در حالی که قرار است ۸ روز دیگر هفتمین دور مذاکرات اتمی میان تهران و قدرت های بزرگ جهانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار شود، دیپلمات های نظام امروز در وین با همتایان اروپایی خود دیدار می کنند. همزمان تهران اذعان کرده که همکاری کاملی با آژانس بین المللی نداشته و روزنامه کیهان هم دیپلمات های دولت یازدهم را به اتخاذ مواضع دو پهلو در خصوص ساز و کار لغو تحریم ها متهم کرده است.
مذاکرات هسته ای دیپلمات های جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵ مانند گذشته الزاما با حضور تمام ۶ ابر قدرت جهان برگزار می شود. پس از آنکه هفته گذشته عباس عراقچی- دست راست وزیر خارجه در گفتگوهای اتمی ـ مذاکراتی بسیار طولانی با وندی شرمن معاون وزیرخارجه ایالات متحده انجام داد، حالا از امروز وی قرار است با نماینده های سه کشور اروپایی حاضر در ۱+۵ گفتگو کند: بریتانیا، فرانسه و آلمان. مجید تخت روانچی دیگر معاون وزیر در دیدارهای امروز که از ساعت ۱۲: ۳۰ ظهر به وقت تهران در وین آغاز می شود، عراقچی را همراهی خواهد کرد.
پنج شنبه و جمعه گذشته نیز این دو در شهر ژنو ۱۲ ساعت با همتایان آمریکایی خود مذاکره و کارشناسان دو طرف نیز ۸ ساعت به صورت جداگانه دیدار کرده بودند.
۱۰ شهریور نیز جواد ظریف، وزیر خارجه، و کاترین اشتون هماهنگ کننده گروه ۱+۵ در بروکسل با یکدیگر گفتگو کرده بودند.
تمام این دیدار ها مقدمه ای هستند برای هفتمین دور مذاکرات تهران و نمایندگان ابر قدرت های جهان که قرار است جمعه هفته آینده در حاشیه اجلاس عمومی سازمان ملل در شهر نیویورک برگزار شود. قرار است ۷ وزیر جمهوری اسلامی، ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه بعلاوه آلمان همچون سال گذشته دیدار مشترکی با یکدیگر داشته باشند؛ دیداری که تاریخ آن هنوز مشخص نشده است. حضور یا عدم حضور حسن روحانی در نیویورک نیز هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد.
تکاپوهای فشرده دیپلمات ها پس از آن بالا گرفت که دو طرف نتوانستند تا ۳۰ تیرماه، به راه حل جامع برای حل و فصل بحران هسته ای دست یابند. دو طرف بازه ۶ ماهه از ۳۰ دی ۹۲ تا ۳۰ تیرماه را برای مذاکرات جامع در نظر گرفته و خوش بین بودند که تا آن زمان به راه حلی قطعی دست یابند، اما روند تحولات نشان داد که پیچیدگی های مذاکرات بسیار و اختلاف نظرها عمیق تر از آن است. ناکامی مذاکرات باعث شد که آنها توافق موقت خود را تا سوم آذر ماه تمدید کنند.
روز گذشته حسین شمسیان در سرمقاله روزنامه کیهان با انتقاد از توافقنامه ژنو و موضع گیری های مقامات وزارت خارجه در خصوص آن نوشت: “باتوضیحات و آشنایی با روح توافقنامه، اکنون باید گفت که میوه توافقنامه برای ما به یقین چیزی نخواهد بود مگر «رفع کامل تمام تحریم‌ها«، اما کدام تحریم‌ها؟! تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های اتحایه اروپا یا تحریم‌های آمریکا؟ از نظر ما همه این تحریم‌ها ظالمانه است و لغو آنها تنها میوه مذاکرات است اما طرف غربی- و حتی بعضی دیپلمات‌های خودمان- درباره آن چندان هم مطمئن نیستند! آنها می‌گویند توافق ما نمی‌تواند برای شورای امنیت- که تحریم‌های مهمی را ظالمانه به ما تحمیل کرده- تعیین تکلیف کند!”
او همزمان با “دو پهلو” خواندن مواضع دیپلمات های دولت حسن روحانی در قبال ساز و کار برداشته شدن پله ای تحریم ها توسط غرب و اینکه می گویند با این “ایده” چندان موافق نیستند می نویسد: “ایشان توضیح نمی‌دهد که این «چندان موافق نیستیم» چه معنی دارد و آیا ممکن است به موافقت هم تبدیل شود!؟”
به باور کارشناسان اصلی ترین دلیل ناکامی مذاکرات اخیر عدم توافق دو طرف بر سر تعداد سانتریفیوژ های فعال جمهوری اسلامی بود، در حالی که اخیرا بر اساس اخبار غیر رسمی گفته می شود تهران احتمالا با کاهش سانتریفیوژ ها، آنچنان که مطلوب غربی ها است کنار خواهد آمد. البته عراقچی در یک گفتگوی رادیویی با صدا و سیمای جمهوری اسلامی موافقت تهران با کاهش تولید سانتریفیوژها به ۷۰۰۰ دستگاه را تکذیب کرد و گفت: “این اخبار به هیچ وجه صحت ندارد و مردم نباید به فضاسازی رسانه‌های غربی که با انگیزه‌های مختلف انجام می‌دهند، اهمیت بدهند. بر اساس آنچه در مذاکرات اتفاق افتاده بر روی هیچ عددی تاکنون موافقت نشده است و من هم این اعدادی را که مطرح کرده‌اند تأیید نمی‌کنم.”
