ناهید پیلوار
در هفته گذشته قیمت چای به طور ناگهانی در برخی از استانهای غربی ایران به کیلوی 52 هزار تومان رسید و در برخی از شهرستان ها قیمت این کالا در عرض دو روز 250 درصد افزایش نشان داد. در تعدادی از شهر ها قند و شکر نیز به همین سرنوشت دچار شد و مردم برای خرید این کالاها به مغازه ها یورش بردند، و حتی در تعدادی از شهرستانها ستادهای ویژه ای برای مقابله با افزایش قیمت ها تشکیل شد. در همین رابطه با علی قنبری نماینده دوره پنجم و ششم مجلس ، اقتصادادن و استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران گفتگویی کرده ایم که در پی می آید.
افزایش قیمت ناگهانی برخی کالاها و مواد خوراکی در ایران به چه علت صورت گرفته است؟ ایا بر اثر تقاضاست یا بر اثر عرضه کم این مواد؟
بی اعتمادی مردم به سیاست های دولت احمدی نژاد باعث افزایش تقاضای کاذب شده است. اتفاقاتی چون جابه جایی ناگهانی وزیر اقتصاد و دارایی، حذف ناگهانی برخی یارانه ها یا تغییرات در واردات و صادرات که بدون هیچ دلیل و توجهی صورت می گیرد، بی اعتمادی مردم به سیاست های اقتصادی دولت را افزایش داده است. این در حالی است که به نظر می رسد مردم با احساس بی اعتمادی نسبت به سیاست های دولت، احساس ناامنی غذایی نیز می کنند. علی رغم اینکه دولت با درآمد های غیر قابل تصور نفتی، اقدام به واردات زیاد مواد غذایی و کالاهای اساسی کرده و مشکل اساسی در تامین مواد غذایی مردم در کشور وجود ندارد، اما در مجموع می توان گفت، احساس ناامنی شدید مردم نسبت به تصمیمات اقتصادی دولت، این وضع را در جامعه به وجود آورده است.
آیا این افزایش قیمت ها قابل پیش بینی بود و دولت در سال های گذشته می توانست با انجام اقداماتی از وجود چنین وضعیتی جلوگیری کند؟
دو سال پیش گروهی از کارشناسان اقتصادی شرایط اقتصادی بوجود آمده را پیش بینی کردند و در نامه ای به آقای احمدی نژاد نسبت به ادامه اجرای سیاست های غلط دولت او هشدار دادند و راه کارهایی را نیز برای کنترل تورم به دولت ارایه کردند. اما متاسفانه آقای احمدی نژاد به این هشدارها توجهی نکرد و روش های غیر کارشناسانه اقتصادی را در دولت ادامه داد. دولت، رویه دخالت در امور بانکی، اتخاذ سیاست های انبساطی، افزایش هزینه های جاری و حذف ناگهانی یارانه ها را در پیش گرفت که همه این اقدامات ناامنی اقتصادی را در جامعه سبب شد. اجرای سیاست های غلط، اول در بخش مسکن خود را نشان داد و کم کم به بخش های دیگر و کالاهای اساسی نیز رسید.
این روند به اعتقاد شما تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و آیا دولت می تواند اقدامات بازدارنده های را برای کنترل تورم در کوتاه مدت اتخاذ نماید؟
تا زمانی که دولت به سیاست های کارشناسان اقتصادی و علمی در حوزه اقتصاد توجه نکند و اقدامات غیر کارشناسی خود را ادمه دهد، این اقزایش قیمت ها و احساس ناامنی غذایی و بی اعتمادی مردم به دولت ادامه خواهد یافت. باید توجه داشت که تورم به وجود آمده کاملا قابل کنترل است، با توجه به اینکه اگر به درآمد کشور در سه، چهار سال گذشته توجه کنیم، می بینیم دولت آقای احمدی نژاد 200 میلیارد دلار درآمد نفتی داشته که این درآمد 8 برابر در آمد دولت آقای بوده است. آقای آحمدی نژاد نسبت به دولت های گذشته در شرایط پولی و مالی بسیار خوبی است، اما این گرانی ناگهانی مواد غذایی در سال جدید، همان طور که گفته شد، بیش از هر چیز حاصل بی اعتمادی مردم به سیاست های دولت است. البته به نظر می رسد اخیرا دولت متوجه تبعات تصمیمات نادرست اقتصادی خود شده و با ورودآاقای مظاهری به بانک مرکزی تا حدودی نقدینگی کنترل شده است. اما این کافی نیست و باید دولت از دخالت های غیر کارشناسی در اقتصاد دست بردارد و به هشدار های اقتصاددانان توجه کند.
