در ادامه انتقاد های روحانیون حامی جنبش سبز، دیروز آیت الله سید علی محمد دستغیب، صراحتا بازداشت ناراضیان سیاسی را “غیر شرعی” نامید و از ماموران جمهوری اسلامی خواست اگر کسی را بازداشت می کنند “جهت اسلامی و شرعی” را رعایت کنند.
آیت الله سید علی محمد دستغیب همچنین مستقیما ماموران اطلاعات، شبه نظامیان بسیج و سپاه پاسداران را خطاب قرار داد و در توضیح دلیل غیر شرعی بودن بازداشت های اخیر اظهار داشت: “اول باید خطا نزد مجتهد عادل ثابت شود بعد فرد را زندانی کنند نه اینکه اول شخص را زندانی کنند بعد او را به پیش قاضی (مجتهد عادل) بیاورند.”>
اظهارات امام جمعه سابق شیراز در حالی مطرح می شود که در یکسال گذشته و پس از انتخابات بحث برانگیز 22 خرداد بسیاری از روزنامه نگاران، فعالین سیاسی و کنش گران مدنی منتقد به صورت غیر قانونی دستگیر و زندانی شده و مورد شکنجه قرار گرفته اند.
در اعتراض به چنین روندی است که وی خطاب به “دوستان عزیزی که از سپاه و بسیج و اطلاعات” در درس تفسیر قرآن روز دوشنبه وی حضور داشتند توصیه کرد اگر به بازداشت مخالفان می پردازند، “جهات اسلامی و شرعی” را رعایت کنند. وی اظهار داشت: “اگر افرادی را برای بازجوئی به آن جاهای مخصوص می برید خیلی مواظب رعایت جهات اسلامی و شرعی باشید؛ خدای ناکرده اگر این کسانی را که برای بازجوئی می برید دچار زحمت شوند فردا در پیشگاه خدایتعالی مسئول هستید؛ اگر دل مومن شکسته شد حساب دارد.”
ظاهرا منظور این مرجع تقلید از “جاهای مخصوص” بازداشتگاه های امنیتی سپاه است که بسیاری از فعالین حقوق بشر بارها از رفتار خشونت آمیز بازجویان آن بندها با بازداشت شدگان خبر داده اند.این مرجع تقلید همچنین از دیگر سو از رفتار ماموران امنیتی با پیروان دیگر ادیان نیز انتقاد کرد. آیت الله دستغیب گفت: “حتی اگر شخص یهودی یا مسیحی یا حتی کافر هم باشد؛ دل شکسته اثر دارد چون همراه این دل خدایتعالی می باشد.”
مرجع منتقد
آیت الله دستغیب از جمله روحانیون با نفوذی است که از سوی مخالفان دولت به عنوان یکی از “مراجع سبز” شناخته می شود. این مرجع شیعیان که برای سه دهه از اعضای ارشد مجلس خبرگان جمهوری اسلامی بوده پس از انتخاب مجدد محمود احمدی نژاد، در قامت یکی از اصلی ترین روحانیون منتقد، به دفعات از حاکمان جمهوری اسلامی انتقاد کرده است.
در کنار هاشمی
حمایت علنی آیت الله دستغیب از هاشمی رفسنجانی و نماز جمعه تاریخی 26 تیر ماه آغاز انتقاد های بی پرده وی از حاکمیت پس از انتخابات بود. او راهکارهای هاشمی در آن نماز جمعه را “نصایح خیرخواهانه” نامید و موضع گیری هاشمی در خصوص آزادی زندانیان سیاسی و فرصت دادن به مخالفان برای حضور در رسانه ها را تایید کرد: “ما شاهد ضرب و شتم مردم بی دفاع بخصوص دانشگاهیان بودیم. پر کردن زندان ها و بازجوئی های آنچنانی که بر کسی پوشیده نیست. شما پیشنهادهای خوبی برای التیام نسبی دادید، آزادی همه زندانیان، دلجویی از آنها و خانواده آنها و اینکه بتوانند آزادانه حرف منطقی خود را بزنند و همچنین رسانه های جمعی قضاوت یکطرفه نداشته باشند.”
این موضع گیری آیت الله دستغیب پاسخی قاطع بود به آن دسته از روحانیون جناح راست که موجی از انتقادات علیه راهکارهای اکبر هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه سبز را به راه انداخته بودند. محمد یزدی در صف مقدم منتقدین قرار داشت که از رئیس مجلس خبرگان پرسیده بود: “شما چه کاره هستید که می گویید باید بازداشت شدگان آزاد شوند.”
