گفت‌وگو – زهرا علی‌پور: با گذشت یک سال از روی کار آمدن دولت روحانی، وعده‌های او در حوزه موسیقی تا چه اندازه محقق شده است؟ داریوش پیرنیاکان، نوازنده تار و سه تار و پژوهشگر حوزه موسیقی، که تا مهرماه سال گذشته به عنوان دبیر و سخنگوی خانه موسیقی فعالیت می‌کرد، عقیده دارد که “موضوع موسیقی٬ موضوعی بسیار پیچیده و از حوزه اختیارات رییس‌جمهور یا وزیر ارشاد خارج است.” پیرنیاکان در این گفت‌وگو، با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در یک سال گذشته در حوزه موسیقی جهت “تسهیل در کارهای مربوطه”، می‌گوید: “موسیقی دست فقهاست. فکر می‌کنم تنها نهادی که می‌تواند وارد موضوع شود و آن را حل کند٬ دفتر نهاد رهبری است.”
آقای پیرنیاکان٬ یک سال از آغاز به کار دولت اقای روحانی می‌گذرد. در این مدت وعده‌های دولت در حوزه موسیقی تا چه میزان محقق شده؟
موضوع موسیقی٬ موضوعی بسیار پیچیده و از حوزه اختیارات رییس‌جمهور یا وزیر ارشاد خارج است. بعد از انقلاب ما وزیری به خوبی آقای جنتی و اظهارنظرهای مثبتش نسبت به موسیقی نداشته‌ایم. وزیری است که با صراحت و شجاعت از موسیقی دفاع کرده و سعی کرده همه توانش را بگذارد تا موسیقی و انواع مختلف آن در جامعه اجرا شود. آقای روحانی هم همچنین. اما من فکر نمی‌کنم این حوزه زیاد در اختیار آقای روحانی و آقای جنتی باشد. به همین دلیل ما موسیقی‌دان‌ها هم نمی‌توانیم به آن‌ها انتقاد کنیم که شما هیچ کاری نکردید.
در این مدت برای تسهیل در کارهای مربوط به موسیقی تلاش کرده‌اند. سعی می‌کنند مجوزهای کنسرت‌ها را در عرض یکی - دو هفته صادر کنند٬ از مجوزهایی که در شهرستان‌ها می‌دهند پشتیبانی کنند یا مجوز سی‌دی‌ها را سریع بدهند و … این‌ها همه کارهای خوبی در زمینه تسهیل کارهای موسیقی است.
لیکن آن موضوع که موسیقی به کل بتواند وضعیت مشخص داشته باشد به عنوان یک هنر متعالی شناخته شود٬ این به حوزه‌های دیگر ربط دارد و مردم باید از حوزه‌های دیگر انتظار داشته باشند.
چه حوزه‌هایی؟
بخشی از فقهای ما اعتقاد دارند موسیقی به کل حرام است. بخشی معتقدند موسیفی فی‌النفسه حرام نیست٬ اما نوع استفاده‌اش بحث‌برانگیز است. یک عده فقها می‌گویند صدای خانم‌ها حرام نیست اگر مفسده انگیز نباشد. یک عده می‌گویند به کل حرام است. من یک سال پیش هم خواستار حل این مساله شدم. خواستم که این موضوع به بحث گذاشته شود و فقها بگویند که چه باید کرد. این‌ها را من در حوزه اختیارات آقای روحانی و آقای جنتی نمی‌دانم. اگر در حوزه کار آن‌ها بود٬ حتم بدانید که خیلی از مسایل حل شده بود. موضوع موسیقی٬ حرمت و حلیت آن است. این را باید مجتهدین و فقهای ممکلت حل کنند.
داریوش پیرنیاکان
فکر نمی‌کنید دولت هم باید گام‌هایی در این زمینه بردارد تا مشکل حل شود؟
وقتی وزیر آقای روحانی می‌گوید - تا به امروز چنین صحبتی نشده بود - خیلی از فقها معتقدند تک‌خوانی خانم‌ها هم اشکالی ندارد٬ یعنی به این اعتقاد دارد. اما بحث بر سر این نیست. بخش عظیمی از فقها می‌گویند که موسیقی به طور کلی حرام است. دولت در چنین شرایطی نمی‌تواند وارد عملی شود که قادر به پاسخ‌گویی مقابل آن نیست. می‌ترسند که وارد این قضیه بشوند و اصل موضوع زیر سوال برود.
پس برای حل این مساله چه باید کرد؟
این را می‌دانم که دولت با فقها تعامل دارد تا این مساله را به جایی برسانند که با گفت‌وگو و تعامل حل شود و پیشنهاد راهکار بدهند. موضوع مال امروز و دیروز هم نیست. موضوع فقهی و شرعی است که خیلی باید برای حل آن تلاش شود. باید طوری باشد که مثلا از دفتر نهاد رهبری وارد این قضیه بشوند و این موضوع را پیگیری کنند تا شاید به جایی برسد. این مساله به نظر من در حوزه اختیارات آقای روحانی و آقای جنتی نیست.
