نگاهی به آثار بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر
فیلم های امنیتی، مذهبی و مبتذل…
بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر در تسخیر فیلمهای امنیتی، مذهبی و مبتذل است. نگاهی داریم به این فیلم ها.
سینمای اجتماعی
داریوش مهرجویی این روزها با نمایش “درس” در جشنواره تئاتر و “آسمان محبوب” در جشنواره فیلم فجر حضور دارد. او که پیش از این تجربه ی دریافت دو سیمرغ بلورین جشنواره با آثاری همچون هامون و پری را درکارنامه خود دارد این بار به سراغ مضمونی اجتماعی رفته و با کنار هم قرار دادن بازیگرانی همچون علی مصفا، لیلا حاتمی، مانی حقیقی و همایون ارشادی دست به تولید آسمان محبوب زده است. ‘آسمان محبوب’ داستان زندگی دکتری است که در اوج موفقیت روزمره اش متوجه می‌شود که بیماری سختی دارد. به همین دلیل از کار و زندگی روزمره کناره میگیرد و در گریزی که از شهر و کارش دارد، سر از روستایی در می‌آورد که وقایع غیر مترقبه‌ای را برای او رقم می‌زند.
احمد رضا معتمدی اما پس از ساخت و تولید آثاری همچون هبوط، زشت و زیبا، دیوانه ای از قفس پریدوقاعده بازی درتازه ترین تجربه خود در سبک و سیاق اجتماعی به سراغ کارگردانی “آلزایمر” رفته است. ماجرای این فیلم درباره زنی که همسر خود را درتصادف از دست داده است و هر سال برای یافتن او در روزنامه آگهی می دهد. تهیه کننده این فیلم سعید سعدی است و فرامرز قریبیان، مهدی هاشمی و مهتاب کرامتی درآن به ایفای نقش می پردازند.
ابراهیم حاتمی کیا فیلمسازی با حمایت های کلان دولتی درسال های اخیر سینمای ایران محسوب می شود. وی که همواره با تولید فیلم هایی در شاخه دفاع مقدس خود را به عنوان کارگردان آثار جنگی معرفی کرده است سال گذشته با ساخت فیلم “دعوت” به سراغ داستان های اجتماعی رفته و با پرداخت چالش های حساسی درزندگی قهرمان های خود درجشنواره حضور پیدا کرد. “گزارش یک جشن” نیزمروری است بر احوالات نسل امروز و پرداخت به زوایای زندگی آنها که با بازی رضا کیانیان، مریلا زارعی، رویا تیموریان، طناز طباطبایی، داریوش ارجمند، شبنم مقدسی، بهروز شعیبی، اصغر نقی زاده و سیامک صفری دربخش سودای سیمرغ جشنواره حضور دارد. از حاتمی کیا پیش از این آثاری همچون دیده بان، آزانس شیشه ای، از کرخه تا راین و بوی پیراهن یوسف را دیده ایم.
”عبور”و “لیلی با من است” دو فیلم سینمای جنگ است که کمال تبریزی را به عنوان فیلمنامه نویس و کارگردان به مخاطبان معرفی می کند. تبریزی که پیش از این یک بار به عنوان فیلمنامه نویس برتر چهاردهمین جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت سیمرغ بلورین شده بود تلاش می کند تا امسال با فیلم سینمایی ‘خیابان های آرام’ نگاهی کمدی به موضوعی اجتماعی را به عنوان سوژه اصلی داستان خود به تماشاگران ارائه دهد. خیابان های آرام، روایت تلاش های یک خبرنگار برای جست وجوی یک حقیقت است. نیکی کریمی، محمدرضا فروتن، حسن معجونی و لعیا زنگنه در این فیلم ایفای نقش کردند.
اما یکی از مهم ترین فیلم های حاضر در جشنواره بیست ونهم فیلم فجر”جدایی نادر از سیمین”به کارگردانی اصغر فرهادی است. حضوراین فیلم درجدول برنامه فجرکه برای سازندگان آن حاشیه های بسیاری را به همراه داشت باعث خشنودی بسیاری از طرفداران سینمای ایران شد. “جدایی نادر از سیمین” در طول فیلمبرداری خود یک بار به دلیل سخنرانی تند اصغر فرهادی درباره وضعیت سینماگران جشن خانه سینما توقیف شد اما با فشار اصحاب رسانه و خانه سینما به معاونت هنری وزارت ارشاد رفع توقیف شد. دراین فیلم که پیش ازاین یک بار به عنوان نماینده ایران در بخش مسابقه جشنواره برلین قرار گرفته است شهاب حسینی، ساره بیات، علی‌اصغر شهبازی، بابک کریمی، شیرین یزدان‌بخش، کیمیا حسینی و مریلا زارعی بازی می کنند. اصغر فرهادی کارگردانی است که فعالیت های خود را از تئاتر آغاز کرده و سپس باساخت آثاری همچون”چهارشنبه سوری” و “درباره الی”مشهور شد. او در سال های اخیر همواره به شکل های گوناگون اعتراض خود را به وضعیت مدنی جامعه ایرانی ابراز داشته است.
