گزارش

جشنواره دولتی فیلم: ممیزی بیرحمانه

هر ساله در روزهای آغازین زمستان و هم زمان با شمارش معکوس جشنواره فیلم فجر خبرهایی مبنی‌بر ممیزی فیلم‌ها و حتی در بسیاری موارد توقیف برخی آثار شنیده می‌شود. شنیده‌هایی که با انتشار رسمی لیست نهایی فیلم‌های بخش مسابقه صحت‌شان بیشتر قوت می‌گیرند.

“امسال هیچ فیلمی برای حضور در جشنواره فجر توقیف نشده است و از نظر ما هیچ کدام از فیلم‌ها مشکلی برای اکران ندارند. طبیعی است که برخی علاقمندند برچسب توقیف به فیلمشان بزنند تا جوی درست کنند و برای فیلم تبلیغ کنند. ما در میان فیلم‌هایی که دیدیم هیچ فیلم توقیفی نداریم و باید اینجا متذکر شوم که دوره این شایعات و سوار شدن بر این موج‌ها گذشته است.”

این ها جملاتی است ازعلیرضا سجادپور مدیر نظارت و ارزشیابی فیلم های سینمایی پیش از برپایی جشنواره فیلم فجر. جشنواره ای که دربرپایی سی امین دوره خود هم زیرسایه سنگین سانسور حکومت جمهوری اسلامی ایران قرارگرفته و امسال نیز با توجه به بالا گرفتن اختلافات اعضای خانه سینما و معاونت سینمایی ارشاد بر سر انحلال خانه سینما فضای امنیتی شدیدتری را به وجود آورده است.تحریم جشنواره فجر از سوی کارگردانان باسابقه ی سینمای ایران همچون رخشان بنی اعتماد، بهمن فرمان آرا، کمال تبریزی، ابوالحسن داودی، کیومرث پوراحمد…و بیانیه های مشترک اعضای خانه سینما بر علیه وزارت ارشاد حساسیت های بسیاری را در شکل برپایی جشنواره و انتخاب آثار مسابقه سینمای ایران به وجود آورده است. شیوه ی سیاست گذاری مدیران جشنواره براساس تحولات سیاسی داخلی و خارجی کشور نیزچالش های زیادی را میان سینماگران و مدیران سانسوردرایران بر جای گذاشت.سانسور، توقیف و اصلاحات اساسی برفیلم های متقاضی امسال بیش از هر سال دیگری چهره ی این فستیوال را خدشه دار نموده است.

غایبان جشنواره

در حالی که پیش از اعلام اسامی فیلم های جشنواره اخباری مبنی بر توقیف فیلم”پریناز” به کارگردانی بهرام بهرامیان و بازی فاطمه معتمد آریا منتشر شده بود اما تازه ترین شنیده ها حکایت از آن دارند که نماینده اداره نظارت بعد از دیدن نسخه اصلاح شده پریناز که حدودا 10 دقیقه کمتر از نسخه اصلی آن عنوان شده، به طور کلی فیلم را توقیف کرده است.گفته می شود علت اصلی توقیف این فیلم حضور و گریم فاطمه معتمدآریا است. معتمد آریا در این فیلم نقش یک زن بسیجی را بازی می‌کند.او در سال های اخیر در اعتراض به سیاست های حکومت ایران فعالیت های زیادی را انجام داده است.

“نیلوفر” دیگر فیلم ایرانی بازمانده از جشنواره فیلم فجر است که با تصمیم نظامیان شبهه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با حواشی فراوانی هم روبرو شد. در پی حذف این فیلم از جشنواره و اعلام مسئولان اداره‌ نظارت و ارزشیابی مبنی براینکه این اثر سینمایی پروانه نمایش ندارد، فرشته طائرپور تهیه کننده فیلم اعلام کرد:“این فیلم برخلاف دلیل مطرح شده، سه سال قبل از اداره کل نظارت و ارزشیابی، پروانه نمایش گرفته است.” وقتی معاونت جدید سینمایی هم به میدان آمد و رسما در مصاحبه‌های رسانه‌ای خود اعلام کرد که چیزی به عنوان توقیف فیلم در دوره ایشان وجود ندارد و عملا هم فیلمهای مسئله‌دارتر دوستان (اعم از هنری و تجاری) از محاق خارج شدند هم دردی از درد های سینماگران ایرانی علاج نشد.

نام فیلم “بی خود و بی جهت” تازه ترین ساخته عبدالرضا کاهانی هم درمیان فیلم های توقیفی جشنواره امسال دیده می شود.به نوشته وب سایت رسمی این فیلم، “بی خود و بی جهت” ششمین فیلم عبدالرضا کاهانی برای حضور در سی امین جشنواره فیلم فجر و دریافت پروانه نمایش عمومی نیازمند اصلاحاتی است که مهم ترین آن حذف یکی از شخصیت های فیلم است. با توجه به اینکه کارگردان فیلم با هیچ کدام از اصلاحات موافقت نکرده پیش بینی می شود “بی خود و بی جهت” نمایشی در جشنواره امسال نداشته باشد.سرانجام این فیلم در چهارمین روز جشنواره به در سینما فلسطین تهران با حذف و سانسور13 دقیقه ای به اکران درآمد.

