لایحه خانواده، عقب‌گرد در قوانین ایران

نویسنده

«برخی قوانین ایران با فرهنگ جامعه نه تنها انطباق ندارد بلکه چند پله هم عقب‌تر است.»

شیرین عبادی، حقوقدان این را می‌گوید. او با حضور در اولین نشست مطبوعاتی کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین به نکاتی در قانون اشاره می‌کند که نه تنها همگام با برخی ابعاد فرهنگ اجتماع نیست بلکه در مواردی همچنان در حال پس‌رفت است. از جملهء این موارد لایحهء اخیری است که قوهء قضاییه پیشنهاد داده و دولت آن را تقدیم مجلس کرده است. یکی از بندهای این لایحه، ازدواج مجدد مردان با کسب اجازه از دادگاه به شرط رعایت عدالت است اما شیرین عبادی این ماده را نقد می‌کند:«به لحاظ قانونی دادگاه چگونه می‌تواند شرط برقراری عدالت را احراز کند در حالی که هنوز ازدواج مجددی انجام نشده تا ببینیم مرد توانایی برقراری عدالت را دارد یا نه؟»او همچنین جنبهء دیگری از این ماده را مدنظر قرار می‌دهد: «آیا محبت و عشق قابل تقسیم است؟ مگر در قرآن برای محدود کردن تعدد زوجات یادآوری نشده که ازدواج مجدد نکنید مگر آن‌که بتوانید عدالت را برقرار کنید.»او تصویب این قانون را یک عقب‌گرد می‌داند و توصیه می‌کند: «این ماده را از دستور جلسه خارج کنید چراکه هم از جهت حقوقی غلط است و هم با موازین اسلام مغایرت دارد.»

او در ادامه با اشاره به اشکالات قانون مجازات اسلامی دربارهء اعدام می‌‌گوید: «در سال 1304 قانون مجازات عمومی تصویب شد، آن زمان مجازات اعدام زیر 18 سال ممنوع بود اما حالا در قانون سال 1386 من موکل 14 سال و 9 ماهه‌‌ای به نام «محمد لطیف» دارم که حکم اعدامش صادر شده، اما ما تلاش می‌کنیم.»او به این اشکالات اشاره می‌کند و بحث‌های حقوقی را که کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین انجام می‌دهد، مطرح می‌کند: «فعالیت‌های کمپین فراتر از تصور اولیه‌مان به پیش می‌رود. مهم‌ترین دستاورد ما آگاه‌سازی است اما در این تلاش یکساله عده‌ای از تلاشگران محکوم شدند آن هم به جرم اقدام علیه امنیت ملی. اما من نمی‌دانم کدام عمل زنی که دلش نمی‌خواهد هوو داشته باشد، اقدام علیه امنیت ملی محسوب می‌شود؟»پنجم شهریورماه سال گذشته کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. مهم‌ترین هدفش هم تغییر قوانینی همچون طلاق، حضانت، ارث، دیه و شهادت است که با استناد به فتواهای برخی مراجع و علما به این نکته تاکید کرده که این قوانین از جمله قوانینی هستند که قابل تغییرند.حالا بعد از گذشت یک سال، اولین نشست مطبوعاتی و ارایهء گزارش عملکرد یکساله، این کمپین، صبح دیروز با حضور فعالان جنبش زنان، شامل مردان و زنان برابری طلب برگزار شد.

بابک احمدی، نویسنده یکی از حاضران است که خطاب به خبرنگاران می‌گوید: «صراحتا اعلام می‌کنم که من یک فمینیست هستم.»به گفتهء او، ماهیت فعالیت کمپین کمک به آیندهء کشور است: «فعالیت کمپین بسیار مسالمت‌آمیز و برمبنای اولین اصل حقوق بشر یعنی برابری است اما من بارها تاکید کرده‌ام که جنبش زنان متعلق به خود زنان است و باید توسط خود آن‌ها پیگیری شود اما مردان هم می‌توانند در این راه کمک کنند.»او که در آغاز سخنانش از زنانی که برای به دست آوردن برابری و آگاه‌سازی تلاش می‌کنند، تشکر می‌کند و در پایان سخنانش هم از مردانی یاد می‌کند که در این یکساله به کمپین پیوسته‌اند و تلاش می‌کنند.نرگس محمدی، سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر نیز کمپین را یک دغدغهء اجتماعی می‌داند; این‌که هدف اصلی اش برقراری عدالت است.

اما ژیلا شریعت‌پناهی، محقق و قرآن‌پژوه، جنبه‌های دیگری از فعالیت‌های کمپین یک میلیون امضا را در بحث همایش مطرح می‌کند: «مترجمان قرآن، اکثرا به ریشهء لغات کم‌توجهی می‌کنند. برای مثال نشوز زنان برای زنان را به معنای نافرمانی تلقی می‌کنند و نشوز برای مردان را بی‌میلی‌اش نسبت به زن معنا می‌کنند یا دربارهء واژهء «قوام» که آن را مسلط و رییس ترجمه کرده‌اند در حالی که این واژه در اصل به معنای ستون وسط چادر یا همان تکیه‌گاه است.»

او در ادامه از مشکلات موجود در شماری از تفسیرهای قرآنی اشاره می‌کند و این‌که مفسران به احادیث استناد می‌کنند.شریعت‌پناهی از انتشار جلد دوم کتاب «حقوق زن در خانواده» با همکاری دفتر آیت‌الله صانعی خبر می‌دهد: «این کتاب، گامی است در جهت روشن‌سازی مسایل و نابرابری‌های حقوقی. این‌که در قرآن هیچ گونه تبعیضی میان زن و مرد قایل نشده و حتی در قرآن از مزایای مادری و همسری دفاع شده است.»

در اسلام انسان بودن مهم است

سیمین بهبهانی، بانوی شعر ایران که در فعالیت یک سالهء کمپین در بیش‌تر مراسم‌اش حضور یافته، این بار هم با خواندن شعری بر حمایت خود از فعالیت کمپین تاکید می‌کند.

به گفتهء او، در اسلام انسان بودن مطرح است، بنابراین زنان باید برای گرفتن حقوق‌شان تا آخرین توان تلاش و دیگران را آماده کنند. کیوان صمیمی، مدیرمسوول نشریهء توقیف شدهء «نامه» نیز که میزبان برگزاری این نشست مطبوعاتی بود، لازمهء هر حرکتی را تقبل پرداخت برخی هزینه‌ها می‌داند.اما در این جلسه، نسل سومی‌های کمپین هم حضور داشتند; نسل اولی‌ها کسانی چون سیمین بهبهانی، نسل دومی‌ها که کمپینی برای مادران ترتیب داده‌اند و نسل سومی‌ها که جوانان پرشوری هستند که در این یک ساله برای جمع‌آوری امضا و آگاه‌سازی تلاش می‌کنند از جمله ناهید کشاورز و سارا لقمانی.ناهید کشاورز از فرآیند فعالیت یک سالهء کمپین می‌گوید و سارا لقمانی به این نکته اشاره می‌کند که خواسته‌محوری به جای ایدئولوژی‌محوری از مهم‌ترین ویژگی کمپین یک میلیون امضاست.حالا این کمپین در 20 شهر فعالیت دارد و بیش از 500 عضو فعال آن مشغول پیشبرد اهداف هستند.

منبع: سرمایه