مسعود کیمیایی را همه سینما دوستان ایرانی می شناسند. ساخت آثاری همچون قیصر، تیغ و ابریشم، دندان مار، محاکمه در خیابان، اعتراض و حکم در سال های قبل و پس از انقلاب ازوی به عنوان کارگردانی با دغدغه های مردمی ساخته است. کیمیایی که در سال های اخیر دررابطه با مسائل فنی و محتوایی آثارش همواره با بی مهری منتقدان فیلم هایش روبرو بوده است با فیلم “جرم” دربخش مسابقه سودای سیمرغ قرار گرفته است. جرم، حال و هوای اجتماعی، سیاسی و تاریخی دارد و در فضای سال‌‌های پیش از انقلاب روایت می شود و داستان مردی است که نمی‌خواهد از عقیده‌ای که دارد، عبور کند. پولاد کیمیایی، حامد بهداد، شبنم درویش، جمشید مشایخی، داریوش ارجمند، مسعود رایگان، اکبر معززی، نیکی کریمی، بهاره رهنما، سیامک انصاری، کیانوش گرامی و جلال پیشوائیان در جرم کیمیایی ایفای نقش کردند.
“یه حبه قند” جدیدترین فیلم رضا میرکریمی پس از تجربه نسبتاموفق آثاری همچون ‘به همین سادگی، زیر نور ماه، اینجا چراغی روشن در جشنواره امنیتی فیلم فجر است. میرکریمی که همواره درارائه آثارش به دنبال تعریف فضایی مذهبی درمیان روابط شخصیت هایش بوده است دراین فیلم با پرداخت مضمونی اجتماعی، روایت سکوت خانه- باغ قدیمی و سرسبزی رامد نظر قرار داده که با ورود مهمانانی در هم می‌شکند. چهار دختر این خانه همراه همسر و فرزندانشان برای عروسی خواهر کوچک خود “پسندیده” به یاری مادر شتافتند. رضا کیانیان، پریوش نظریه، نگار جواهریان، نگار عابدی، اصغر همت، هدایت هاشمی، شمسی فضل‌الهی، ریما رامین‌فر، پونه عبدالکریم‌زاده، امیرحسین آرمان، سعید پورصمیمی و سهیلا رضوی در فیلم جدید میرکریمی ایفای نقش کردند.
اما تنها اثر فاخر این جشنواره “راه آبی” به کارگردانی محمد بزرگ نیا است. ازبزرگ نیا پیش از این تولید فیلم هایی همچون “کشتی آنجلیکا” و “جنگ نفتکش ها”را شاهد بوده ایم. این کارگردان که دلیل غیبت طولانی اش در عرصه فیلمسازی راوضعیت نابسامان سینمای ایران می داند با نگاهی به سوژه ی تاریخی دست به تولید “راه آبی” می زند. داستان این فیلم متعلق به روایتی هزار ساله است که درآن یک ناخدای ایرانی به نام “سلیمان” تصمیم میگیرد برای نخستین بار مال‌التجاره با ارزشی را از بندر سیراف و باعبور از میانه اقیانوس هند به بندر کانتون در کشور چین برساند و در این سفر که از خلیج فارس آغاز می‌شود، اتفاقات مختلفی رخ می‌دهد. بهرام رادان، داریوش ارجمند، رضا کیانیان، پگاه آهنگرانی، پیام دهکردی، مهدی میامی و محسن حسینی در این اثر سینمایی نقش آفرینی کردند.
علی رفیعی از کارگردانان پیشتاز تئاتر درایران است که نخستین فیلم بلند سینمایی وی “ماهی ها عاشق می شوند” نام دارد. این فیلم که در بیست و سومین جشنواره فجر اکران شد با بی مهری داوران بخش سینمای ایران روبروشد تا رفیعی سال ها به سوی کارگردانی تصویری نرود. “آقا یوسف” اما دومین فیلم این کارگردان 75ایرانی است که به وقایع داستانی فردی به نام یوسف می پردازد. فضای تراژیک این فیلم و بازی مهدی هاشمی به عنوان قهرمان داستان می تواند او را به عنوان کارگردانی صاحب سبک درسینما نیز تثبیت کند.
