شیرین عبادی، رئیس کانون مدافعان حقوق بشر اظهارات جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در مورد سوریه را “اعتراف به دخالت در امور این کشور” می‌داند و معتقد است جمهوری اسلامی باید به دلیل پشتیبانی از حکومت سوریه و معاونت در ارتکاب به “جنایت علیه بشریت” به همراه بشار اسد در دادگاه‌های بین المللی محاکمه شود و تحت پیگرد قانونی قرار گیرد.
این کنشگر حقوق بشر همزمان در بیانیه‌ای سفر فروردین ماه کوفی عنان به ایران و دعوت محمود احمدی‌نژاد از بشار اسد برای شرکت در اجلاس سران جنبش عدم تعهد در ایران را محکوم کرده است.
سردار پاسدار اسماعیل قاآنی، جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران روز یک شنبه، ۷ خرداد در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا تایید کرد که نیروهای نظامی جمهوری اسلامی با “حضور فیزیکی و غیر فیزیکی” در حوادث اخیر سوریه دخالت کرده‌اند؛ موضوعی که به گفته او در راستای جلوگیری از “کشتارهای بزرگ” در سوریه صورت گرفته است.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به ویژه شاخه برون مرزی آن سال گذشته از سوی ایالات متحده آمریکا و برخی دیگر از کشورهای غربی متهم به دخالت مستقیم در سوریه و رساندن “تجهیزات الکترونیکی” برای تسهیل سرکوب معترضان سوری شده‌اند؛ این دخالت تا اظهارات روز گذشته سردار قاآنی، از سوی مقامات رسمی جمهوری اسلامی تائید نشده بود.
سخنان سردار قاآنی در شرایطی مطرح شده که شورای امنیت سازمان ملل به درخواست وزارت امور خارجه بریتانیا قصد دارد برای بررسی کشتار بیشتر از ۹۰ غیرنظامی در شهر حولة سوریه که ۳۴ نفر کودک زیر ده سال هم در میان قربانیان بودند، جلسه اضطراری تشکیل دهد. در همین ارتباط با شیرین عبادی،فعال خقوقو بشر و برنده حایزه صلح نوبل مصاحبه ای کرده ایم که در پی می آید.
آیا آنطور که جانشین سپاه قدس گفته است، می‌توان حضور جمهوری اسلامی در سوریه را اقدامی در راستای جلوگیری از کشتار بیشتر در این کشور ارزیابی کرد؟
همانطور که مقامات جمهوری اسلامی چندین بار اعلام کرده‌اند سوریه خط قرمز آنهاست و حفظ و پایداری حکومت بشار اسد برای آن‌ها داری اهمیت بالایی است. بالاخره بعد از بیش از یک سال، نماینده سپاه حاضر به اعتراف شده که جمهوری اسلامی در سوریه دخالت کرده است. اگر سیاست حکومت ایران در قبال سوریه را از ابتدا مرور کنیم، مشخص می‌شود که حضور آن‌ها در سوریه در راستای تقویت نظام بشار اسد و سرکوب مردم بوده است. صرف نظر از اعتراف نماینده سپاه پاسداران، در فیلم‌ها و عکس‌هایی هم که در شبکه‌های اجتماعی در دسترس هستند به رای العین، دخالت جمهوری اسلامی مشاهده می‌شود. کمااینکه چند فرد وابسته به حکومت جمهوری اسلامی از سوی مردم سوریه که علیه بشار اسد مبارزه می‌کنند دستگیر شده‌اند. باید پرسید این افراد در سوریه چکار می‌کردند؟ برخی از آن‌ها اعتراف هم کرده‌اند که حضورشان در راستای کمک به نیروهای نظامی بشار اسد در سرکوب معترضان بوده است. اسناد خیلی بیش از آن است که بخواهند امر را وارونه جلوه دهند و بگویند ما برای ممانعت از کشتار آمده‌ایم. حکومت بشار اسد آشکارا سرکوب مردمش را در دستور کار قرار داده و حکومت ایران هم دوست بشار اسد است و برای کمک به او در این کشور حضور دارد. بنابراین طرح ادعای مقامات سپاه مبنی بر اینکه حضور آن‌ها جهت جلوگیری از کشتار مردم صورت گرفته در یک نگاه کلی بیشتر هزل و فاقد اعتبار است.
