سرتیپ پاسدار سیدمسعود جزایری، سخنگوی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی اعلام کرد که اجازه بازرسی از مراکز نظامی به کشورهای غربی داده نخواهد شد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، جزایری با اشاره به آنچه که “مواضع صریح مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا و تأکید فرماندهان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی مبنی بر عدم اجازه بازدید و بازرسی از مراکز نظامی کشور” می نامید، ادامه اظهارات مقامات آمریکایی و برخی کشورهای غربی را تأمل‌برانگیز دانست و گفت: “ما اجازه هیچگونه بازدید از مراکز نظامی را نمی‌دهیم، خواه این بازدیدها محدود و کنترل شده، خواه غیر آزاد و یا به هر شکل و صورت دیگر باشد.”
او اضافه کرد: “بر اساس اطلاعات و همه نظرسنجی‌ها ممانعت از هرگونه بازدید از مراکز انتظامی خواسته اکثریت قاطع مردم ایران است لذا هیچکس حق ندارد خلاف آن عمل کند.[…] بازدید و بازرسی از مراکز تحت هر عنوان از جمله «دسترسی مدیریت شده» و … قابل قبول نمی‌باشد.” سخنگوی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی همچنین گفت: “همه توجه لازم داشته باشند، بازی با کلمه در این عرصه ممنوع است.”
از سوی دیگر، مسعود اخوان فرد، معاون اسبق سازمان انرژی اتمی طی گفتگویی با سایت راستگرای دانا، اعلام کرد: “این موضوع با اصول مختلف قانون اساسی ما و همچنین قواعد حقوقی نظیر قاعده نفی سبیل تعارض مستقیم دارد و اصولا هیچ کشوری اجازه نمی دهد که به امنیت ملی آنها تعرض شود. شاید بتوان بر طبق معامله متقابل گفت که هرگاه دولت آمریکا به عنوان اولین بهره گیر و استفاده کننده کشتارآمیز از سلاح هسته ای در سطح جهان علیه مردم هیروشیما و ناکازاکی، مجوز بازرسی از زرادخانه های هسته ای و مراکز نظامی خود را به دیگران داد شاید دیگر کشورها (بجز ایران) هم چنین اجازه ای را بدهند.” او گفت: “ البته در خصوص جمهوری اسلامی ایران موضوع متفاوت بوده و از حیث حقوقی نیروهای مسلح از اشراف قوای سه گانه مجریه، قضائیه و مقننه خارج است و مستقیما زیرنظر مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا قرار دارد و تمامی نیروهای مسلح موظفند از تدابیر و فرامین لازم الاطاعه ایشان تبعیت کنند.”
این سخنان در حالی مطرح شده است که مذاکره‌کنندگان ایرانی تاکید می‌کنند که در صورت پذیرش پروتکل الحاقی، راهی جز بازرسی از همه مراکزی که آژانس انها را لازم بداند وجود نخواهد داشت.
عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران و یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد ایرانی که برای دور جدید مذاکرات هسته‌ای در سطح معاونان ایران و گروه ۵+۱ به وین سفر کرده است، در تازه‌ترین اظهارات خود تاکید کرد: “اگر توافقی بدست آید که برمبنای آن پروتکل الحاقی اجرا شود، به عنوان بخشی از توافق نهایی، حتما دسترسی که در قالب پروتکل الحاقی به بازرسان آژانس داده می شود، مدیریت شده خواهد بود.” او گفت: “این نکته را بارها توضیح داده‌ام که چیزی به عنوان بازرسی و بازدید از مراکز نظامی، غیر نظامی و در حقیقت مراکز هسته ای با این عنوان و شکل نداریم. آن چیزی که در قالب پروتکل الحاقی مطرح است، بحث دسترسی مدیریت شده به تاسیسات هسته‌ای است، این دسترسی مدیریت شده با بازدید یا بازرسی که در ذهن ما شناخته می‌شود، کاملا تفاوت دارد.” عراقچی اضافه کرد: “از نظر ما دسترسی مدیریت شده به معنای بازدید یا بازرسی نیست و در همین قالب ما درحال تنظیم قواعدی برمبنای پروتکل الحاقی درصورت دستیابی به توافق نهایی هستیم که بحث ها درمورد آن همچنان ادامه دارد و هنوز درباره هیچ موضوعی توافق نشده است.”
