جشنواره بین المللی فیلم فجر امسال بسیار بی رونق آغاز شد. چند فیلم خارجی که در این روز روی پرده رفت آنچنان بی نام و نشان و غریب بود که کمتر سایت خارجی را می شد یافت که درمورد ان مطلبی نوشته باشند. فیل م های مطرح هم با چنان سانسوری روی پرده رفت که تماشاگران ترجیح دادن عطای دیدن آنها را به لقایشان ببخشند. آنهایی که خیلی اهل سینما نیستند و تنها از طریق ازدحام مقابل سالن ها برنامه ها را پی گیری می کنند از اهالی سینما می پرسیدند امسال هنوز جشنواره شروع نشده است؟
کمی سکوت و دیگر هیچ
جشنواره فیلم فجر امسال با تصمیم مدیران به دو بخش بین المللی و داخلی تقسیم شد. بخش بین الملل پنج روز نخست و بخش داخلی به پنج روز دوم جشنواره انتقال یافتند. اما تجربه نشان داده بود که بخش بین الملل به واسطه فیلم هایی که انتخاب می شوند وسانسور هایی که روی فیلم ها اعمال می شود برای مخاطبین بخش جذابی نیست. بنابراین جشنواره در این روزهای نخست کاملا سوت و کور بود. از ایران هم سه فیلم کنعان(مانی حقیقی)، آتش سبز(محمدرضا اصلانی) و آواز گنجشک ها(مجید مجیدی) در بخش رقابت بین الملل حضور داشتند که فیلم آخر به دلیل حضور در جشنواره برلین و تقاضای دبیر این جشنواره از بخش بین الملل سینمای ایران خارج شد تا بتواند بنابر مقررات جشنواره های الف در برلین حضور پیدا کند.
با خروج فیلم مجیدی فیلم باد در علفزار می پیچد ساخته خسرو معصومی جایگزین آن شد.
داوران جشنواره هم در دو بخش با تغییراتی مواجه شدند که این هم از عجایب بود که داوری را در میانه کار تغییر دهند. دکتر حسن بلخاری جایگزین احمد میراحسان شد و یدالله صمدی نیز بر صندلی کیانوش عیاری نشست. عیاری به این دلیل کنار رفت که خود تهیه کننده یکی از فیلم های بخش مسابقه بود. اما شنیده می شود میراحسان را به خاطر مطالب تندی که علیه جشنواره در مطبوعات نوشته حذف کرده اند.
فیلم های ایرانی بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره امسال چندان چنگی به دل نمی زد و جز کنعان که حرف های تازه ای برای گفتن داشت تقریبا منتقدان و مردم را نا امید کرد. آتش سبز تا آنجا بد بود که جلسه پرسش و پاسخ جشنواره را به سمتی کشاند که منتقدان محمدرضا اصلانی کارگردان فیلم را به سخره گرفته بودند و او هم که در جریان نبود به صورت جدی به آنها پاسخ های طولانی می داد.
فیلم باد در علفزار می پیچد هم تکمیل سه گانه معصومی پس از رسم عاشق کشی و جایی در دوردست به شمار می آید که از هر سه فیلم قبلی ضعیف تر بود.
کنعان: تجربه تازه
اما کنعان برای مانی حقیقی که دوفیلم توقیف شده آبادان و کارگران مشغول کارند را در کارنامه دارند تجربه ای تازه محسوب می شود. حقیقی از اولین افرادی است که در ایران از دوربین دیجیتال استفاده کرده اند.او هر دوفیلم قبلی را با این تکنیک گرفته بود. اما این بار با دوربین 35 فیلم خود را ساخته است.
فیلم از میزانسن هایی تودر تو بهره می برد و بازی های فیلم به خصوص ترانه علیدوستی که نقش زنی 35 ساله را بازی می کند فوق العاده است. فیلم به احساس درونی آدم ها می پردازد و چون نویسندگان این فیلم یعنی خود حقیقی و اصغر فرهادی نویسندگان فیلم چهارشنبه سوری نیز بوده اند ؛ ادامه ای منطقی برای ان به شمار می آید. فیلم در ظاهر به خیانت زنی به مرد خود می پردازد، اما درلایه های زیرین احساسات آدم ها را پس پرده فکرشان به تصویر می کشد. فیلم بنا بر همین حس ریتمی کند دارد اما حرکات دوربین تو در توی حقیقی این ریتم درونی را اندکی پویا تر می کند.
محمدرضا اصلانی هم بعد از زمانی حدود 30 سال که از شطرنج باد می گذرد آتش سبز را جلوی دوربین برده است. او در این سال ها بیشتر به مستند سازی مشغول بوده و برای دومین کار سینمایی خود داستانی را که از منظر تولید بسیار سنگین است، دستمایه قرار داده است.
فیلم به روایت دختری به نام ناردانه می پردازد که درکودکی به او الهام شده با مرگ ازدواج می کند. پس در جوانی به قلعه ای می رود و با پیکر مرده ای رو به رو می شود. او باید هفت شب داستان از روی کتابی بخواند و روزه بگیرد و هر شب یک تیر از بدن مرد در بیاورد تا او زنده شود و با ناردانه ازدواج کند.
اصلانی در پس این داستان طی هفت قصه هفت برهه از تاریخ ایران را نشان می دهد. اما سال ها دور او از سینما سبب شده کار آنچنان که باید به سینما نزدیک نشود. بازی ها به شدت یکنواخت و بد است و شاید هیچ کس تصور نمی کرد عزت الله انتظامی بتواند به این بدی در یک فیلم سینمایی بازی کند. تدوین فیلم هم مشکلات اساسی دارد و اصولا فیلم برای رسیدن به زبانی پالوده باید به شکل مجدد تدوین شود.
اصلانی در قاب بندی های خوب فیلمبردارش مرتضی پورصمدی می کوشد متناسب با دوره ای که ان را روایت می کند از نشانه های تصویری همان دوران استفاده کند اما این تصاویر هیچ کجا با یکدیگر همنشینی پیدا نمی کنند.