به لحاظ حقوقی چه مکانیزمی برای جلوگیری از آنچه “دخالت ایران در سوریه” خوانده می‌شود وجود دارد؟ آیا اصولا چنین موضوعی در حقوق بین الملل جای تاکید دارد؟
این مساله به صورت کلی باید در قالب نقض حقوق بشر بررسی شود. یعنی دولت جمهوری اسلامی با کمک به بشار اسد که متهم به جنایت علیه بشریت است، به کشتار مردم سوریه کمک کرده است. بنابراین اگر بعد‌ها دادگاهی بین المللی برای رسیدگی به جنایات بشار اسد تشکیل شود به طور قطع باید مقامات جمهوری اسلامی نیز به عنوان معاونت در ارتکاب جرم تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند.
شما از دیدار اخیر کوفی عنان با مقامات جمهوری اسلامی انتقاد و اقدام وی را یک اشتباه فاحش ارزیابی کرده‌اید. چه ایرادی به این ملاقات‌ها وجود دارد؟
آقای کوفی عنان طرحی برای پیشبرد صلح در سوریه تهیه کرده بود و آن را با حکومت سوریه و مردم معترض در میان گذاشت و با آن‌ها مذاکره کرد تا موافقتشان را برای این طرح جلب کند. او اما به صورت غیر منتظره‌ای به تهران سفر کرد و صراحتا اعلام کرد که سفرش در راستای کسب موافقت جمهوری اسلامی با طرح پیشنهادی صلح صورت گرفته است. سئوال من از آقای کوفی عنان این است: آیا جمهوری اسلامی حق دارد در امور داخلی سوریه دخالت کند؟ آیا مذاکره با دولت ایران به عنوان یکی از طرفین درگیر در منازعه، مشروعیت بخشیدن به دخالت جمهوری اسلامی در امور داخلی سوریه نیست؟ این اشتباه از آقای کوفی عنان که سال‌ها ریاست سازمان ملل متحد را به عهده داشتند بسیار بعید و عجیب است. ایشان به جای اینکه مانع از دخالت جمهوری اسلامی در سوریه شوند در حققت با این کار به دخالت ایران در این کشور مشروعیت بخشیدند. و این کار با حقوق بین الملل مغایر است.
انتقادات زیادی هم به دعوت محمود احمدی‌نژاد از بشار اسد برای شرکت در نشست شهریورماه سران جنبش عدم تعهد در ایران وارد شده است. در شرایط فعلی و انزوای بین المللی سوریه این دعوت چگونه قابل ارزیابی است؟
جای تاسف دارد کسی که متهم به جنایت علیه بشریت است و احتمالا به زودی در دادگاهی بین المللی محاکمه خواهد شد، به عنوان یک مقام رسمی برای شرکت در یک اجلاس رسمی و بین المللی به ایران دعوت شود. بسیار غم انگیز است که سیاست بین المللی دولت ایران به گونه‌ای است که علیه بشریت، نه تنها درون مرزهای خودش که فرا‌تر از آن هم عمل می‌کند. این مساله من را یاد دعوت جمهوری اسلامی از چائوشسکو، دیکتاتور سابق رومانی انداخت. چائوشسکو را در شرایطی به ایران دعوت کردند که سربازان او در حال سرکوب و کشتار معترضان بودند. وقتی دیکتاتور سابق به کشورش برگشت توسط معترضین دستگیر شد. اقدام کنونی جمهوری اسلامی و دعوت از بشار اسد هم در شرایط مشابهی صورت گرفته و کاملا مغایر با اصول پذیرفته شده در حقوق بین الملل است.
