احمدی نژاد: صلح با آمریکا؟

مهرداد بلالی

 

محمود احمدی نژاد با حذف یارانه های کالاهای اصلی، دست به خطری زده که قبلاً از سوی هیچ یک از رهبران ایران صورت نگرفته است. جراحی اقتصادی او به افزایش 400 درصدی بهای بنزین و افزایش چشمگیر کالاهایی نظیر نان، روغن خوراکی و خدمات عمومی منجر شده است.

به لطف حال و هوای بوجود آمده از زمان انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری سال گذشته، افکار عمومی تا کنون واکنش بی سر و صدایی نشان داده است. البته اگر تظاهراتی نیز به پا شود، دولت آماده سرکوب سریع آن است.

اینکه احمدی نژاد به اقتصاد لرزانی که خود از معضل بیکاری و نرخ سرسام آور تورم در عذاب است، چنین شوکی وارد کرده است، روندی مضحک است. او شش سال پیش با شعار عوامگرایانه عدالت برای همگان به قدرت رسید و برای حصول اطمینان از پیروزی در انتخابات 2009، دوباره به همان شعار متوسل شد.

با این حال، با گذشت 18 ماه از دوره دوم ریاست جمهوری وی، به نظر می رسد رئیس جمهور از پس چالش های مردمی در برابر دولت برآمده است و برای زیر پا گذاشتن شعارها و وعده هایش، قدرت کافی را داشته باشد.

در حالیکه تخمین زده می شد یارانه ها چیزی حدود 100 میلیارد دلار در سال برای دولت هزینه در بر دارد، حذف آن یک پیروزی چشمگیر برای احمدی نژاد محسوب می شود و به نمایش چهره یک رهبر قدرتمند از وی در داخل کشور کمک کرده است.

تمام گروه های سیاسی شامل بسیاری از هم قطاران محافظه کار وی در مجلس، با رویکرد شوک آور وی به اقتصاد مخالفت کرده اند و از واکنش مردم می هراسند. البته آنها نتوانستند جلوی احمدی نژاد را مانند رئیس جمهور قبلی، محمد خاتمی، بگیرند.

احمدی نژاد با حصول اطمینان از پیروزی خود، اکنون همان فشار را بر روی دستگاه سیاست خارجی گذاشته است تا به عنوان یک هدف اصلی، تحریم های اقتصادی سازمان ملل علیه ایران بر سر برنامه بحث انگیز هسته ای را پایان دهد.

اکنون رئیس جمهور آشکارا می داند درصورت عدم موفقیت در رفع محاصره اقتصادی کشور، اقتدار داخلی او می تواند عمر کوتاهی داشته باشد.

شاید به همین دلیل است که رئیس جمهور خود کنترل وزارت خارجه را در دست گرفته و برای بهبود روابط با سایر کشورها، بویژه همسایگان عرب، نرمخویی می کند.

احمدی نژاد اخیراً منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران را اخراج کرد و علی اکبر صالحی رئیس برنامه های هسته ای را به جای وی گماشت تا به این ترتیب، ظاهراً رویکرد محکمی را در سیاست خارجه در پیش بگیرد.

احمدی نژاد از دیرباز وجود صداهای مختلف در کشور را عامل شکست دیپلماتیک و آنچه “سوء تفاهمات” در دنیا در خصوص نیاتش می خواند، معرفی کرده بود. او اخیراً اعلام کرد: “ما در دستگاه سیاست خارجی خود نهادهایی داریم که به ساز خود عمل می کنند. دیپلماسی ما باید تغییر کند و تغییراتی در راه هستند.”

سرگشتگی در رده تصمیم گیری چیز جدیدی در ایران نیست. هیأت دولت جمهوری اسلامی به طور سنتی مملو از صداهای مخالف و نماینده های احزاب متعددی هستند که اغلب در حال جدال با یکدیگرند.

پست های کلیدی کابینه نظیر وزارت نفت، کشور، دفاع و امور خارجه باید توسط نامزدهای باکفایت مورد تأیید آیت الله علی خامنه ای رهبر عالی پر شوند. خامنه ای صاحب قدرت تقریباً نامحدودی در کشور است.

اما احمدی نژاد برخلاف پیشینیان خود، از تبدیل شدن به مقام مطیع و مجری دستورات خودداری کرد. وی تا اینجا نیز از شر تمامی وزیران تحمیلی خلاص شده است.

احمدی نژاد همچنین در حال نشان دادن انعطاف بیشتر بر سر مسأله هسته ای است و امیدی برای دور بعدی گفتگوها با قدرت های بزرگ در اواخر ژانویه آینده در استانبول به نمایش گذاشته است. از همین حالا، زمزمه هایی در خصوص بهبود روابط با آمریکا، دشمن دیرینه ایران، به گوش می رسد.

تمامی مسائلی که پیش از این تابوی نظام محسوب می شدند، در برابر شعارهای افراطی احمدی نژاد قرار می گیرند و  ممکن است سبب تحریک نگهبانان قدیمی رژیم اسلامی شوند. اما به نظر می رسد رئیس جمهور در این برهه زمانی و در عین گرفتن دست بالا در داخل و پیش بردن برنامه های اقتصادی خود، در برابر انتقادات مصون است.

هنوز مشخص نیست خانه تکانی در دستگاه  سیاست خارجی ایران چگونه بر سیاست خارجه این کشور، خصوصاً معضل هسته ای و روابط آینده با آمریکا، اثر خواهد گذاشت. معضل هسته ای تاکنون دور از دسترس وزارت خارجه نگاه داشته شده و منحصراً توسط شورای امنیت عالی مدیریت شده است. این شورا، عالی ترین سطح تصمیم گیری سیاسی و امنیتی کشور است. اما اخراج متکی، ممکن است دست احمدی نژاد را برای رسیدن به توافق بر سر موضوعات مهم در زمان مناسب باز بگذارد.

رئیس جمهور خودسر ایران ثابت کرده علیرغم اظهارات تندش، یک سیاستمدار قابل است که بیشتر متأثر از ساختار فکری خود است تا ایدئولوژی و می داند چگونه تابو را به شکل امری معمول نشان دهد. بنابراین ممکن است خیلی جای تعجب نداشته باشد که روزی نه چندان دور ببینیم احمدی نژاد برچسب صلح با آمریکا، شیطان بزرگ، را به همراه داشته باشد.

 

منبع: گلف نیوز- 29 دسامبر