یک روز پس از آزادی مجید توکلی از زندان سراغ او رفتم تا از یکی از سرشناس ترین فعالان دانشجویی ایران که در فضای مجازی از او به عنوان “شرف جنبش دانشجویی” یاد می شود درباره زندان سوال کنم، و آزادی و اینکه وقتی بعد از سالها از زندان آزاد شد و اظهارات محمدجواد ظریف در مورد نبود زندانی عقیدتی و سیاسی در ایران را شنید، چه حسی داشت؟
سخت حرف می زند، می گوید زندان او را تغییر داده و سختی های سالهای اخیر، آگاهی و روحیه اش را. می گوید حالا دیگر کار فرهنگی را به کار سیاسی ترجیح می دهد اما راه ناگزیری که تاکنون طی کرده باید طی می شد تا به آگاهی فعلی برسد.
ترجیح می دهد بیشتر سکوت کند و کمتر حرف بزند و همین مصاحبه را سخت تر می کند. مجید توکلی ۱۶ آذرماه ۸۸ همزمان با روز دانشجو، پس از سخنرانی در دانشگاه امیرکبیر بازداشت شد. او از سوی قاضی مقیسه، رئیس شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب به اتهام اجتماع و تبانی علیه نظام جمهوری اسلامی به ۵ سال، تبلیغ علیه نظام به ۶ ماه، توهین به رهبری به ۲ سال و توهین به محمود احمدی نژاد به ۶ ماه زندان محکوم شد؛در مجموع ۸ سال حبس تعزیری، ۵ سال محرومیت از فعالیت های سیاسی و ۵ سال ممنوعیت خروج از کشور. اما ۲ سال و نیم از محکومیت زندان او شامل عفو شد و او روز یکشنبه از زندان آزاد شد. مجید توکلی پیش از این درباره حکم اش به روز گفته بود: موارد اتهامی ام در حکم اولیه، شامل عفو عیدفطر و کاملا حذف شده. الان محکومیت ام ۵ سال و نیم شده، ۵ سال اجتماع و تبانی و ۶ ماه هم تبلیغ علیه نظام. روز آزادی ام در پرینت زندان، ۲۰ اردیبهشت ذکر شده.
او درباره موارد اتهامی اش توضیح داده بود: به موارد اتهامی تبلیغ علیه نظام و اجتماع و تبانی عفو داده نمی شود، بخشی از موارد اتهامی من شامل آن بود برخی نه، حالا همه اتهامات ام غیر از این ۲ مورد عفو خورده و حذف شده و بر همین اساس ۲ سال و نیم از حکم ام عفو خورده است.
یک روز پس از بازداشت این فعال دانشجویی در دانشگاه امیرکبیر، خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، با انتشار عکس هایی از او با چادر و مقنعه مدعی شد قصد داشته با لباس مبدل از دانشگاه فرار کند. این اقدام خبرگزاری فارس موجی از اعتراض و همزمان حمایت ها از مجید توکلی را به دنبال داشت و مردان زیادی عکس های خود را با چادر و روسری با عنوان کمپین “من مجید هستم” منتشر کردند. حالا از این فعال دانشجویی سوال کرده ام وقتی با سناریوی خبرگزاری فارس مواجه شدی چه کردی و چه حسی داشتی؟ حالا که به آن روزها نگاه می کنی چه فکر می کنی؟
مجید توکلی می گوید: کاری که خبرگزاری فارس کرد و آن مساله در من هیچ وقت تاثیر منفی نگذاشت. هیچ وقت احساس بدی از آن ماجرا به من دست نداد و هیچ وقت احساس تحقیر نکردم. در مقابل دردهای آن روزها، این مساله اینقدر کوچک بود که قرار نبود روی من تاثیر بگذارد ، در دادگاه یا بازجویی ها یا بعد از آن تا هر روز دیگری که باشد. این چیزها خیلی برای من کوچک است و نمی توانست روی من تاثیری بگذارد. من آن روزها انتخاب کرده بودم و جلو رفتم.