از این ولایت کاری ساخته نیست
نه روز دیگر، 21 مرداد، سالروز نگارش نامه تاریخی آیت الله دستغیب به اعضای مجلس خبرگان در تابستان 88 است. وی در آن زمان در اعتراض به سرکوب خونین شهروندان معترض به “ولایت مطلقه” اشاره کرد و اینکه “اعلمیت و اعدلیت و پشتیبانی قاطع علما و مردم را می طلبد”.وی ضمن اشاره صریح به “ناکارآمدی” ولی فقیه و سلب حمایت مردم از وی پس از خیزش جنبش سبز اظهار داشت: “اگر مردم حمایتشان را از ولایت فقیه برداشتند دیگر از این ولایت کاری ساخته نیست.“درخواست اصلی خواهرزاده آیت الله سید عبدالحسین دستغیب (شهید دستغیب) از اعضای مجلس خبرگان تشکیل “جلسه ای علنی” برای “جواب دادن” به خواست مردم یعنی قانون اساسی بود. او از خبرگان رهبری که وظیفه عزل و نصب رهبر جمهوری اسلامی را عهده دار هستند خواست تا دیر نشده به “اعاده حیثیت از مرجعیت” برخیزند و “به شکایات آن ها(مردم) به وسیلۀ نمایندگان آن ها یعنی آقایان موسوی و کروبی رسیدگی شود.“او همچنین اجتهاد اعضای خبرگان را به آنان یادآور شد و خواست تا از تقلید بپرهیزند: “خبرگان خود مجتهد هستند و تقلید بر مجتهد حرام است.“گفته می شود مقصود آیت الله دستغیب، از این یادآوری تقلید خبرگان از مواضع سیاسی رهبر جمهوری اسلامی بوده است. با این حال روز شنبه آیت الله مکارم شیرازی از روحانیون نزدیک به حکومت در پاسخ به یک استفتا تاکید کرد که مراجع تقلید نیز باید در احکام حکومتی از آیت الله خامنه ای تقلید کنند
پیامی برای عاشورا
اندک زمانی پس از کشتار دوباره معترضین در خیابان های پایتخت در روز عاشورا، آیت الله دستغیب بار دیگر قلم در دست گرفت و با انتشار پیامی که “انّا لله و انّا الیه الراجعون” آغازگر آن بود، ضمن ابراز تسلیت برای کشته شدن شهروندان ناراضی بار دیگر خشم خود را از سکوت علما و فقها در رفتار حاکمیت اعلام کرد: “از علماء راستین و فقهاء عدول در تمام شهرها می خواهم که قفل سکوت را بشکنند و امر به معروف و نهی از منکر کنند؛ و از حاکمیّت بخواهند که به قانون اساسی عمل نمایند.“او همچنین خوستار آزادی زندانیان سیاسی و توجه به خواسته های «منطقی و مشروع» ملت شد. پیام او به دولت دهم و نیروهای حامی وی نیز روشن بود: “از این همه خلاف شرع و خلاف قانون به بهانه حفظ نظام دست بردارند.”
گروه فشار بیکار ننشست
تحمل پیام عاشورایی این مرجع تقلید اهل شیراز برای حامیان تندرو حاکمیت بسیار دشوار بود. آنان بیکار ننشستند. سه شنبه هشتم دیماه، یک روز پس از انتشار پیام تسلیت آیت الله دستغیب نیروهای لباس شخصی و بسیج حمله ای سه جانبه به مسجد قبای شیراز، حوزه علمیه ابوصالح و بیت آیت الله دستغیب ترتیب دادند و همزمان با در هم شکستن شیشه های مسجد قبا، شعارهایی در حمایت از رهبر جمهوری اسلامی سر دادند. این همه در حالی رخ داد که گروهی از طلبه‌ها و مردم در حال عبادت در مسجد بودند. امری که از سوی مخالفان یک “هتک حرمت” مذهبی نامیده شد.اندکی پس از آن مسجد قبای شیراز توسط ماموران امنیتی و به دستور شورای امنیت استان فارس پلمپ شد، بسیاری از شاگردان آیت الله دستغیب بازداشت شدند و در حالی که این مرجع تقلید قصد داشت فی الفور از تهران به شیراز سفر کند به صورت اجباری از هواییما پیاده شد و از سفر به زادگاهش باز ماند.
نامه ای به موسوی
اما اینها برای بازداشتن آیت الله دستغیب از ادامه حمایت هایش از میرحسین موسوی کافی نبود. در نخستین روز خرداد ماه سال جاری او نامه ای به موسوی، رهبر سیاسی مخالفان دولت نوشت و وی را شخصی “دارای صدق و صفا و دوری از دروغ و خیانت و نفاق، و بریء از حبّ دنیا و حبّ ریاست” توصیف و تاکید کرد: “اینجانب به عنوان یک شهروند شما را مفید بلکه لازم برای استمرار انقلاب اسلامی که به وسیله مردم و رهبری امام خمینی انجام شد میدانم.“ او با انتقاد از رفتار حاکمان جمهوری اسلامی و فشارهای وارد بر میرحسین موسوی گفت: “تعجب میکنم از کسانی که خود را حق میدانند، اما بیانات شما را که همراه با دلیل است انحراف از نظام و پناه بر خدا مقابل نظام و - بیشتر پناه بر خدا - نسبتهای ناروا و زشت و دور از منطق میدهند و اینها برای ما و شما مصیبتهایی است که باید گفت انّا للَّه و انّا الیه راجعون!”
انتقاد از نیازمندان تمجید
آخرین انتقادات آیت الله دستغیب پیش از مواضع روز گذشته وی، به روز جمعه بر می گردد، آن هنگام که وی نیاز برخی از حاکمان جمهوری اسلامی به شنیدن تعریف و تمجید را به چالش کشید و آن را با رفتارهای محمدرضا پهلوی مقایسه کرد: “عده ای در زمان رژیم سابق اطراف شاه را می گرفتند و از او تعریف و تمجید می کردند تا به حدی که او را ظل السطان یعنی سایه خداوند قلمداد می کردند، الان هم وضع به همین منوال است.“ناظران سیاسی مواضع آیت الله دستغیب و دیگر روحانیون ناراضی را به معنای یک شکاف جدی میان نخبگان مذهبی در جمهوری اسلامی تلقی می کنند. پژوهشگران سیاسی همچون حسین بشریه برآیند چنین شکاف هایی را از عوامل اصلی فروپاشی یک حکومت غیر دموکرات می نامند.
