آنا فایفیلد
وبلاگ نویسی برای محمد علی ابطحی، راه گریزی است از همه محرومیت های مربوط به غیرخودی بودن. هر روز هزاران نفر از ایرانی هایی که ذهنیت اصلاح طلبی دارند به وب سایت او سری می زنند. این یکی از منابعی است که آنها برای پیگیری اخبار فعل و انفعالات سیاسی در اختیار دارند.
آقای ابطحی در جدیدترین نوشته وب سایت خود می گوید: “هر کجا که می رویم، همه مشغول صحبت از تعداد نامزدهای رد صلاحیت شده هستند.” او با اشاره به رد صلاحیت فله ای اصلاح طلب ها، از امیدها درباره انتخابات مجلس در ماه آینده می گوید: “از زمان آغاز به کار دولت جدید، کنار گذاشتن مدیران طیف های مختلف یک اصل بوده است.” این روحانی 48 ساله، عمامه سیاهی به سر دارد که نسب او را به حضرت محمد می رساند.
این اصلاح طلب ایرانی که دوره 8 ساله درخشان سیاسی را در زمان محمد خاتمی پشت سر گذاشته، حالا می بیند حدود 2000 نامزد انتخاباتی آنها از شرکت در انتخابات 14 مارس مجلس بازمانده اند. هرچند هنوز 500 نفر از آنها باقیمانده اند، اما تعداد کثیر رد صلاحیت شده ها نشان از عزم مقامات کشور در دور نگهداشتن آنها از صحنه قدرت حکایت دارد.
چیزی که هرگز در رسانه های سنتی ایران به چشم نمی خورد، شک و دودلی مخالفان برای شرکت یا انصراف، رای دادن یا کنار کشیدن است که تنها در اینترنت قابل پیگیری است. آقای ابطحی، که پیشتر رییس دفتر خاتمی بود، در دفترش در تهران به فایننشیال تایمز می گوید: “اصلاح طلب ها از نداشتن رسانه های جمعی برای پوشش دادن وقایع سیاسی در تنگنا هستند، به همین دلیل وبلاگ ها از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند.“
در واقع تمام انواع وبلاگ در ایران رونق دارد. اصلاح طلب ها، تندروها، روحانیون، مهندسان و حتی رییس جمهور ایران- محمود احمدی نژاد- هم عقاید و افکارشان را در اینترنت درج می کنند. هرچند رییس جمهور پوپولیست ایران وبلاگ خود را فقط یک بار در هر 1 یا 2 ماه به روز می کند، اما او اخیراً گفته این به معنی عقب نشینی از قولش نیست. او هر هفته 15 دقیقه را صرف نوشتن برای وبلاگش می کند.
او اخیراً در وبلاگش نوشته: “در واقع، من وقت بیشتری را صرف وبلاگ کرده ام. استقبال و برخورد گرم بازدیدکنندگان فراتر از حد انتظار بوده است. بنابراین من می بایست برای چگونگی صرف کردن زمان مورد نظر برای وبلاگم تصمیم گیری می کردم. آیا باید نکات جدیدی را بیان می کردم یا اینکه به بازدیدکنندگانی که با لطف و بزرگی، عقاید و افکارشان را با من به بحث گذاشته اند پاسخ می دادم و به خواندن پیام های بیشماری که دریافت می کنم بپردازم؟”
رو آوردن به وبلاگ نویسی را می توان معلول عوامل مختلفی دانست. ایران جامعه جوانی است که آزادی بیان در آن محدود اما فرصت فکر کردن به لطف پدیده بیکاری، فراوان است. اینجا در مقایسه با بقیه منطقه بسیار متفاوت و عجیب است. در کشوری با جمعیت 70 میلیون نفر، تنها 15 میلیون اشتراک اینترنتی وجود دارد. در این کشور 800000 وبلاگ وجود دارد که پس از چین در مقام دوم دنیا، از حیث وبلاگ قراردارد.
اما پدیده وبلاگ نویسی در کشوری با رسانه های تحت کنترل دولت، محلی را برای شنیدن صداها فراهم می آورد. شاخص آزادی رسانه ای جهانی از سوی گزارشگران بی مرز، اخیراً ایران را در بین 169 کشور در رتبه 166 اعلام کرد؛ تنها جلوتر از ترکمنستان، کره شمالی و اریتره.
