پرستو سپهری
جشنواره تئاتر فجر بایک هفته تاخیر نسبت به 25 سال گذشته افتتاح شد و سپاه و ارتش بصورت مدیران ونمایش های ویژه، رسما وارد صحنه تئاتر ایران شدند.
بر اساس آخرین اطلاعات موجود، دبیر جشنواره بیست و ششم تئاترفجر که از مسئولین رده های بالای فرهنگی سپاه پاسداران است، بعضی از کارگردان های منتقد و مستقل را حذف کرده و بیشترین امکانات را دراختیار نمایش های مذهبی گذاشته است.
برنامه ریزی عملی برای بر گزاری جشنواره ای بر اساس بینش طالبانی دولت نهم از آغاز سال جاری شکل گرفت. ابتدا تئاتر شهر که قلب نمایش ایران است به بهانه تعمیر در عمل تعطیل شد و سپس نمایش های مذهبی میدان را در دست گرفتند. اجرای نمایش های دیگر هم به چند اجرای دانشجویی در تالار مولوی محدود شد.
از همان زمان زمزمه هایی میان اهالی تئاتر بالا گرفت که جشنواره بیست و ششم، جشنواره ای کم رمق و منحصر به نمایش هایی از این دست خواهد بود. بسیاری همچون محمد رحمانیان که کارهای خوبی را هم برای تمرین برگزیده بودند خیلی زود از اجرا ها کناره گیری و انصراف خود را اعلام کردند.
با نزدیک شدن زمان جشنواره فجر، مدیران کیهانی وزارت ارشاد که کسی را هم برای اداره جشنواره ندارند، دست به دامان گروه بندی سردار قالیباف در جناح راست شدند که سیاست جذب هنرمندان را دنبال می کند. نتیجه مذاکرات سرداران صفار هرندی- قالبباف، انتصاب یکی از مسئولین رده بالای فرهنگی سپاه به نام مجیدسرهنگی به دبیری جشنواره شد. سرهنگی که گفته می شود اخیرا دکترای خود را از انگلستان گرفته است، مدتی رئیس دپارتمان نمایش دانشکده هنرهای زیبا بوده و پس از آن در سازمان فرهنگی هنری شهرداری و بخش نمایش فرهنگستان هنر به کار اشتغال داشته است.
سرهنگی هم ایمانی خوشخو، معاون هنری ارشاد و حسین پارسایی رییس مرکز هنرهای نمایشی را بعنوان اعضای شورای بر گزاری جشنواره منصوب کرد تا گروه بندی های جناح راست نماینده ای در اداره جشنواره داشته باشند.باین ترتیب شورائی که نماینده مستقیم سردار وزیر ارشاد بر آن نظارت دقیق دارد با 600 میلیون تومان بودجه فعالیت خود راآغاز کرد.
اهالی تئاتر که این شورای نظامی ـ امنیتی را درخدمت بر قراری سانسور و تکرار وضعیت سینما می دیدند، نماینده ای نزد وزیر کیهانی ارشاد فر ستادند.
اما سردار صفارهرندی به نماینده اهالی تئاتر گفت: “اگر اهالی نمایش اهل شوند و به راه بیایند درهای رحمت به روی آنها گشوده می شود. اگر نمی خواهند نمایش مذهبی اجرا کنند، سراغ نمایش هائی مانند اکبر آقا اکتور تئاتر بروند که مورد پسندمردم است. غیر از این هم باشد ما می دانیم چه نیروهائی را وارد صحنه کنیم.“
با سخنان سردار کیهانی معلوم شد که خط قرمز ارشاد در مورد تئاتر هم مانند سینماست: یا مذهبی و جنگی و یا مبتذل. ”صفار هرندی پیشتر برای اهالی سینما هم دو فیلم آتش بس و اخراجی ها را بعنوان الگوی فیلم مردمی در برابر فیلم روز سوم معین کرده بود.“
اولین اقدام هیئت مدیران جناح راست، حذف گروههای برتری بود که درسال های گذشته آثاردرخشانی را به صحنه آورده بودند. به این ترتیب آثار کارگردانان خلاقی همچون آرش دادگر، محمودرضارحیمی، حمیدرضا نعیمی، محمدمیرعلی اکبری، چیستایثربی، دکترقطب الدین صادقی، محسن حسینی وفریبا ورکیانی که اغلب نمایش هایشان دارای زبانی انتقادگونه وپرجسارت بود، حذف شدند و نمایش هایی مذهبی همچون آهو به وقت انفجار، شرح هجران، آه کودکم پشت درمانده، مبارزه دوقهرمان، چغوک و…به جشنواره راه یافتند.
مهمتر از همه اینکه بخش ویژه ای به نمایش نیروهای مسلح اختصاص یافت که بهترین سالن ها رادر اختیار دارند وبااستفاده از بودجه ویژه، قرار است روحیه جنگی را در میان مردم زنده کنند.
سوئیس، ارمنستان، آلمان، مکزیک، فرانسه، هند، روسیه ولهستان از جمله کشور هایی هستند که با چند نمایش در جشنواره تئاتر حضور دارند. نکته ای که امسال دراین میان بیشتر خود نمایی می کند حضور محصولات مشترک میان ایران با چند کشور از جمله مکزیک و فرانسه است. در میان چهره های ایرانی هم نام هایی همچون محمود استاد محمد، محمد یعقوبی، امیر دژاکام، محمد حاتمی، آتیلا پسیانی و…. به چشم می خورد. گفته می شود نمایش افرا، کار بهرام بیضایی و ملاقات با بانوی سالخورده، کار حمید سمندریان نیز در این جشنواره روی صحنه خواهند رفت.