سال 1385 با مرگ رسول ملا قلی پور به پایان سینمائی خود رسید. مرگی که تنها از پایان یک کارگردان معترض و منتقد برخاسته از “ نسل انقلاب” خبر نداد، نماد خاموش شدن سینمای اجتماعی و جانشینی سینمای طالبانی بجای آن بود.
مرور سینمای ایران در سال 1385
سلطه سینمای طالبان
رسول ملاقلی پور آخرین فیلمش را به اولین جشنواره سینمائی “ طالبان ساکن ایران” نداد.
“میم مثل مادر” که دومین فیلم پرفروش سال 1385 بود، او را در جایگاه سینما گرانی گذاشت که با آرمان های “انقلاب” شروع کردند، اما بسرعت از طالبانی که در لباس فرماندهان سپاه تمامی ثروت و قدرت را قبضه کردند، فاصله گرفتند.
جشنواره فیلم فجر که ربع قرن سالگی اش را جشن می گرفت، از سلطه دیدگاه طالبانی بر سینمای ایران خبر داد. سینمائی که ربع قرن پیشتر مساوی با فحشاء شمرده می شد و تنها با یک جمله آیت اله خمینی نجات یافت، در 25 سال گذشته دستخوش انواع سیاستهائی بود که توسط مدیران ایدئولوژیک اعمال می شد.
شاگردان دکترعلی شریعتی که اولیان متولیان سینما بودند، از دیدگاه “چپ اسلامی” کوشیدند سینمائی “الگو” را به نمایش جهانیان بگذارند. برای رسیدن به این هدف حذف سینمای قبل از انقلاب وجا نشینی چهره های اسلامی در دستور کار قرار گرفت و بودجه کلان دولتی به مصرف رسید. نتیجه الگو شدن سینمای تارکوفسکی و درخشیدن عباس کیارستمی در جهان بود.
تلاش بی ثمر گروه بندی بهشتی – انوار توسط انواع واقسام تیم های بعدی مدیریتی که هر کدام به یک گروه بندی اقتصادی – امنیتی مربوط بودند، ادامه یافت.
سرانجام نوبت دولت طالبانی رسید که وزیر ارشادش بزرگترین دشمن سینما گران برجسته ایران است و زیبائی شناسی اش از مسجد فراتر نمی رود که قرار است ملاک مدرنیته باشد.
این دولت “کیهانی” که حتی محسن مخمبلاف را هم بر نمی تابید و با ابراهیم حاتمی کیا و رسول ملاقلی پور هم مشکل جدی دا شت، دو سال سینمائی طول کشید تابساط گذشته را جمع کند.
جشنواره 25 فجر در عمل الگوی سینمای طا لبانی را به نمایش گذاشت. مراسم باعزادرای موزون شروع شد و جوایز به فیلمی رسیدکه نوعی عزادرای بود و تنها هنر سرداران کیهانی حاکم بر سینمای کشور را تقدیس می کرد: جنگ. سینمائی که باید وجوه اید ئو لوژیک دولت رابر بتابد و مردم رابرای شهادت بسیج کند. مردمانی که به جنگ می روند واز جنس نور و عرفانند. درست در مقابل آنها ا قشار دیگر مردم قرار دارند که گرفتاریهائی مسخره ای دارند که راهش جز “آتش نیست”. سردار وزیر شده که در زمان سر دبیری کیهان تهران، خون روشنفکران را می خورد، این الگو را در خلوت از کارگردان ها می خواهد: فیلم آتش بس ساخته تهمینه میلانی. مشتی شعار بی خطر که اقشار مدرن را می کوبد و راه را برای استیلای بیشتر راهیان شهادت باز می کند.
فروش
نگاهی به جدول فروش فیلمهای ایرانی در سینماهای تهران رقمی در حدود 14 میلیاردتومان رانشان می دهد.
به تعبیر دیگر ۲۸ فیلم به نمایش درآمده تا آخر آبان - که پرده سینماها را ترک کرده اند- در مجموع ۱۰ میلیارد و ۳۱۵ میلیون تومان فروش داشته که به طور متوسط هر فیلم ۳۶۸ میلیون تومان فروخته. دیگر فیلم ها (۱۴ فیلم در حال اکران یا اکران جدید) نیز در حدود ۲ میلیاردتومان فروش داشته که به طور میانگین هر فیلم ۱۴۲ میلیون تومان فروش داشته است.
اگر بخواهیم درباره فروش آثار ایرانی در سینماها سخن بگوییم هرگز نمی توانیم از فروش فوق العاده فیلم «آتش بس» چشم پوشی کنیم. این فیلم نه تنها در سال جاری، بلکه در سال های گذشته و حتی تاریخ سینمای ایران رکورد فروش ریالی سینمای ایران را شکست و با فروشی بیش از یک میلیارد تومان (به طور دقیق تر یک میلیارد و ۶۴ میلیون تومان) در صدر جدول گیشه سینماهای تهران نشست. این فیلم رکورد فیلم هایی همچون، کلاه قرمزی و پسرخاله، دوئل، مارمولک و کما را که با ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون به عنوان پرفروش ترین آثار سینمای ایران شناخته می شدند، شکست.
امسال البته فیلم های دیگری همچون «شام عروسی» نیز با فروش مناسبی از سینماها پائین آمد. این فیلم ۵۱۲ میلیون تومان فروش کرد و فیلم «میم مثل مادر» نیز ۵۴۲ میلیون تومان تا آبان ماه فروخت که البته این رقم بی شک تا امروز بالاتر رفته است. فیلم های زیر درخت هلو، به نام پدر، کافه ستاره، چهارشنبه سوری، ازدواج به سبک ایرانی و تله نیز بیش از ۴۰۰ میلیون تومان فروش داشته اند.
سه فیلم انتخاب، شغال، آلبوم و طبل بزرگ زیر پای چپ، نیز با فروشی کمتر از ۲۰ میلیون تومان (تا آخر آبان ماه) در پائین جدول فروش قرار دارند و کمترین استقبال از آنها صورت گرفته است.
سینمای ایران با نمایش 4 فیلم اخراجی ها(مسعود ده نمکی)، شب بخیر فرمانده(انسیه شاه حسینی)، خون بازی(رخشان بنی اعتماد و محسن عبدالوهاب)، مهمان(سعید اسدی) به استقبال سال 86 می رود. احتمال می رود پارک وی(فریدون جیرانی) نیز به آن اضافه شود.