغییر دیدگاه وتغییر تحلیل و تغییر خط مشی داده اند و برخی از آنها را در دولت آقای روحانی می بینیم. مثلا آقای علی جنتی جزو اردوگاه اصولگرایان بود، برخی از وزرا و حتی خود آقای روحانی از جناح اصولگرا بودند. آنچه که شکست خورد تحلیل های جناح اصولگرا بود و این شکست ادامه دارد؛شاید امروز در عرصه سیاست خارجی و فردا در عرصه های دیگر. جامعه دارد فاصله اش باآن روش های تندروانه و تنگ نظرانه اصولگرایان را نشان می دهد.
این نماینده سابق مجلس بااشاره به اظهارات محمد یزدی مبنی بر تذکر به دولت حسن روحانی می گوید: آقای محمد یزدی عضو شورای نگهبان هم است. من فکر نمی کنم که او نه فقط الان، بلکه در تمام طول عمرش کاری برخلاف مسیر اصلاحات و در مخالفت با اهداف اصلاحات بوده که امکانش بوده و می توانسته بکند و انجام نداده باشد. به هر حال در جایگاه شورای نگهبان هم است. اما در این زمینه هیچ اختیار قانونی ندارد. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم هرچند نهاد روحانی مهمی است و در فضای سیاسی کشور تاثیرگذار است اما چنین اختیار قانونی ندارد. البته فقط آقای یزدی نیست که عضو این جامعه است. آقایان دیگر یا اصلا صحبت نمی کنند یا اینقدر تند صحبت نمی کنند. آقای یزدی شخصیت خیلی ویژه ای است. حالا ممکن است به من ایراد بگیرید بگویید هر کسی را می گویید ویژه اما واقعا همین طور است. شما اگر یک یک اسامی اعضای این جامعه و مصاحبه ها و صحبت های یکسال گذشته آنها را ببینید چنین چیزهایی رانمی بینید. معمولا بسیاری از آقایان روحانی ساکت شده اند، یعنی ناکارآمدی دولت گذشته و روش های تندروانه گذشته را دیده اند، فشارهابر جامعه، بخصوص در مسائل اقتصادی و تورم و بیکاری و گرانی و..را دیده اند و می بینند. آنها کسانی هستند که در حوزه علمیه قم تدریس میکنند و خیلی بعد از قضایای گذشته داعیه سیاست ندارند و وارد هم نمی شوند. چند نفری مثل یزدی صحبت های تندی می کنند اما زمانی باید جدی گرفته شوند که پشت سر آنها جمیعت عظیمی باشد. الان تک پالس هایی را می بینیم ولی به اینها موج نمی گوییم. سعی می کنند به موج تبدیل کنند. گاهی می بینید چند نفر با هم مصاحبه هایی می کنند اما بسیار محدودند یا ائمه جمعه هستند که سیاست های واحدی از شورای سیاست گذاری ائمه جمعه به آنها ابلاغ می شود و می گویند اما می بینیم الان شور و حرارتی که سالهای ۷۶ و ۷۷ در مقابل اصلاح طلبان داشتند نیست. بخش زیادی از آنها تغییر رویه داده اند، بخشی ساکت شده اند.روی هم رفته موج نگران کننده ای نیست. البته باید واقع بین باشیم، هنوز بسیاری از نهادهای قدرت دست اقتدارگرایان است اما اگر روند را نگاه کنیم در حال تحلیل دادن هستند و در بخش های سیاسی امنیتی و بخش های دولتی، بخصوص در عرصه فکری و اجتماعی در حال تغییر دادن مواضع خود هستند.
به ابقای صادق لاریجانی در مقام ریاست قوه قضائیه از سوی رهبری اشاره می کنم و می پرسم به تغییر مواضع در بخش های سیاسی و امنیتی اشاره کردید اما به نظر می رسد در قوه قضائیه انتظار تغییری نباید داشت بخصوص که رهبر از عملکرد لاریجانی ابراز رضایت کامل کرده است. احمد شیرزاد می گوید: در زمینه قوه قضائیه متاسفانه شاهد کمترین تحول جدی بودیم، البته بخشی از مجموعه رخدادهایی که از ۸۸ به این طرف اتفاق افتادعملکرد قوه قضائیه بود که تغییری نکرده. لاریجانی که آمد یکی دو ماه تغییرات مختصری اتفاق افتاد و گذرا بود. متاسفانه در مجموعه دادگاه هایی که برای زندانیان سیاسی تشکیل شد جامعه احساس عدالت نکرد و نمی کند، در آینده هم فکر نمیکنم کسی احساس رضایت و عدالت داشته باشد. در این بخش تغییراتی رخ نداده اما فشار اجتماعی وجود دارد. فشارهای اجتماعی که متوجه قوه قضائیه است بخشی درباره زندانیان سیاسی است و بخشی مساله اعدام ها است، و بخشی مساله مجازات ها است. بعضی وقت ها ممکن است در بحث زندانیان سیاسی به دلیل برخی لجاجت ها و یک مقدار هم پرستیژهایی که دارند کوتاه نیایند ولی در بخش های دیگر امکان تغییر رویه وجود دارد و من نمی خواهم این امکان را منتفی بدانم.