نادر مقدس درفیلم “ارتباط خانوادگی” به طرح موضوعات اجتماعی میان اعضای چندین خانواده می پردازد. فیلمنامه این اثر توسط افسانه منادی تنظیم شده است و علی نصیریان، کتایون امیرابراهیمی، بهروز بقایی، شیرین بینا، آزاده شمس، افشین سنگ‌چاپ، آزیتا ترکاشوند، طوفان مهردادیان و ژوبین مقدس درآن بازی می کنند.
علیرضا سعادت‌نیا نیزدر”مصائب چارلی” به سراغ موضوعی اجتماعی می رود وقهرمان فیلم خود رابه چالش می کشاند. مهدی هاشمی به عنوان بازیگر اصلی در آن نقش آفرینی می‌کند. این فیلم درباره کاکازاد فروشنده دوره‌گرد نفت و بنزین است که در منطقه اربیل کردستان زندگی می کند. او که عاشق فیلم و سینماست به طور اتفاقی روزی در بازار کهنه فروشی یک آپارات سینما را دیده و خریداری می‌کند.
سینمای مبتذل امنیتی
“پایان نامه ” و “اخراجی های3” دو فیلم سفارشی از دولت کودتایی ایران در سینمای سیاسی محسوب می شوند. کارگردانی پایان نامه بر عهده حامد کلاهداری، جوان 27 ساله است که با حمایت های مستقیم دولت دهم به مرحله نهایی جشنواره رسیده و موضوع آن درباره حوادث پس ازانتخابات و ماجرای قتل ندا آقا سلطان است. تهیه کنندگی این فیلم برعهده موسسه سپاهی مرآت فیلم وروح الله شمقدری، برادر کوچکتر جواد شمقدری، معاونت سینمایی وزارت ارشاد است. این فیلم درمحتوای خوددست به شبیه سازی تحرکات خیابانی جنبش سبز زده است. درپایان نامه چکامه چمن ماه د رنقش ندا آقاسلطان وکامران تفتی در نقش نامزد وی قرار گرفته است. پیش از این قرار بود لیلا اوتادی و امیر آقایی در این دو نقش بازی کنند که به دلیل فشار مخالفان دولت، مردم و رسانه ها این دوبازیگر از حضور در فیلم خودداری کردند.
اما “اخراجی های 3” دیگر اثر سفارشی معاونت سینمایی وزارت ارشاد به مسعود ده نمکی است که درآن جنبش های مخالف دولت پیش وپس ازانتخابات ریاست جمهوری درایران به سخره گرفته می شوند. دراخراجی های 3 که به کارگردانی مسعود ده نمکی، فیلمساز امنیتی دولت دهم تولید شده است رضا رویگری در نقش میرحسین موسوی و بهنوش بختیاری درنقش زهرا رهنورد به ایفای نقش می پردازند. خبرها حاکی از آن است که به دلیل محتوای هم سویه این دو فیلم با سیاست های دولتی توجه ویژه داوران به آن ها دربخش مسابقه به دستور مقام های ارشد فرهنگی صورت می گیرد.
سینمای جنگ
‘سیزده 59’ دومین فیلم بلند سامان سالوردرمقام کارگردان است. کارگردانی که درنخستین تجربه خود “چند کیلو خرما برای مراسم تدفین” نگاه بسیاری از مخاطبان را به سوی خود جلب کرد. فیلمی که درآن محسن نامجو و محسن طنابنده به ایفای نقش می پرداختند. اما “سیزده 59” که به نظر می رسد فضایش بی شباهت به ساخته قبلی هم نباشد فیلمی پر از بازیگران مطرح است. پرویز پرستویی همزمان بازیگر و یکی از تهیه کنندگان فیلم است و دیگر نقش های فیلم هم بر عهده بازیگران مطرحی چون جمشید مشایخی و صابر ابر است.
“گلوگاه شیطان” به کارگردانی حمید بهمنی ازدیگر فیلم های جشنواره امسال است که از درونمایه جنگ برخوردارند.
شاید تولید سفارشی فیلم “پاریس تا پاریس” در سینمای جنگ به کارگردانی محمد حسین لطیفی، فیلمساز وابسته به دولت در جشنواره مهم ترین خبر این بخش باشد. لطیفی که در سال های اخیر با فیلم “روزسوم”درجشنواره فجر حضور داشت و با تاکید وسفارش های بیت رهبری موفق به دریافت جوایز مختلف جشنواره شد، “پاریس تاپاریس” را درمیان سکوت کامل خبری جلوی دوربین برد و به بخش نهایی جشنواره رسانید.
