مارک کازرتی- دیوید ای سنگر
دولت اوباما با اشاره به شواهدی دال بر وجود معضلات مداوم در برنامه هسته ای ایران، اسرائیل را متقاعده کرده است که دستیابی ایران به آنچه یک “دستاورد” در برنامه تسلیحات هسته ای خوانده می شود، حدود یکسال یا بیشتر طول خواهد کشید.
مقامات دولت آمریکا می گویند به اعتقاد آنها، این ارزیابی ها سبب کمتر شدن احتمال حمله بازدارنده اسرائیل علیه تأسیسات هسته ای ایران ظرف یکسال آینده شده است. مقامات اسرائیلی در تهدیدات خود از احتمال دست زدن به چنین حمله سخن گفته اند.
مسؤولان آمریکایی و اسرائیلی چندین سال است که درباره انگیزه حتمی ایران برای دستیابی به بمب هسته ای و زمان لازم برای ساختن اولین بمب، بحث و مباحثه می کنند. سؤال حیاتی به زمان لازم برای تبدیل ذخیره اورانیوم درجه خلوص پائین تهران به مواد هسته ای با درجه خلوص تسلیحات هسته ای مربوط می شود. از این رویداد عمدتاً به عنوان «تحول» هسته ای یاد می شود.
مقامات اطلاعاتی اسرائیل می گویند ایران می تواند فرایند تولید بمب را ظرف چند ماه طی کند اما نهادهای اطلاعاتی آمریکا در سال گذشته به این نتیجه رسیدند که این فرایند زمان طولانی تری نیاز دارد.
گری سمور مشاور ارشد هسته ای باراک اوباما با اشاره به زمان لازم برای تبدیل مواد هسته ای ایران به تسلیحات هسته ای می گوید: “ما فکر می کنیم حدود یک سال باشد. یکسال زمان بسیار طولانی است.”
مقامات آمریکایی می گویند آمریکا و بازرسان بین المللی ظرف چند هفته متوجه حرکت ایران به سوی “تحول” هسته ای می شوند و این زمان کافی را برای پیش بینی هرگونه حمله نظامی ایالات متحده و اسرائیل را فراهم می کند.
ارزیابی های آمریکا بر اطلاعات جمع آوری شده در سال گذشته و نیز گزارش بازرسان بین المللی استوار است. هنوز مشخص نیست که معضلات پیش روی ایران برای غنی سازی اورانیوم در نتیجه ضعف طراحی دستگاه های سانتریفوز، اشکال در تأمین اجزای مورد نظر و یا تلاش های غرب برای خرابکاری در برنامه هسته ای ایران است.
مقامات آمریکایی می گویند اطلاعات جدید به برآوردهای شورای امنیت ملی آمریکا درباره برنامه هسته ای ایران، که انتشار آن با وقفه طولانی روبرو شده، اضافه خواهد شد.
اکنون مسؤولان آمریکایی و اسرائیلی معتقدند تحول هسته ای ایران به این زودی ها اتفاق نخواهد افتاد. یکی از دلایل آنان این است که ایران مجبور خواهد بود از ذخیره محدود عناصر هسته ای اش، که تخمین زده می شود برای ساخت دو بمب کافی است، استفاده کند. ایران همواره تأکید کرده غنی سازی اورانیوم را برای مقاصد صلح جویانه دنبال می کند. دومین دلیل این است که هرگونه تصمیم گیری ایران در این زمینه مستلزم اخراج بازرسان تسلیحاتی بین المللی و کنار گذاشتن هرگونه عدم شفافیت در خصوص نیروگاه های هسته ای خود است.
مقامات آمریکایی می گویند حتی اگر ایران بخواهد این مسیر را برگزیند، تجدید سازمان تأسیسات هسته ای برای تولید اورانیوم با درجه خلوص تسلیحاتی و جمع بندی کار مربوط به طراحی کلاهک های هسته ای، مدتی طول خواهد کشید.
مقامات اسرائیلی اعلام کرده اند در صورت مشاهده هرگونه فعالیتی برای تولید بمب، احتمالاً دست به یک اقدام نظامی خواهند زد و ایالات متحده را به پیوستن به این اقدام تشویق خواهند کرد. سخنگوی سفارت اسرائیل در واشنگتن از هرگونه ابراز نظری در این خصوص خودداری کرد. مقامات اسرائیلی در مصاحبه های مختلف گفته اند ارزیابی های آنها در حال نزدیک شدن به دیدگاه های آمریکا است اما آنها همچنان مشکوکند که ایران صاحب تأسیسات مخفی باشد و معتقدند که این تأسیسات باید کشف شوند.
مقامات آمریکا می گویند بر خلاف سال گذشته، اکنون برنامه هسته ای ایران در کانون گفتگوهای رهبران واشنگتن و اورشلیم جای ندارد. به گفته یک مقام ارشد دولت آمریکا، در جریان دیدار ماه گذشته بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل از واشنگتن، برنامه ایران از اولویت نسبتاً پائینی در فهرست مذاکرات دو رهبر برخوردار بود.
برخی از مقامات آمریکایی اعتقاد دارند هزینه بالای تحریم های اقتصادی، خصوصاً محدودیت هایی که بر واردات بنزین و توسعه میادین نفتی ایران وارد شده، سبب بروز مجادلاتی میان نخبگان ایرانی در خصوص هزینه ادامه برنامه هسته ای شده است.
یک مقام ارشد دولت اوباما که نخواست نامش فاش شود، گفت: “بحث های آنها در این خصوص است که برنامه را تا کجا باید جلو برد؛ بدون پرداخت هزینه بیشتر تا چه اندازه می توانند به تولید سلاح نزدیک شوند… ما در حال مشاهده بروز شکاف های بسیار بر سر پاسخ به این سؤالات میان رهبران ایران هستیم.“
کارشناسان هسته ای اتفاق نظر دارند که سخت ترین بخش ساخت تسلیحات هسته ای به تأمین سوخت با درجه خلوص بالا مربوط می شود. این نوع فعالیت برای ایران که در 20 سال گذشته ادامه داشته، هنوز از بسیاری جهات به سرانجام مطلوبی نرسیده است.
توضیح رسمی مقامات آمریکایی این است که دستگاه های سانتریفوژ ایران غیرکارآمد هستند و مرتب دچار نقص می شوند. درحالیکه مقامات ایرانی دائم از تعبیه مدل های پیشرفته تر سانتریفوژ که قابل اعتمادتر و کارآمدتر هستند دم می زنند، اما هنوز غیر از تعدادی محدود، چنین دستگاه هایی مستقر نشده اند.
آقای سمور می گوید: “آنها یا این دستگاه ها را ندارند، و یا آن را دارند ولی با مشکلات واقعی در خصوص قابلیت فنی آنها روبرو هستند.”
هرچند مسؤولان آمریکایی و اسرائیلی در باره به تعویق افتادن زمان دسترسی ایران به تسلیحات هسته ای اتفاق نظر دارند، اما معنایش این نیست که اسرائیل ایده حمله احتمالی نظامی را از سر بیرون کرده است.
مقامات آمریکایی می گویند اسرائیل خصوصاً نگران این است که رهبر جمهوری اسلامی در آینده فرمان انتقال مخفیانه مواد هسته ای در سراسر کشوررا بدهد و از احتمال انهدام کامل آنها توسط حمله نظامی اسرائیل تا حد چشمگیری کاسته شود.
منبع: نیویورک تایمز- 19 اوت 2010