عباس عراقچی قبل از این هم درباره دسترسی مدیریت‌شده به مراکز مورد نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سخن گفته بود. او طی گفتگویی با بخش خبری ۲۱ شبکه اول تلوزیون حکومتی جمهوری اسلامی تاکید داشت: “زمانی که اجرای پروتکل الحاقی را قبول کنیم یک سری دسترسی‌های مدیریت شده به مراکزی که غیر از مراکز هسته‌ای باشد، طبق شرایط خاصی می‌تواند برای آژانس ایجاد شود.”
او با تاکید بر این که “بازدید از مراکز نظامی به هیچ وجه صورت نخواهد گرفت” اضافه کرده بود: “دسترسی مدیریت شده کاملا به آنچه ما در ذهنمان از بازدید از یک مرکز داریم متفاوت است.” و اینکه: “اگر آژانس اطلاعاتی داشته باشد که کار خلاف قاعده هسته‌ای در یک مرکزی صورت می‌گیرد، فرآیندی شروع خواهد شد و نهایتا کاری که آژانس انجام می‌دهد، بازدید نیست بلکه دسترسی مدیریت شده است برای نمونه‌گیری محیطی که آیا مواد رادیواکتیو در آنجا وجود دارد یا خیر.”
این اظهارات موجب اعتراض مخالفان دولت شد و آنها تاکید کردند که دسترسی مدیریت‌شده به مراکز نظامی هم قابل قبول نیست. از جمله حجت‌الاسلام روح‌الله حسینیان، نماینده مجلس، به خبرگزاری فارس گفته بود: “این مسئله نشان می‌دهد که تیم مذاکره‌کننده زیر بار بازرسی‌های خارج از عرف و بازرسی‌های ویژه و پروتکل الحاقی رفته و آن را پذیرفته است.” او اضافه کرده بود: “از اظهارات عضو تیم مذاکره‌کننده کشورمان این مسئله برمی‌آمد که برخلاف نظر رهبر انقلاب و فرماندهان نظامی و مصلحت کشور که مسائل نظامی باید محرمانه بماند، این اصل از سوی تیم مذاکره‌کننده کشورمان نادیده گرفته شده و این مسئله نشان می‌دهد که تحقیر بازرسی از سایت‌های نظامی می‌خواهد به ملت ایران تحمیل شود.”
از سوی دیگر در روزهای گذشته اعلام شد که احتمالا راه‌حل‌های جایگزین بازرسی از مراکز نظامی در مذاکرات گنجانده شده است. حمید رضا آصفی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه در گفتگویی با خبرگزاری فارس فاش کرد: “محیط‌های پیرامونی مراکز نظامی می‌تواند جایگزین بازرسی از این مراکز باشد، البته پیدا کردن یک روش صحیح برای حل موضوع بازرسی از مراکز نظامی خیلی پیچیده و مهم است اما به عنوان مثال می‌توان گفت که اگر قصد بازدید از مرکزی به نام الف را داشته باشند می‌توانند از محیط‌های پیرامونی این مجموعه بازدید کنند.” او اضافه کرده بود: “تیم مذاکره کننده ایران بین بازرسی و دسترسی تفاوت قائل است و محیط‌های پیرامونی یعنی اطراف مراکز با یک فاصله قابل توجهی می‌تواند جایگزین این درخواست طرف غربی باشد.”
آصفی یادآوری کرده بود: “در ماده ۵ پروتکل الحاقی ذکر شده که می‌توان از سایت‌های هسته‌ای و سایر مراکز بازدید کرد ولی در آن هیچ اشاره‌ای به بازدید از مراکز نظامی نشده است. آمریکایی‌ها وجود سایر مراکز در ماده ۵ پروتکل را به زعم خودشان به مراکز نظامی اطلاق می‌کنند و دقیقاً در این بخش است که تیم مذاکره کننده ما می‌بایست با مانور هوشمندانه مانع بازرسی آنها از مراکز نظامی شوند.”