او توضیح می دهد: فکر می کنم ناگزیر بودم. آن کارها را باید انجام می دادم، براساس آگاهی آن زمان من، آن کارها باید انجام می شد. می دانستم بازداشت می کنند اما نوعی بی قراری و شرایط آن روزها ایجاب می کرد کارهایی بکنم. کاری که خبرگزاری فارس کرد نمی دانم. راستش بعد از آنکه در دانشگاه صحبت کردم احساس می کردم دیگر هیچ چیزی برایم اهمیت ندارد. یک نوع سختی که آدم احساس می کند شکست می خوریم و این شکست حق مان نیست و حالا که نمی توانیم از درد و رنج دیگران بکاهیم، نوعی فرار برای اینکه خودمان را در درد و رنج دیگران سهیم کنیم. همیشه ته اش این بود که عیب ندارد من هم مثل بقیه. فقط همین بود؛ ناتوانی در حل مساله و سهیم شدن در درد و رنجی که هیچ کسی نمی تواند راهی برای خروج از آن پیدا کند. ولی امروز که به آن نگاه می کنم می بینم می توانست اینطور نباشد ولی مستلزم این بود که از مسیری مثل همین می گذشتم و آگاهی پیدا کنم.
و حالا که بعد از ۵ سال و نیم از زندان آزاد شده: کمی روحیات ام تغییر کرده، وقتی روحیات ام تغییر کرده ، قاعدتا در گذر زمان ، آگاهی من نسبت به مسائل اطرافم تغییر کرده. درواقع هم آگاهی تغییر کرده هم روحیه. من قبل از بازداشت ام نوع بدبینی داشتم، بدبینی یکسویه. خوش بینی ام هم همین طور. درواقع در یک فضای دوقطبی که حتی ایجاب می کرد آدم روحیه انقلابی پیشه بگیرد. ولی الان می توانم بگویم بدبینی ام دوسویه شده و نوع خوش بینی ام هم همین طور، که این چیزی غیر از روحیه انقلابی می طلبد. اساسا من در چنین وضعیتی هستم ، احساس می کنم آگاهی من به طور بنیادین تغییر کرده. اتفاقی که طی این سالها برای من افتاده این بوده. اگر چیزی از جنس درد و رنجی بوده در این سالها، سعی کردم احساس نکنم با درد و رنج مواجه ام ولی همان در این آگاهی و تغییر تاثیر داشت.
مجید توکلی می گوید: الان هم که آمده ام بیرون، امروز در جایگاهی که ایستاده ام، وقتی به گذشته نگاه می کنم فقط از جنس شادی و خوشحالی است، اینکه روزهای سخت و تلخ گذشت؛ ولی وقتی به آینده می کنم نوعی احساس سختی دلتنگی دارم. چون آن بدبینی دو سویه که خدمت شما عرض کردم و تاثیر عمیق در آگاهی من،شرایط ویژه ای برایم پیش آورده که احساس مسئولیت بیشتر می کنم، احساس دردمندی بیشتر می کنم و این وضعیت خاصی برای من پیش آورده. الان یک روز بعد از آزادی دقیق نمی توانم کلمه ای را پیدا کنم و بگویم ولی حس نگرانی و حس دغدغه ای است که احساس میکنم نباید باشد و همین باعث می شود خیلی به من فشار بیاید.
او از نگرانی و دغدغه اش می گوید: ۵ سال پیش که رفتیم زندان فکر می کردیم پایان زندان و بعد آزادی، پایان این فشار است. دو سه سال هم که از زندان گذشت همین فکر را می کردم اما نمی دانم چرا از مدتی پیش که معلوم شد محکومیت ام کاهش پیدا کرده و به زودی آزاد می شوم و حتی مرخصی چند روزه که آمدم احساس کردم فشارها دارد بیشتر می شود و هنوز نتوانسته ام ریشه یابی کنم.