سینمای کمدی
سودای سیمرغ جشنواره حضور دو فیلم “ورود آقایان ممنوع ” به کارگردانی رامبد جوان و “گلچهره” از وحید موسائیان را دربخش کمدی تجربه می کند.
سینمای مقاومت
“خاک و آتش” به کارگردانی مهدی صباغ زاده و 33 روز ساخته جمال شورجه را می توان درزمره فیلم های سفارشی دانست.
خاک و آتش به موضوع مقاومت مردم سیستان و بلوچستان در سال های استعمار انگلیس و پرتغال می پردازد.
33 روز”روایتی است از مقاومت 33 روزه مردم لبنان در مقابله با اسرائیل. کارگردان این فیلم سال ها به عنوان یکی از سیاست گذارای سینمای ایران نقش مهمی را ایفا کرده است. جمال شورجه ضمن ارائه این فیلم به بخش مسابقه سینمای ایران خود نیز به عنوان داور بخش بین الملل جشنواره حضور دارد.
فیلم های مذهبی
جنجالی ترین فیلم مذهبی جشنواره “فرزند صبح” به کارگردانی بهروز افخمی نام دارد. دراین اثرکه پس ازبروزمشکلات عدیده میان تهیه کننده و کارگردان سرانجام به بیست و نهمین جشنواره امنیتی فجر رسید، دست اندرکاران نظامی جشنواره تلاش کرده اند تا نیم نگاهی را هم به زندگی رهبران انقلاب اسلامی داشته باشند. “فرزند صبح” توصیفی است از زندگینامه روح الله خمینی، که عبدالرضا اکبری نقش وی را بازی می کند. انتشار تست گریم برخی بازیگران از جمله محمدرضا شریفی نیا در نقش احمد خمینی، بازتاب فراوانی داشت. از بهروز افخمی در سال های اخیر فیلم های اجتماعی نسبتا مناسبی همچون شوکران و سن پطرزبورگ را در جشنواره فجر دیده بودیم.
“اینجا بدون من” هم ساخته بهرام توکلی است که سرانجام در آخرین لیست اعلام شده به بخش مسابقه جشنواره راه یافت. این فیلم که از حضور بازیگرانی همچون فاطمه معتمد آریا و نگار جواهریان سود می برد باز هم در فضای مذهبی و عرفانی است. بهرام توکلی پیش از این “پا برهنه در بهشت” و “پرسه در مه” را ساخته که هر دو با نظرات نسبتا مثبت منتقدان روبرو شده اند.
“سیب و سلما “نیز از دیگر فیلمهای مذهبی حاضر در بخش سودای سیمرغ است که به کارگردانی حبیب الله بهمنی وتهیه کنندگی مهدی عظیمی میرآبادی اکران می شود. این فیلم درباره داستان طلبه جوانی است که سیبی را می‌خورد و پس از خوردن سیب به دنبال مالک اصلی آن و طلب رضایت از او می گردد. از حبیب الله بهمنی تاکنون فیلم هایی همچون “عروس خوش قدم”راننده سفیر”تارهای مروارید رادیده ایم. در”سیب و سلما” بازیگرانی چون هادی دیباجی، سوگل قلاتیان، اسماعیل خلج، داود فتحعلی بیگی، بهروز بقایی، محمدعلی سلیمان تاش، زویا امامی، آرزو الی زاده، صادق بهاری، آرمان ضیایی مهر، مسعود چوبین، سهیلا چوبین و با حضور جعفر دهقان
“جعبه سیاه یازده سپتامبر” از دیگر آثارمستند سفارشی ومذهبی جشنواره فجر است که نوشته محمد طیب وبا کارگردانی محمدرضا اسلاملودرمیان آثار بخش مسابقابقه سینمای ایران قرار گرفته است. اسلاملو که تا پیش از این بازی در فیلم “گذرگاه”اثرشهریار بحرانی وکارگردانی “باغ سید”را درکارنامه هنری خود دارد از کارگردانان وابسته به معاونت سینمایی وزار ارشاد است. داستان این فیلم سفارشی این گونه است که محمد یک مستند ساز متعهد ایرانی با نگاهی ایدئولوژیک و آخرالزمانی به وقایع جاری جهان است. او به کمک “تیه ری میسون” محقق برجسته فرانسوی سعی می کند تا نتیجه تحقیقات وی را به صورت یک اثر مستند تولید نماید. میسون از لبنان به ایران می آید و دلیل آمدنش این است که در هیچ کجای جهان چنین امکانی برایش فراهم نبوده و او ایران را تنها کشوری می داند که به دنبال اعلام حقایق در دنیاست.