همه چیز برای دوره تازه ای از مقابله جهانی با ایران آماده بود تا این که گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای در روز سه شنبه منتشر شد. بر طبق این گزارش ایران تا حدی از خود همکاری نشان داده است، با این حال آنها هنوز پاسخی به سوالات اساسی درباره برنامه هسته ای خود نداده اند.
نیمه پر لیوان، همان گزارش محمد البرادعی به عنوان مدیرکل آژانس در جلسه شورای حکام بود. به نظر می رسد جامعه جهانی برای بازداشتن ایران از توسعه جنگ افزار هسته ای متحد شده اما بر سر اقدام لازم علیه ایران دچار اختلاف شده است.
بعضی از صاحبنظران معتقدند ایران به اندازه کافی باهوش بوده زیرا تا حدی از همکاری ها را به اجرا گذاشته و به این ترتیب مانع از ایجاد نگاه مشترک برای طرح دور سوم تحریم های بین المللی شده است. تصویب این تحریم ها، چیزی است که ایالات متحده امیدوار بود تا پیش از پایان سال جاری به دست آید.
گزارش آژانس بر شفاف تر شدن ایران در مورد برنامه هسته ای اش دلالت دارد اما در عین حال، تایید می کند ایران همچنان مشغول توسعه برنامه غنی سازی اورانیوم است.
ری تکیه، یک کارشناس امور ایران در روابط خارجه واشنگتن، می گوید: “هنوز این احتمال هست که یک قطعنامه سوم نه چندان سختگیرانه تصویب شود، اما بعید به نظر می رسد شورای امنیت تصویب تحریم های واقعا” سختی را در نظر بگیرد.”
چین روز سه شنبه از حق ایران برای دستیابی به انرژی هسته ای صلح آمیز حمایت کرد و گفت ترجیح می دهد شاهد گفتگوهای ایران برای پاسخگویی به ابهامات موجود در برنامه هسته ای این کشور با آژانس بین المللی انرژی هسته ای از طریق گفتگو باشد.
این اظهارات به دنبال دیدار اوایل هفته قبل وزیر امورخارجه چین، یانگ جی اچی، از تهران اعلام شده اند. آقای یانگ در دیدارش از ایران خواستار روابط اقتصادی محکم تر میان دو کشور شد. این روابط گاهی برای آمریکا حساسیت برانگیز بوده است، زیرا این کشور با درخواست کاهش روابط سایر کشورها با ایران، به دنبال دست برداشتن ایران از تولید سلاح هسته ای می باشد.
گوردون براون، نخست وزیر انگلستان، از سوی دیگر با اظهاراتی سختگیرانه درخواست کرد تا زمانی که ثابت شود ایران به دنبال تولید سلاح هسته ای نیست، جامعه جهانی می بایست سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران را متوقف کند.
آقای براون گفت تصمیم بریتانیا درباره ایران به نتایج دو گزارش بستگی دارد: گزارش محمد البرادعی، رییس آژانس و نیز گزارش خاویر سولانا، مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا که پیش بینی می شود اواخر همین ماه ارائه شود.
کارشناسان پیش بینی می کنند با بروز شکاف در شورای امنیت، کشورهای غربی فشارهای خود را بر ایران به طور جداگانه و از طریق اعمال تحریم هایی در روابط اقتصادی پیچیده با ایران دنبال کنند. البته در این مورد هم ابهاماتی وجود دارد زیرا هنوز معلوم نیست آلمان چه قدر برای این کار آماده است.
از طرف دیگر، برخی تحلیلگران می گویند وضعیت سیاسی داخلی ایران تاثیر قطعی بر برنامه های هسته ای این کشور دارد. آلکس وتنخواه، کارشناس امور ایران در گروه اطلاعاتی جین در واشنگتن، می گوید: “پرونده هسته ای ایران تنها در شورای امنیت گیر نکرده، بلکه در گیر و دار مجادلات داخلی ایران هم گرفتار شده و این در حال شدت گرفتن است.”
آقای وطنخواه می گوید افراد برجسته ایرانی از شواهد مربوط به اصطکاک پیش آمده در روابط ایران با کشورهای دنیا ناخشنود هستند. او می گوید به دلیل انتخابات پیش روی مجلس در ماه مارس نیز کشمکش میان افراد مصلحت گرا از یک سو و نیروهای اصولگرای متحد با محمود احمدی نژاد بالا گرفته است.
برخی دیگر معتقدند این اشتباه است که فکر کنیم نواندیشان ایرانی قادر هستند سیاست های ایران را به کلی متحول کنند. آقای تکیه می گوید: “ما نباید نفوذ نواندیشان را در برابر متحدان افراد حاکم و نیز قوانین اجرایی موجود، بزرگ نمایی کنیم.”
عامل دیگر موثر در مجادلات مربوط به ایران، دریافتی است که افراد درون و خارج دیپلماسی ایالات متحده مبنی بر انجام حملات نظامی علیه تاسیسات هسته ای ایران در سر دارند.
تکیه عقیده دارد البرادعی با گزارش خود “نقش کوتاه مدتی” در پیشگیری از جنگ آمریکا علیه ایران خواهد داشت. تکیه می گوید: “در حال حاضر البرادعی فکر می کند حد واسط میان تمدن و تخریب است. او فکر می کند اگر در این گزارش می آورد که عدم همکاری کامل از سوی ایران به معنای بی فایده بودن هرگونه گفتگوی بعدی است، یعنی اینکه به آتش دیک چنی و کسان دیگری که به این گزارش چشم داشتند، هیزم ریخته است.”
در مجموع منظور از “چشم داشت چنی” از گزارش این است که ایران مشغول بازی دادن جامعه جهانی است در حالیکه در خفا برنامه های هسته ای اش را پیش می برد. جان بولتون می گوید: “زمان معمولا به نفع آنهایی است که در کار تکثیر سلاح هستند؛ در مورد قضیه ایران، آنها از زمان به نحو پرباری استفاده کرده اند.“
آقای بولتون پیش تر در گردهمایی به خاطر کتاب جدیدش به نام “تسلیم چاره نیست” گفت شاید سه یا چهار سال پیش، تحریم های اقتصادی می توانست موثر باشد. اما حالا تهران چنان پیشرفتی در برنامه های هسته ای کرده که فقط دو گزینه باقی می ماند: تغییر رژیم و یا حملات هدفدار نظامی علیه تاسیسات هسته ای.
او می گوید منظورش از تغییر رژیم، شکننده تر کردن اوضاع داخلی ایران است: “من اعتقاد ندارم که با زدن یک کلید می توان رژیم را عوض کرد. برای همین است که گزینه نظامی باید روی میز بماند.“
منبع: کریستین ساینس مانیتور – 18 نوامبر