مجید توکلی الان چه تصمیمی دارد؟ بعد از آزادی می خواهد چه بکند؟ می گوید: نمی دانم، خودم مطمئن نیستم چکاری می خواهم بکنم ولی هرکاری که هست کار فرهنگی خواهد بود نه کار سیاسی. قطعا ترجیح ام این است که کاری از جنس معطوف به آزادی باشد. اگر توانایی اش را داشته باشم.
دیویر کیس، خبرنگار دیلی بیست مهر ۹۲ اعلام کرد که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در پاسخ به سوال او مبنی بر اینکه مجید توکلی چه زمانی آزاد خواهد شد گفته نام نسرین ستوده را شنیده ولی مجید توکلی را نمی شناسد. ظریف، هفته گذشته هم در مصاحبه با شبکه پی بی اس وجود زندانیان عقیدتی را انکار کرد که واکنش زندانیان سیاسی سابق و فعلی و همچنین فعالان عرصه های مختلف را برانگیخت.از مجید توکلی سوال می کنم : چه احساسی داشتید وقتی این ادعاهای آقای ظریف را شنیدید؟
این فعال سیاسی می گوید با دیدن این ادعاها احساس بدی به او دست نداده است: من فکر می کنم ایشان با لحن نامناسبی جواب داده ولی احساس بدی به من دست نداد وقتی آن مطلب را خواندم. فکر می کنم مدل و جنس صحبت کردن یک مقام مسئول در ایران این است. اساسا آقای ظریف نسبت به مساله جیسون رضائیان حساسیت پیدا کرده و پاسخ او فرض اش این بود که بحث جیسون رضائیان است. من جنس پاسخ های جمهوری اسلامی را می دانم. احساس کردم آقای ظریف پاسخ اش از سر فشار است. او یک دیپلمات کارکشته در حیطه کار خودش است اما خیلی از مسائل دیگر را خوب درک نمی کند. اینقدر که ما انتظار داریم درک نمی کند اما قرار نیست همه، همه چیز را درک کنند. من ترجیح می دهم با احساس اولیه ای که مواجه شدم حرف بزنم. خیلی احساس بدی به من دست نداد. فکر می کردم اتفاقی عادی است که افتاده.
مجید توکلی می گوید: این حرف را نوعی جهل از طرف آقای ظریف می دانم. نوعی نادانی آقای ظریف است. آقای ظریف آدم نادانی نیست ولی متاسفانه در بعضی مسائل نتوانسته آگاهی لازم را به دست بیاورد. برخی مسائل را درک نمی کند و عدم درک اش از این مسائل باعث شده جملاتی بگوید که عده ای را آزرده کند؛ می تواند خیلی ها را آزرده بکند. ولی من احساس کردم که فقط نادانی است. نمی دانم در اینجا این نادانی یک رذیلت اخلاقی هم هست یا نه، که اسم اش را دروغ بگذاریم یا نه. اما من در وهله اول مواجهه ام با این مساله احساس نکردم که ایشان دروغگویی را پیشه گرفته. احساس کردم درک نمی کند بعضی مسائل را. هرچند وضعیت خاص ایشان ایجاب می کند که در یک سطح خاصی فقط تاکتیک هایی را برای پیشبرد برنامه خاص خودش به کار گیرد که همین باعث می شود دقت نکند و نسبت به خیلی مسائلی که برای مردم ایران مهم است نادانی داشته باشد.
مجید توکلی برنده جایزه صلح ۲۰۱۳ از سوی کمیته برگزاری جایزه بین المللی صلح دانشجویی است و نام اش بر سنگفرش یکی از خیابان های تروندهایم نروژ ثبت شده است.
او در اردیبهشت ۸۶ هم بازداشت و ۷ ماه پس از بازداشت به ۳۰ ماه زندان محکوم شده بود. او اما از اتهامات اش در آن پرونده که در ارتباط با نشریه دانشجویی دانشگاه امیرکبیر بود تبرئه شد.
او یک بار نیز در مراسم سالگرد درگذشت مهدی بازرگان در مقابل حسینیه ارشاد بازداشت و پس از ۱۱۵ روز با قرار وثیقه آزاد شده بود.