معاون وزیر در اظهارات اخیر خود گفته که راکتور آب سنگین اراک نیز کماکان از موارد اختلاف طرفین است. جمهوری اسلامی قادر است در سایت اراک پلوتونیوم تولید کند؛ماده ای رادیواکتیو که می تواند جایگزین اورانیوم غنی شده برای ساخت کلاهک اتمی باشد. با این حال عراقچی می گوید طراحی فناوری فعلی در سایت اراک به گونه ای است که “نگرانی‌های مربوط به پلوتونیوم آن از بین برود.”
عراقچی به وضوح گفته که نرسیدن دو طرف به تفاهم جامع تا ماه آذر می تواند یک کابوس باشد: “همه ما ترجیح می‌دهیم به آن موقعیت فکر نکنیم و متمرکز شویم تا ۲۴ نوامبر یعنی ۳ آذر کار را به انجام برسانیم.”
وی روز دوشنبه نیز در برنامه گفت و گوی ویژه خبری ساعت ۲۲: ۳۰ حضور یافت و خاطرنشان کرد دو طرف به ۷۰ درصد توافق دست یافته اند: “۶۰ تا ۷۰ درصد متن آماده است و ۳۰ درصد در داخل پرانتز هست که باید درباره آن تصمیم گیری شود. اما اختلافات اساسی درباره موضوعات باقی مانده است”.
به غیر از مصائبی که تهران با نمایندگان گروه ۱+۵ دارد، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز به تازگی تهران را متهم کرده که پاسخ گوی ابهامات مطرح شده از سوی دیده بان اتمی سازمان ملل نبوده است. رسانه های بین المللی می گویند گزارش محرمانه آژانس حاکی از این است که این نهاد نتوانسته درباره برخی ابهامات مربوط به فعالیت‌های نظامی احتمالی در برنامه هسته‌ای ایران به نتیجه‌ای برسد. در راس این این ابهامات اقدامات نظام اسلامی در ساخت “چاشنی های انفجاری” بوده است.
بحث چاشنی های انفجاری مربوط به آزمایش هایی است که به ادعای آژانس اتمی در سال های اخیر در سایت نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران انجام شده است. آمانو خود در سال های پایانی دولت احمدی نژاد بارها تاکید کرده بود جمهوری اسلامی در پارچین انفجارهای پرقدرتی انجام داده که می تواند با تلاش احتمالی تهران برای دستیابی به توانایی ساخت سلاح اتمی مرتبط باشد. حاکمیت، نه در زمان دولت احمدی نژاد و نه در دولت روحانی هنوز مجوز بازرسی بازرسان آژانس از این سایت اسرار آمیز را صادر نکرده است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارش های سال های اخیر خود مدعی بوده که تولید چاشنی های انفجاری همزمان توسط ایران-ـ اگر چه این وسیله کاربردهای غیر اتمی هم دارد-ـ مایه نگرانی آژانس است و همچنین از نظام اسلامی خواسته پیرامون اقداماتی که به انجام آزمایش های “هایدرو دینامیک” بر روی مواد انفجاری پر قدرت مربوط می شود توضیح دهد. در گزارشی که آژانس در سال ۹۰ منتشر کرد گوشزد شده بود که تهران در حال آزمایش چاشنی های انفجاری هسته ای از طریق برنامه های شبیه سازی کامپیوتری هم بوده و مطالعه بر روی کلاهک هسته ای در موشک های میان برد را به اتمام رسانده است.
گفته می شود این انفجارها در سایت نظامی پارچین در حومه تهران انجام شده است، آژانس همچنین خواستار بازدید از این مکان است اما به تازگی و پس از سفر ماه گذشته آمانو به تهران، حسین دهقان، وزیر دفاع دولت روحانی به صراحت گفت نظام اجازه بازرسی از این مکان را به آژانس نخواهد داد.
این هفته رویترز از گزارش محرمانه آژانس نقل کرد که بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، “ساخت و سازهای مستمر”ی در منطقه پارچین انجام شده است.
رضا نجفی، نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین المللی نیز دیروز اذعان کرد که تهران به تعهدات خود در قبال آژانس پابیند نبوده است، اما بهانه آن را “پیچیدگی موضوعات” اعلام کرد: “ایران به طور کامل پنج اقدام شفاف‌سازی هسته‌ای را تا ۲۵ اوت را همانطور که با آژانس توافق کرده بود، اجرا نکرده است و بخشی از آن به دلیل پیچیدگی موضوعات موجود می‌باشد.”
در همین زمینه یک دیپلمات آژانس به رویترز گفته: شانس ما برای دانستن همه چیز تقریبا صفر است.
وی ادامه داده: “خیلی بعید است که مقامات ایران درها را بازبگذارند و به هر کسی اجازه دسترسی به هر اطلاعات و هر سایتی که آژانس خواستار بازدید از آن باشد را بدهند.”