فیلم “من همسرش هستم” مصطفی شایسته با داشتن مجوز نمایش، “تهران 1500” بهرام عظیمی، “فیلادلفی” کارگردانی مشترک سیدمجتبی اسدی‌پور و اسماعیل رحیم‌زاد، “توقف کوتاه” ابوالفضل جلیلی، “بیتابی بیتا” مهرداد فرید، “شانه دوست” محسن محسنی نسب، “آزمایشگاه” حمید امجد و ”خودزنی” احمد کاوری از جمله فیلم هایی هستند که به صاحبان آن ها اعلام شده‌است که آثار شان دچار مشکل مضمونی هستند.نکته جالب توجه درباره فهرست فیلم‌های بخش مسابقه سی‌امین جشنواره فیلم فجر اینکه در میان همین 26 فیلم هم آثاری حضور دارند که شرکتشان در جشنواره مشروط اعلام شده است. طبق شنیده‌ها آثاری چون “خرس” خسرو معصومی، “گشت ارشاد” سعید سهیلی، “ملکه” محمدعلی باشه‌آهنگر و “آمین خواهیم گفت” سامان سالور با اصلاحات 10 تا 18 دقیقه ای سکانس هایی از آثار خود توانستند در لیست نهایی قرار بگیرند.

اما اعتراض سینماگران ایرانی نسبت به مساله سانسور و ممیزی آثارشان در روزهای برپایی جشنواره شکل گسترده تری را به خود گرفت.

فیلم “میگرن” به کارگردانی مانلی شجاعی فرد برای اکران در جشنواره با 8 مورد اساسی اصلاحیه و سانسور روبرو شد. کارگردان این فیلم در نشست خبری پس از اکران اثرش دراین باره گفت:

“اگر فیلمساز اول نبودم، اصرار می‌کردم تا تخفیفی قائل شوند و فیلمم با 15 دقیقه اصلاح روبه‌رو نشود. متاسفانه 15 دقیقه از فیلم من حذف شد و 2 شخصیت داستانی‌ام که ارتباط مستقیم با شخصیت‌ رعنا داشتند و به درک این کاراکتر کمک می‌کردند، حذف شدند. شرایط من را در این وضعیت درک کنید.”

آن سوتر، محمدرضا شرف الدین تهیه کننده فیلم سینمایی “سه و نیم” به سیاست های سانسورچیان جشنواره فیلم فجر اعتراض کرد. وی درگفتگو با مهرمی گوید:

“یکی از نقاط ضعف این دوره از جشنواره فیلم فجر ممیزی های بی رحمانه ای بود که در هیات انتخاب صورت گرفت. فیلمی مانند سه و نیم حق دیده شدن دربخش مسابقه ملی سینمای ایران را داشت ولی متاسفانه با ممیزی بی رحمانه از نمایش این فیلم در بخش مسابقه سینمای ایران امتناع کردند که من این اجحاف و بی رحمی در برخورد با این فیلم را نمی بخشم. ممیزی و نگاه سلیقه ای در انتخاب آثار تنها متوجه فیلم من نبود بلکه بسیاری از فیلمسازان نیز گرفتار این نگاه سلیقه ای شدند. به اعتقاد من چنین برخوردی در قبال ممیزی و حذف فیلم ها تنها متوجه فیلم من و یا دیگری نیست بلکه متوجه یک جریان ملی و فرهنگی است و اگر سینماگران و منتقدان نسبت به جریان حذف اندیشه سکوت کنند مطمئن باشند که ادامه این روند در آینده دامنگیر فیلم های دیگر و البته سینمای ایران خواهد شد.”

اما جنجال های سینماگران حاضر در جشنواره ازسوی معاونت وزارت ارشاد بی پاسخ نماند.در ادامه ی اره علیرضا سجادپوررییس شورای سانسور فیلم های فجربرخلاف گفته های پیش از جشنواره شیوه ی سانسورفیلم های جشنواره را صحیح و منطبق با موازین اسلامی می خواند و می گوید:” این‌که برخی از کارگردانان ضعف فیلم‌هایشان را به ممیزی نسبت می‌دهند کاملا غلط است. “سجادپور در بخشی از سخنان خود ممیزی آثار را درجهت رشد کیفی فیلم ها می داند و می گوید:

“مبنای سیاست ممیزی ما به گونه‌ای است که ممیزی عامل ارتقای کیفیت فیلم‌ها باشد.از آنجایی که من خودم به عنوان یکی از اعضای هیات انتخاب سی امین جشنواره فیلم فجر تمامی فیلم‌ها را پیش از آغاز جشنواره مشاهده کرده‌ام، می‌بینم که ارتقاء کیفی حاصل از این نوع نگاه به ممیزی در فیلم‌های این دوره از جشنواره مخصوصا در بخش فیلم‌های اول کاملا مشهود است و می‌توانیم از آن به عنوان حرکتی رو به جلو یاد کنیم.”

حاشیه حاشیه ها

امسال سختگیری ها در مورد پوشش و حجاب بانوان حاضر در سالن های سینما نیز دوچندان شده است. حضور مستمر نیروهای امنیتی گشت ارشاد در درون و مقابل سینماهای جشنواره رعب و وحشت فراوانی را درمیان تماشاگران به وجود آورده است.سینماهای گروه استقلال، بهمن، سپیده، آفریقا و آزادی از جمله اماکنی هستند که با تماشاگران به بهانه های بدحجابی و بی حجابی برخورد می شود.گفته می شود این برخوردها با کارکنان رسانه های و مطبوعات سینمای ایران نیز صورت گرفته است.در نخستین روز برگزاری جشنواره سینمای رسانه ها در برج میلاد اخراج چند خبرنگار و مهمان زن به دلیل بدحجابی حاشیه ساز شد. گفتنی است دراین سالن با چند نفر از مهمانان حاضر برخورد شده و کارت ورود به سالن نمایش آنها به دلیل پوشش نامناسب و بدحجابی ابطال شده است. 

حضور اتومبیل های کشیک نیروهای انتظامی تا ساعات دیر هنگام اکران ها در مقابل سینما ها به جهت تذکر و برخورد احتمالی با هرگونه تجمع و یا بدحجابی از تهران گزارش شده است.