علی اکبر دارینی- آنا جانسون
دولت اوباما در پی تماس با ایران است. اما در مقابل، موضع ایران پیچیده است. جمهوری اسلامی، خبرنگار آمریکائی را به هشت سال زندان محکوم می کند و تلاش می کند به اسرائیل- متحد آمریکا- برچسب نژادپرستی بزند. با وجود همه این اقدامات، هنوز از آمادگی برای آغاز روابط جدید با آمریکا پس از سه دهه بن بست دیپلماتیک سخن می گوید.
این پیام های ضد و نقیض و حرکات زیگزاگی نشان از وجود نزاع درونی در طبقه حاکم ایران دارد؛ نزاع میان طرفداران نزدیکی به واشنگتن و کسانی که جلوی هرگونه تغییری ایستاده اند. تمامی این تحرکات، در سایه انتخابات ریاست جمهوری 22 خرداد با پیچیدگی فراوانی همراه شده است. عوامل داخلی و بین المللی، نقش زیادی در این میان ایفا می کنند.
محمود احمدی نژاد که در پی نامزدی دورۀ دوم ریاست جمهوری است، عامل مهم ایجاد تفرقه است؛ کسی که خواستار نابودی اسرائیل از نقشه جهان شده، هولوکاست را انکار می کند و اصرار دارد ایران هرگز دست از غنی سازی اورانیوم بر نخواهد داشت.
وی روز دوشنبه در کنفرانس ضد نژاد پرستی سازمان ملل، اسرائیل را “بیرحم ترین و سرکوبگرترین رژیم نژادپرست” خواند. این اقدام به خروج دیپلمات ها از صحن کنفرانس، برانگیختن اسرائیل به محکومیت این رویداد و نیز نمایش تصویر یک قهرمان در مراسم استقبال در فرودگاه مهرآباد در روز سه شنبه - جائیکه صدها طرفدار با دسته های گل انتظارش را می کشند- منجر شد.
احمدی نژاد در تاریخ 22 فروردین در مراسم گشایش نیروگاه جدید غنی سازی اورانیوم، از افزایش تعداد و بهبود کیفیت سانتریفوژهای غنی سازی اورانیوم خبر داد، هرچند کارشناسان بعدا نسبت به ادعای وی ابراز تردید کردند.
از طرف دیگر، تنها چند روز پیش بود که وی در پاسخ به پیشنهاد بهبود روابط با آمریکا اعلام کرد، «ملت ایران از دستی که با درستی، صداقت، عدالت و احترام به سوی آن دراز شده، استقبال می کنند.» این یک لحن غیرمعمول برای رهبر ایران تلقی می شد.
اختلافات موجود در هیچ مورد دیگری به اندازه پرونده رکسانا صابری 31 ساله نیست که به جاسوسی برای آمریکا متهم شده است؛ اتهامی که واشنگتن آنرا بی اساس می خواند.
هفته گذشته صابری پس از محاکمه یکروزه پشت درهای بسته- محاکمه ای که به گفته پدرش تنها 15 دقیقه طول کشید- از سوی دادگاه انقلاب محکوم شناخته شد. این رویداد به چشم یک حرکت نمایشی از سوی روحانیون حاکم بر ایران تلقی می شود؛ روحانیونی که نمی خواهند در آستانه پیوستن به میز مذاکره، تحت فشار آمریکا به نظر برسند.
با این حال، به نظر می رسد ایران از آن پس در حال عقب نشینی است. احمدی نژاد در اقدامی غیر معمول از دادستان تهران خواست شانس دفاع آزاد و کامل به صابری و نیز یک وبلاگ نویس کانادائی- ایرانی گرفتار در زندان داده شود. رئیس قوه قضائیه نیز دستور انجام تحقیقات کامل درباره پرونده خبرنگار آمریکائی در جریان درخواست تجدیدنظر را صادر کرد. سخنگوی قوه قضائیه در روز سه شنبه اعلام کرد ممکن است حکم صابری مورد تجدید نظر قرار بگیرد، سخنی که از احتمال کم شدن دوران محکومیت وی حکایت داشت.
ممکن است احمدی نژاد هنگام نرم کردن موضعش درقبال صابری، گوشه چشمی به انتخابات ریاست جمهوری ایران داشته باشد. هرچند وی از حمایت تندروهای قدرتمند برخوردار است، اما محبوبیت وی نزد رأی دهندگان کاهش یافته است؛ رأی دهندگانی که معتقدند وقت زیادی از او صرف مخاصمه با آمریکا و اسرائیل می شود، درحالیکه تلاش کافی برای بهبود اقتصاد که زیر فشار بیکاری و تورم مهارگسیخته است، صورت نمی گیرد.
رقیب عمدۀ وی میر حسین موسوی نخست وزیر سابق کشور و اصلاح طلبی است که از روابط بهتر با آمریکا پشتیبانی می کند و مورد علاقۀ بسیاری از جوانان- 40 درصد از رأی دهندگان- است.
کریم سجادپور از مؤسسه بین المللی صلح کارنگی در واشنگتن می گوید: “احمدی نژاد در موقعیت نامناسبی قرار گرفته است زیرا حامیان سیاسی تندروی او از گرمی روابط با آمریکا گریزان هستند، درحالیکه او باید به رأی دهندگان جوانی متوسل شود که به شدت خواهان تجدید روابط تهران با واشنگتن هستند.”
از سوی دیگر، برنامه هسته ای ایران، مهمترین موضوع مناقشه میان دو کشور است. واشنگتن معتقد است این برنامه منحصراً در خدمت تولید سلاح هسته ای است، درحالیکه ایرانِ غنی از منابع نفتی می گوید برنامه هسته ای در خدمت تولید جریان برق است. علیرغم اتخاذ سه دور تحریم شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، این کشور از تعلیق غنی سازی خودداری کرده است.
برخی تحلیلگران در مورد مسأله خانم صابری اعتقاد دارند ایران این برگ را برای یک بازی پیچیده نگه داشته است و منتظر دریافت امتیازی از آمریکا در ازای آزادی وی است. مقامات آمریکا اعلام کرده اند ایران درصورت «دادن پاسخ مثبت» به درخواست آنها برای آزادی خبرنگار زندانی، نیت خیرآمریکا را بدست خواهند آورد.
منبع: بوستون گلوب- 21 آوریل