آیا مجلس هشتم می تواند تاثیر تعیین کننده ای در بهبود روند اقتصادی کشور داشته و اقدامات بازدارندهای را برای کنترل تورم انجام دهد؟
البته ما نسبت به روند تشکیل مجلس هشتم گلایه مند هستیم و نسبت به رد صلاحیت های گسترده اصلاح طلبان و انتخابات گزینشی انتقاد داریم. اما در میان نمایندگان مجلس باز هم افرادی هستند که می توانند منشا اثرات مثبت اقتصادی باشند. مجموع نیروهای اصلاح طلب و مستقل مجلس هشتم بیش از 100 نفر است و اینها می توانند در تحولات اقتصادی کشور تاثیر گذار باشند. حتی بسیاری از اصول گرایانی نیز که در مجلس هستند متوجه تصمیمات غیر کارشناسانه و دخالت های نابه جای رییس جمهور در بخش های مختلف اقتصادی شده اند که این خود، امیدی برای اصلاحات اقتصادی محسوب می شود.
یعنی شما امیدوار هستید که مجلس جلوی اقدامات غیر کارشناسانه دولت را بگیرد؟
به نظر می رسد بسیاری از اصول گرایان که در مجلس ودر راس آن قرار گرفته اند متوجه وضع وخیم اقتصاد کشور هستند و مثلا، اقای لاریجانی رییس مجلس هم در اولین جلسه مجلس اعلام کرد، مجلس منتظر وزیران قوی اقتصاد و کشور است. نوع سخن گفتن آقای لاریجانی نشان می دهد که مجلس می خواهد جلوی انحرافات و اشتباهات اقتصادی دولت را بگیرد و به نظر می رسد مجلس هشتم اجازه نخواهد داد دولت به این روند ادامه دهد.
برخی از مسولین در رابطه با افزایش قیمت ها ی مواد غذایی راهکار تغییر الگوی مصرف را پیشنهاد کرده اند. به اعتقاد شما این راهکار در حال حاضر راهگشاست؟
البته، افزایش قیمت، خود به خود، بر مصرف مردم تاثیر می گذارد و مردم سعی می کنند خود را با وضعیت اقتصادی سازگار کنند. اما تکرار می کنم که افزایش قیمت مواد غذایی به دلیل بی اعتمادی مردم به سیاست های اقتصادی به وجود آمده است و نه شیوه و میزان مصرف مردم. در ایران مشکل تولید مواد غذایی وجود ندارد و مشکل، ضعف و ناتوانی مدیریتی است. به مردم نمی توان دستور کمتر مصرف کردن از حد استاندارد را صادر کرد و اصلاح فرهنگ غذایی مردم هم در یک سال و چند سال به وجود نمی آید و در کوتاه مدت ممکن نخواهد بود.
اخیرا در خبرها دیدیم که 660 نفر به علت احتکار برنج بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شده اند. آیا این اقدامات بر کنترل تورم اثر گذار خواهد بود؟
این روش ها، برای کنترل قیمت ها موثر نخواهد بود و دولت بایستی در عوض، عوامل و ابزار های اقتصادی را مورد توجه قرار دهد و در چارچوب علمی و کلی تورم را کنترل کند، نه آنکه وارد مسایل خرد شود. فراموش نباید کرد که در نهایت، این بازار تقاضا و عرضه است که قیمت ها را مشخص خواهد کرد.
و سخن آخر؟
اگر دولت کماکان به نظرات کارشناسان اقتصادی توجه نکند، ما به عنوان افرادی که نسبت به مسایل اقتصادی کشور حساس هستیم و تاثیرات سیاست های اقتصادی غلط را گوشزدمی کنیم، باز هشدارها و راه حل های خود را تکرار می کنیم، ولو اینکه دولت توجه نکند. ولی ما معتقدیم این سخنان در تاریخ خواهد ماند و برای نسل آینده ثبت خواهد شد. در همین راستا بود که در خرداد ماه دو سال، پیش پنجاه تن از اقتصادانان دانشگاههای ایران در نامه ای به رییس جمهور هشدار دادند که ادامه سیاست های دولت به عقب ماندگی بیشتر می انجامد و فقر و نابرابری را گسترش می دهد. این اقتصاددانان در نامه خود، نسبت به افزایش بی رویه واردات، ناامنی فضای کسب و کار، سیاست های انبساطی پولی و مالی دولت، ن بسامانی در نظام بانکی، وضعیت بحرانی بازار سرمایه و … ابراز نگرانی کردند و یاد آور شدند با ادامه این سیاست ها، غول خفته تورم بیدار خواهد شد و افزایش لجام گسیخته قیمت ها بوجود خواهد آمد. اگر به ان هشدارها توجه شده بود، شاهد وضعیت امروز نبودیم.