وبلاگ های ضد دولتی به همراه وب سایت هایی نظیر فیس بوک، یو تیوب و هر سایتی با محتوای پورنوگرافیک فیلتر می شوند و این شامل بسیاری از سایت های مد غربی هم هست.
مطمئناً بحث های اینترنتی تاثیرگذار هستند. فشارهای وبلاگ نویس ها در آزاد شدن یعقوب سالکی از زندان در سال گذشته نقش داشته اند. او به خاطر ابراز نظر غیر واقعی از اقلیت قومی که به آن تعلق داشت، به زندان افتاده بود.
تحلیلگران پیش بینی می کنند نقش اینترنت در انتخابات ماه آتی مجلس برجسته تر شود. پنج وب سایت، از جمله سایت نوسازی متعلق به محافظه کارها، در همین ماه توقیف شدند و بعضی نویسندگان به “اقدام علیه امنیت ملی، متهم شده اند.
برای اصلاح طلبان که صحنه را در انتخابات سال 2005 به احمدی نژاد واگذار کرده اند و در طول دوران زمامداری او بیشتر به حاشیه رانده شده اند، استفاده از اینترنت اهمیت حیاتی دارد. در ایران صدها وبلاگ سیاسی وجود دارد، اما اصلاح طلبانی نظیر آقای ابطحی از پیشروها هستند. آنها ازوبلاگ برای بحث و تبادل نظر برای تلاش در ارایه بهترین نمایش و برنده شدن در انتخابات مجلس استفاده کرده اند.
آقای ابطحی می گوید: “برخی خواستار بایکوت انتخابات هستند، برخی پیشنهاد معرفی نامزدهای جدیدی که به عنوان اصلاح طلب شناخته نمی شوند را به عنوان یک استراتژی می دهند. این نظرات واقعاً به وبلاگ سرازیر شده اند. چیزی که من به آنها گفته ام این است که اگر ما انتخابات را ندیده بگیریم، این بهترین چیزی است که احمدی نژاد انتظارش را دارد. برای ما بهتر این است که در انتخابات شرکت کنیم.“
در این انتخابات برای موفقیت اصلاح طلبان محدودیت وجود دارد. آنها با رقابتی که تنها بین گروه های محافظه کار در گرفته است، از دور رقابت کنار گذاشته شده اند.رقابت میان تندروهای پوپولیست تحت رهبری آقای احمدی نژاد، مصلحت اندیشانی نظیر محمد باقر قالیباف- شهردار تهران- و نیز علی لاریجانی- مذاکره کننده ارشد هسته ای سابق- بالا گرفته است.
ضمناً مخاطبان اینترنتی اصلاح طلبان هم محدود است. کریم سجادپور، کارشناس مرکز صلح بین الملل کارنگی از واشنگتن، می گوید: “آزادی مطبوعات ظرف چند سال اخیر در ایران محدود شده است. حتی خیلی از مقامات دولتی هم به طور فزاینده از روزنامه ها و وبلاگ های اینترنتی در کسب اطلاعات استفاده می کنند.“
آقای سجادپور می گوید: “چالشی که اصلاح طلبان با آن روبرو هستند این است که اکثر ایرانی های خارج از پایتخت به تلویزیون دولتی برای کسب اخبار و اطلاعات وابسته اند. آرای آنها هم بیش از شهرنشینان تهرانی تحت تاثیر قرار می گیرد.“
هنوز امکان دارد شورای نگهبان اجازه شرکت در انتخابات 14 مارس را به عده بیشتری از اصلاح طلبان بدهد، اما به عقیده تحلیلگران این اتفاق در دقایق آخر رخ خواهد داد. به این ترتیب فرصت به محافظه کاران داده می شود تا با چاپ پوستر و برگزاری همایش های انتخاباتی از وضع موجود بهره مند شوند. این برای اصلاح طلبان، نقش مهمتری را به اینترنت می دهد تا نامزدهای دقیقه آخری، ابزار مهمی را برای استفاده در اختیار داشته باشند.
وبلاگ نویسی در سایت سروش 20، یکی از سایت های فراوانی که به معرفی نقطه نظرات سیاسی تندروها می پردازد نوشته است: “نتایج روند رد صلاحیت هر جوری که باشد، اصلاح طلبان در بوق و کرنا خواهند کرد که در مورد ما اشتباه شده است.“
منبع: فایننشیال تایمز، 19 فوریه