درباره مسایلی چون لغو مجوز کنسرت‌ها چطور؟ در این زمینه عمل‌کرد دولت را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ما نسبت به این موضوع همیشه معترض بودیم و هنوز هم هستیم. دلیلش هم آن است که هنوز یک مرجع مستقل در این زمینه تصمیم‌گیری نمی‌کند. مثلا وزارت ارشاد مجوز کنسرتی در شهرستان را می‌دهد٬ اما امام جمعه می‌گوید مخالف است یا رییس دایره منکرات مخالف است. مثلا چون یک خانم از نوازندگان گروه است. یا مثلا امام جمعه مشهد می‌گوید من تا ۱۲۰ کیلومتری مشهد اجازه نمی‌دهم کنسرت برگزار شود. دلیل این مساله چیزی نیست جز این‌که اصل موضوع حل نشده و به همین دلیل آدم‌های مختلف می‌توانند روی آن تاثیرگذار باشند٬ حتی روی مجوز وزارت ارشاد. باید اصل موضوع را حل کرد.
من تمام تلاشم در این سال‌ها این بوده که همین موضوع حل شود. اگر حل شود٬ هر وزیری بیاید باید قانونی که وجود دارد را اجرا کند. اما الان سلیقه‌ها روی این مساله تاثیر می‌گذارد.
نمایندگان مجلس هم البته معترض عمل‌کرد آقای جنتی هستند.
در کمیسیون فرهنگی مجلس آدم‌هایی از طیف خیلی تندرو هستند. تا وزیر تکان می‌خورد٬ وزیر را صدا می‌نند٬اعتراض می‌کنند و کارت زرد می‌دهند. خیلی وقت‌ها هم مساله را سیاسی می‌کنند. مثلا چون با آقای روحانی یا با وزیرش مشکل دارند٬ سعی می‌کنند از آتوهایی علیه آن‌ها استفاده کنند. به هر بهانه‌ای این‌ها را می‌کشند به مجلس. کیمسیون فرهنگی مجلس از اصول‌گرایان تندرو هستند.
با وجود همه این مسایل٬ فکر می‌کنید وعده‌های آقای روحانی در این زمینه٬تا چه میزان تحقق یافته؟
هرکسی که می‌خواهد بیاید و کاری انجام دهد٬ براساس تفکری و پیش‌بینی‌‌هایی سعی می‌کند قول‌های خود را عملی کند. قول‌های آقای روحانی اعتقادش بوده٬ نه صرفا برای رای آوردن.
ضمن این‌که فراموش نکنیم ما درگیر موضوع بسیار پیچیده‌ای با عنوان تعامل با جهان خارج از ایران هم هستیم. فکر می‌کنم آقای روحانی همه توان خود را روی این موضوع گذاشته. اگر موضوع هسته‌ای و تحریم‌ها و .. حل شود٬ حتم بدانید آقای روحانی با قدرت بیشتری در داخل مطالبات دیگری که به مردم قول داده را پیگیری خواهدکرد. در یک سال گذشته وضعیت موسیقی شاید خیلی بهتر نشده باشد٬ اما حتما بدتر نشده. فضا خیلی بازتر شده. کی و کجا وزیر ارشاد در کنسرت‌های موسیقی شرکت می‌کرد؟ این مساله نشان می‌دهد که او به این راه اعتقاد دارد و می‌خواهد کاری انجام دهد و مشکلات را حل کند٬ اما سنگ‌اندازی هم هست. این‌قدر مسایلی سیاسی وجود دارد٬ اقتصاد مشکل دارد٬ موضوعات پیچیده‌تری وجود دارد - نمی‌گویم موسیقی مهم نیست - که بسیار مهم‌تر است
در واقع شما به نوعی معتقدید توان دولت در زمینه موسیقی٬ چیزی بیشتر از وضعیت فعلی نیست.
بله. آقای جنتی در زمینه موسیقی بیشتر از این نمی‌تواند کاری بکند. موضوع موسیقی نه دست رییس‌جمهور و نه دست جنتی است. موسیقی دست فقهاست. فکر می‌کنم تنها نهادی که می‌تواند وارد موضوع شود و حل کند٬ دفتر نهاد رهبری است.
فکر می‌کنید امکان رخ دادن چنین مساله‌ای وجود دارد؟
شنیده بودم - و این فقط از شنیده‌هاست و نه بیشتر - که قبلا شوراهای فتوا و تبیین این موضوع تشکیل شده و چند نفر از موزیسین‌ها را هم خواسته بودند و صحبت‌های آن‌ها را شنیده بودند. اما نمی‌دانم در نهایت به کجا رسید.
