با افزایش تحریم ها، شرکت های حمل و نقل دریایی ایران مراسم شعبده ای برپا کرده اند و پنهان کاری می کنند. در آخرین بازی دور زدن تحریم ها، نفتکش های ایرانی از روی رادار ها محو می شوند و ردیابی اینکه موادی که حمل می کنند در جهت برنامه های مشکوک حکومت است یا نه را با مشکل مواجه می کند.
خود کشتی ها در جایی وجود دارند. اما طبق گزارش هفته گذشته رویترز، آنها سیستم ردیاب خود را که سازمان بین المللی دریانوردی روشن بودن آن را اجباری کرده است، خاموش می کنند تا کسی نتواند آنان را ردیابی کند. به همین دلیل در هفته گذشته نفتکش های ایران از روی رادار های جهانی غیب شده بودند.
این دقیقا یک شعبده بازی است. ایران با 39 نفتکش که در فهرست شرکت ملی نفتکش های ایران ثبت شده اند، صاحب یکی از بزرگترین ناوگان حمل و نقل دریایی جهان است. اما آمار اطلاعات منصفانه خدمات دریایی در روز 14 آوریل نشان داد که بیش از نیمی از این نفتکش ها مکان خود را گزارش نکرده اند.
اینجاست که باید به تردستی که پشت این پنهان کاری شرکت ملی نفتکش های ایران وجود دارد توجه کرد. بغیر از نفتکش های متعلق به سازمان کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش های ایران هنوز مورد تحریم ها قرار نگرفته است. کنگره آمریکا روی قوانین جدید تحریم ها که ممکن است شرکت ملی نفتکش های ایران و شرکت ملی نفت ایران را دربر بگیرد، کار می کند.
مقامات شرکت ملی نفتکش های ایران اعتراض کرده اند که شرکت آنها یک شرکت کاملا حرفه ای و خصوصی است و نباید بی آنکه هیچ ارتباطی با حکومت ایران داشته باشد از عرصه تجاری حذف شود. حمید بهبهانی، مدیرعامل شرکت نفتکش ایران در وبسایت این شرکت اعلام کرد که این شرکت صد در صد متعلق به بخش خصوصی است و به همه قوانین بین المللی پایبند است و به هیچ وجه رابطه مستقیم یا غیر مستقیم با هیچ سازمان سیاسی و نظامی ندارد.
بهبهانی با اظهاراتی که تفاوت خیره کننده ای با واقعیت دارد و با وجود نفتکش های این شرکت که دائما غیب می شوند، گفت که شرکت نفتکش ایران کاملا شفاف و متعهد عمل می کند.
غیب شدن اخیر نفتکش ها، اولین بار نیست که در مورد شرکت ملی نفتکش ها اتفاق می افتد. در دو دهه اول تاریخ 33 ساله جمهوری اسلامی ایران، شرکت ملی نفتکش ایران یک شرکت دولتی وابسته به شرکت ملی نفت بوده است. بعد در سال 2000 بطور رسمی به بخش خصوصی واگذار شد. در واقع تبدیل به شرکتی شد که قادر بود حجم زیادی از محصولات شرکت ملی نفت ایران را جابجا کند. با گسترده شدن تحریم ها علیه ایران، از برخی از نفتکش های این شرکت بعنوان انبار نفتی شرکت نفت استفاده می شد. این کاری است که در صنعت نفت متداول است، اما در مورد تلاش ایران برای دور زدن تحریم ها این کار می تواند فایده زیادی داشته باشد. درواقع این نفتکش ها، حساب های بانکی شناور محسوب می شوند.
یک غیب شدن دیگر هم در اوایل سال جاری اتفاق افتاد و آن مدیر پر سابقه این شرکت، محمد سوری بود. وی در اواخر دهه هفتاد در آمریکا تحصیل کرده و انگلیسی را بخوبی حرف می زند و مشخصا با نیاز های جمهوری اسلامی هماهنگ بود. سوری در سال 1979، سالی که در ایران انقلاب اتفاق افتاد به ایران بازگشت. او به سرعت پیشرفت کرد و در سال 1985 مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران شد و به مدت 26 سال در این سمت باقی ماند. سوری، ناوگان نفتکش های ایران را گسترش داد و وارد شبکه جهانی حمل و نقل دریایی شد و تعداد زیادی جوایز بین المللی برای خود و شرکت اش بدست آورد. ماه دسامبر گذشته در جشنواره کشتیرانی دوبی، موفق به دریافت جایزه شرکت کشتیرانی برتر از سوی موسسه کشتیراتی لویدز شد.
سپس در ماه ژانویه، همزمان با تلاش آمریکا برای تحت نظر گرفتن فعالیت های شرکت ملی نفتکش ایران، سوری بازنشسته شد. وی اعلام کرد که همچنان با بهبهانی که جایگزین او شده بود، همفکری می کند. سوری بعد از بازنشستگی و همزمان با غیب شدن نفتکش ها، ناپدید شد. بهبهانی که استاد و دوست دیرینه احمدی نژاد بود در سال 2009 وزیر راه و ترابری شد. اما وی در این سمت افتضاح به بار آورد و توسط مجلس استیضاح شد و احمدی نژاد او را به سمت مشاور حمل و نقل برگزید.
بیمه طولانی مدت شرکت ملی نفتکش ایران هم با روش منحصر بفرد خود اداره می شود. سال هاست که این شرکت توسط شرکت های بیمه شناخته شده اروپایی بیمه است. اما در سال 2011 و با تشدید تحریم ها، شرکت های بیمه از کار کردن با شرکت های ایرانی منع شدند. به همین دلیل شرکت ملی نفتکش ایران با موسسه “بیمه متقابل کیش” قرارداد بست. اینکه شرکت بیمه چگونه پرداخت ها را انجام می دهد، مشخص نیست و شرکت های بیمه در مورد آن تحقیق می کنند.
برای افزایش نگرانی ها، شرکت ملی نفتکش ایران نفتکش های جدیدی به ناوگان خود افزوده است. هفته گذشته، تهران تایمز اعلام کرد چین 12 نفتکش بزرگ به ایران فروخته است که آخرینشان در سال 2012 آماده خواهد شد.
بطور خلاصه باید دید پشت پرده غیب شدن نفتکش های ایران چه رازی نهفته است؟ این نفتکش ها متعلق به یک شرکت “خصوصی” ایرانی هستند که مدیرعامل آن دوست دیرینه احمدی نژاد است و از توصیه های سوری، مدیر سابق شرکت که از طرفداران حکومت است و 25 سال مدیرعامل این شرکت بوده، برخوردار است. نفتکش ها توسط شرکت بیمه ایرانی بیمه شده اند که برای این کار راهی برای دور زدن تحریم ها پیدا کرده اند. بسیاری از کشتی های این شرکت مشخص نیست که در کجا به چه کاری مشغول هستند. ایران منتظر است که چین نفتکش هایی با گنجایش بیشتر در اختیارش بگذارد و ناوگانش را گسترش بدهد.
چطور می شود رابطه شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت بیمه صد در صد ایرانی و متعلق به بخش خصوصی که از هر نوع سود و وابستگی به حکومت مبرا است و ادعای شفافیت دارد را جمع بندی کرد؟ آیا وقتی از نقل و انتقال نفت در ایران حرف می زنیم باید به جادو نیز اعتقاد داشته باشیم؟
فوربس، 17 آوریل
