در آستانه 16 آذر، گزارش‌ها حکایت از چهارمین سفر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به شهر قم و دیدار با یکی از مراجع تقلید دارد.
آن‌گونه که وبلاگ وابسته به بیت آیت‌الله ملکوتی، از مدرسین حوزه علمیه در قم، اعلام کرده، رهبر جمهوری‌اسلامی، روز جمعه به دیدار وی رفته و با وی گفت‌وگو کرده است. اما نه این وبلاگ، و نه دیگر پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، جزییات بیشتری از دیدار را منتشر نکرده‌اند.
سفر اخیر آیت‌الله خامنه‌ای به شهر قم، چهارمین سفر وی به این شهر، در یک ماه گذشته است.وی، ماه گذشته، سفری ده روزه به شهر قم داشت، که یک روز هم تمدید شده بود. اما پس از پایان آن سفر، رهبر جمهوری‌اسلامی حداقل 3 سفر غیررسمی به این شهر داشته و با برخی از مراجع‌تقلید و علما در این شهر دیدار کرده است.
ماه گذشته نیز خبرگزاری مهر – وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی – اعلام کرده بود که آقای خامنه‌ای در سفری غیررسمی، به دیدار سه تن از مراجع تقلید رفته است. آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله نوری همدانی و آیت‌الله جعفر سبحانی سه مرجع تقلیدی بودند که خامنه ای با آنهادیدار کرد.
در سفر رهبر جمهوری اسلامی به قم، برخی از مراجع، از جمله آیت‌الله وحید خراسانی – پدرزن آیت‌الله لاریجانی، رییس قوه قضاییه – و مراجع نزدیک به اصلاح طلبان همچون آیت‌الله موسوی‌اردبیلی و آیت‌الله صانعی، به دیدار وی نرفتند. در دیدارهای رهبر جمهوری اسلامی در قم، 12 تن از مراجع صاحب رساله حضوریافتند.
گرچه هنوز دلایل سفرهای متعدد خامنه ای به شهر قم مشخص نیست، اما برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که رهبر جمهوری اسلامی قصد دارد اجازه اجتهاد فرزند خود، سیدمجتبی، را از بزرگان حوزه بگیرد. برخی از سایت‌های نزدیک به جنبش سبز نیز، چند روز پیش خبر از آغاز درس “خارج فقه” فرزند آیت‌الله خامنه‌ای در قم داده بودند.
درس خارج به بالاترین مرحله درسی فقه و اصول در حوزه‌های علمیه گفته می‌شود. براساس سنت جاری در حوزه‌های علمیه، وقتی فردی درس خارج فقه یا اصول را تدریس نماید، علامت آن است که به درجه اجتهاد رسیده است.
گفته می شود تمدید یک روزه سفر آیت‌الله خامنه‌ای و ملاقات مجدد وی با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم برای آن بود که برای پسر خود مقام مرجعیت کسب کند تا به این وسیله راه برای انتقال موروثی مقام رهبری هموار شود.هیچ‌یک از این اخبار هنوز از سوی منابع آگاه مورد تایید قرار نگرفته است.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که عملا مدیریت حوزه علمیه قم را بر عهده دارد، پس از فوت آیت‌الله اراکی در سال 73، اقدام به معرفی “مراجع جایز تقلید” می‌کند. این تشکل روحانی بود که در سال 73 نام رهبر فعلی جمهوری‌اسلامی را در کنار آیات عظام لنکرانی، بهجت، وحید خراسانی، میرزا جواد تبریزی، شبیری زنجانی و مکارم شیرازی به عنوان یکی از مجتهدینی که امکان تقلید از آنها وجود دارد، قرار داد.
از سوی دیگر، برخی از پایگاه‌های خبری نیز، پیش از این مدعی شده بودند که رهبر جمهوری‌اسلامی قصد دار نظر موافق مراجع تقلید در قم را به حمایت از خود جلب کند. به نوشته این منابع خبری، رهبر جمهوری‌اسلامی قصد دارد به این منظور مدتی نیز در شهر قم ساکن شود و مدیریت حوزه علمیه قم را خود در دست بگیرد. به این ترتیب وی قادر خواهد بود از نزدیک، تحرکات مراجع‌تقلید مخالف خود را رصد کند. این نکته از آن نظر حائز اهمیت است که بسیاری بر این باورند رهبر جمهوری‌اسلامی نقش اصلی را در حمله به مراجع تقلید مخالف بازی می‌کند.