او می افزاید: متاسفانه لاریجانی آدم منجمدی است و به نظر می آید در چارچوب کتاب ها و درسهایی که خوانده قرار دارد و مقتضیات سمتی را که در آن قرار گرفته کمتر درک می کند. ولی فضا یک مقداری تغییر کرده و توقعات جامعه وجود دارد. یک ویژگی مثبتی که وجود دارد این است که جامعه خیلی صبور است و در حالیکه از خواسته هایش کوتاه نمی اید سعی می کند درگیر مستقیم نشود. این از این جهت خوب است که در درگیری های مستقیم، فضا برای فعالیت تندروها به وجود می آید. ما در زمینه های فرهنگی و اجتماعی شاهدیم که جامعه آرام آرام حرکت خودش را می کند و روز به روز جناح اقتدارگرا بیشتر به یک جزیره تنها و دور از جامعه تبدیل می شود؛ این امیدوارکننده است هرچند در چهره ظاهری حکومت برخی وقت ها اظهارنظرها مایوس کننده به نظر می رسد ولی وقتی جامعه را نگاه می کنیم در دراز مدت خیلی امیدبخش است.
زیاده خواهی اصولگرایان
محمد کیانوش راد، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ششم هم می گوید: متاسفانه جناح اصولگرا بدون در نظر گرفتن واقعیت های مربوط به انتخابات با زیاده خواهی های غیرمنطقی و غیرمتعارف انتظار دارد دولتی که بر مبنای خواست اکثریت مردم به منظور تحقق بخشیدن شعارهای خود پیش می رود، در جهت عکس آن، یعنی خواسته های جناح اصولگرا حرکت کند. گرچه آقای روحانی به صراحت اعلام کرده که دولت، او دولت اعتدال گرا است و بر منبای وزن سیاسی اصولگراها از آنها هم استفاده خواهد کرد، و همین طور هم شده، اما متاسفانه جناح اصولگرا با دورخیزی که مجلس شورای اسلامی از هم اکنون انجام داده و با نگرانی هایی که نسبت به کسب آرا دارند به شیوه های مختلف سعی می کند موانعی اجرایی در پیشاپیش دولت قرار دهد. از جمله این موانع استیضاح وزرایی است که در حوزه فرهنگ قرار دارند. با توجه به خفقانی که در دانشگاهها ایجاد کرده اند و مسدود شدن فضای دانشگاهها کاملا مشخص است که دولت جدید سعی در باز کردن فضای دانشگاهها کند و اساتیدی که به طرق مختلف حذف شده اند به سر کار برگردند و اهداف دولت تدبیر و امید را تحقق ببخشند. جناح اصولگرا می داند که پایگاهی میان دانشگاهیان ندارد لذا با شیوه های طرح سئوال و استیضاح سعی می کند دولت را از مسیر اصلی خود دور کند.
به گفته او “تمام اینها آتش تهیه ای است برای حملات آتی به دولت و زمین گیر کردن دولت اما نتیجه عکس خواهد داد و موفق نخواهند شد. حتی این رفتارهای تند و غیرمنطقی از سوی بخش معتدل و عاقل جناح اصولگرا نیز محکوم خواهد شد و مورد تایید قرار نخواهد گرفت”.
عضو جبهه مشارکت درباره اظهارات محمد یزدی هم می گوید: آقای یزدی بهتر است که مجموعه انتقادات خودشان به دولت را از حالت محرمانه بیرون آورند و صریحا عنوان کنند. زیرا انتقادات آنها چیزی جز ادامه رفتارهای جناح تند اصولگرا در گذشته و در ایام انتخابات نیست. اگر آقای یزدی این انتقادات را به صراحت مطرح کنند به شفاف شدن بیشتر فضای سیاسی کمک خواهد کرد و دولت هم می تواند در زمینه های مختلف با استدلالاتی که دارد از خود دفاع کند. بیان ابهام آمیز از سوی یزدی روش نامطلوبی است که جز افزایش فشار بر دولت منظور دیگری ندارد.بهتر است در شرایطی که کشور نیاز به آرامش از سوی گروههای سیاسی مختلف دارد انتقادات در فضای درست مطرح و به دولت کمک شود که بتواند کار کشور را پیش ببرد.
آقای کیانوش راد درباره اتهاماتی نظیر تضعیف امنیت ملی و تئوریزه کردن تسلیم مردم در مقابل دشمن هم که از سوی نمایندگان مجلس متوجه دولت می شود می گوید: انتقادات این گروه از نمایندگان مجلس خنده دار است.انسان متعجب می شود کسانی که ادعای آگاهی از مسائل سیاسی و اجتماعی دارند و در مقام قانونگذاری قرار گرفته اند تا چه اندازه به سوگندی که در راه دفاع از قانون اساسی خورده اند پایبند نیستند و با اتهامات کاملا کلیشه ای و خنده دار سعی میکنند فضای کشور را به تشنج بکشند. جناح افراطی اصولگرا با ارائه چنین تحلیل هایی می خواهد دولت را به دام برخوردهای تند و افشاگرانه بکشاند. دولت می بایستی با خویشتنداری کامل از کنار این رفتارهای غیرمنطقی که به منظور تند شدن فضای کشورانجام می شود بگذرد و هوشیارانه برخورد کند. جناح های سیاسی طرفدار دولت هم نباید بهای چندانی به این دسته از نمایندگان بدهند و در دامی که آنها برای گسترش افراطی گری و رفتارهای تشنج آمیز در کشور دارند بیفتند.