از جمله می‌توان به حمله برخی نیروهای لباس شخصی به بیت آیت‌الله منتظری، در اواخر بهار سال جاری اشاره کرد. فرزند آیت‌الله منتظری پس از آن حمله اعلام کرده بود که:” شمار زیادی از بسیجیان و «لباس شخصی»های معروف قم در میان حمله‌کنندگان بودند.آنها به محل سکونت و دفتر آیت‌الله منتظری حمله کردند و شیشه‌های در و پنجره این محل را شکستند. چند ساعت پیش از این واقعه به منزل آیت‌الله یوسف صانعی، نیز حمله شده بود. مهاجمان خودروی مهدی کروبی را که به دیدار آقای صانعی رفته بود خرد کردند و علیه او و دیگر شخصیت‌های اصلاح طلب، از جمله میرحسین موسوی شعار دادند. ماجرا از سفر محرمانه دیروز آقای خامنه‌ای به قم آغاز شد. آقای خامنه‌ای پیش از ظهر شنبه برای زیارت حرم حضرت معصومه به قم مشرف شد. ره آورد سفر ایشان برداشته شدن تخته نشان آرامگاه مرجع فقید آیت‌الله منتظری بود، مبادا ایشان با دیدن قبر استادشان به‌یاد فجایعی بیفتند که در حق آیت‌الله منتظری روا داشتند و ناراحت شوند.”
گفتنی است پیش از این سایت دفتر آیت‌الله خامنه‌ای، پاسخ وی به استفتایی پیرامون “التزام به ولایت فقیه” رامنتشر کرده بود که رهبر جمهوری اسلامی التزام به این اصل را در پاسخ به استفتا “واجب شرعی” دانسته و “لی فقیه” را “مجتهد جامع‌الشرایط”، “جانشین امام زمان در زمان غیبت” و همچنین “شعبه‌ای از ولایت ائمه اطهار” و “رسول خدا” نامیده و خاطرنشان ساخته بود که اطاعت از دستورات حکومتی، نشانگر “التزام کامل به ولایت فقیه” است.
سفرهای مخفیانه به قم
پیش از این و در زمان آغاز سفر رسمی رهبر جمهوری‌اسلامی به شهر قم، برخی از سایت‌های حامی وی، از سفرهای غیررسمی آیت‌الله خامنه‌ای به قم پرده برداشته بودند.
سایت برنا در این زمینه نوشته بود: “آنچه از برخی شواهد و گفت و گوها و اخبار قابل دریافت است، مقام معظم رهبری در طول سالهای اخیر دیدارها و سفرهایی به شهر مقدس قم داشته اند که البته هیچ کدام خبری نشده و اطلاعات کاملی از آنها در دست نیست.”
این سایت برنامه این سفرها را این‌گونه اعلام کرده بود:“سفر به مسجد مقدس جمکران، دیدار با مراجع عظام و فضلا از جمله آیت الله بهاالدینی، آیت الله صافی، آیت الله مشکینی، آیت الله فاضل لنکرانی، آیت الله بهجت، آیت الله سبحانی، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله استادی و آیت الله مصباح یزدی از جمله این دیدار ها هستند. اطلاعات رسیده حاکی از دیدارهای مکرر مقام معظم رهبری با آیت الله بهجت در زمان ایشان، دیدار با مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی، دیدار با مرحوم آیت الله مشکینی، بحث های علمی و فقاهتی در دیدارها با آیت الله شبیری زنجانی و زیارت حرم حضرت معصومه(س) توسط ایشان است.”
همچنین این سایت‌ها خبر از دیدارهای غیررسمی رهبر جمهوری‌اسلامی با مراجع قم، در فاصله چندروز مانده به سفر قم داده بودند: “آیت الله خامنه ای از جمله در چند ماه گذشته دو سفر به قم داشتند که در یکی از آنها با آیات عظام صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی و نوری همدانی و در سفر دیگر با آیات عظام شبیری زنجانی و جوادی آملی ملاقات کرده اند.”
گرچه هنوز ناظران سیاسی مشغول گمانه‌زنی درباره دلایل انجام این سفرها و تبعات آن هستند، اما به نظر می‌رسد تنها نکته‌ای که می‌توان با قاطعیت از آن سخن گفت، احتمال وجود “شرایط خاص” است که رهبر جمهوری‌اسلامی را وادار به انجام سفرهای پیاپی به مذهبی‌ترین شهر ایران می‌کند.
