وحید ثابتیان
درحالی که مقامات غربی از طرح به تعویق افتادن تحریم ها به شرط تعلیق غنی سازی اورانیوم خبرداده بودند، سید محمد علی حسینی سخنگوی وزارت خارجه درنشست هفتگی خود با خبرنگاران بار دیگر اعلام کرد که توقف غنی سازی دردستور کارایران نیست: “برخی رسانه‌ها و مسوولان اروپایی طرحی را که در آن توقف پیشرفت‌های هسته‌یی مطرح شده است را بیان کرده‌اند؛ اما این طرح چیز جدیدی نیست و همان طرح تایم اوت مدیرکل آژانس است.” او گفته است که خبر تعلیق تحریم و غنی سازی ازسوی غرب وایران هنوز به مقامات تهران نرسیده است.
دیپلمات های غربی به آسوشیتدپرس گفته اند که طرح یاد شده اوائل ماه ژوئن از طریق انگلستان وبه نمایندگی ازکشورهای عضو دائم شورای امنیت، به ایران ارسال شده است اما همچنان پاسخی ازتهران دریافت نشده است. یکی ازدیپلمات های غربی گفته است: “متاسفانه آنها هنوز به این طرح پاسخی نداده اند اگرچه این طرح هنوز روی میزاست.” این طرح درصورت پذیرش ایران زمینه گفت وگوهای بیشتر درزمینه پرونده هسته ای ایران و عدم تصویب قعطنامه تحریم دیگری علیه ایران را به همراه خواهد داشت.
پاسخ منفی حسینی به موضوع تعلیق غنی سازی اورانیوم درحالی مطرح می شود که طی هفته های گذشته ایران قبول کرده است که به سوالاتی که آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به برنامه هسته ای ایران طی بیست سال گذشته دارد، پاسخ بدهد. به گفته مقامات غربی ایران نزدیک به بیست سال برنامه هسته ای خود را مخفی کرده است. اگر چه اقدام برای پاسخ گویی به بازرسان آژانس که به زودی به تهران اعزام خواهند شد گام مهمی درجهت خروج از بن بست به وجود آمده تلقی می شود، اما درعین حال با تاکید ایران بر عدم تعلیق غنی سازی عملا تردیدها برای تاثیر مثبت طرح یاد شده کمرنگ تر می شود.
هم اکنون کشورهای غربی عضو دائم شورای امنیت وآمریکا سرگرم بررسی طرح اولیه قعطنامه تحریمی هستند که به موجب آن محدودیت های جدی وجدیدتری را برای ایران ایجاد خواهد کرد. آمریکا طی ماه های گذشته بارها اعلام کرده است که به چیزی غیر از تعلیق کامل غنی سازی اورانیوم رضایت نخواهد داد درحالی که تمایل به تعلیق موقت و یا تعلیق بخشی از فعالیت های غنی سازی ایران دربرخی کشورهای غربی مشاهده شده است.
طرحی تعلیق غنی سازی و به تعویق انداختن تحریم ها را مورد توجه قرار می دهد، چندی پیش ابتدا توسط محمد البرادعی به شکل دیگری مطرح شده بود. اما مقامات غربی توجه چندانی به ان نکردند. حسینی گفته است که ایده یاد شده نه توسط انگلیس بلکه توسط مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح شده است. سخنگوی وزارت خارجه همچنین گفته است که پیش نویس طرح تحریم ایران که توسط انگلیس تهیه شده است در میان کشورهای عضو شورای امنیت با مخالفانی همراه است. او تاکید کرده که ایران به استقبال قطعنامه نمی رود، اگرچه چنان که از سخنان وی برمی آید نرمشی هم درکار نخواهد بود: “ما به استقبال قطعنامه نمی‌رویم، اما پیش‌نویس قطعنامه ای که در حال حاضر مطرح شده تلاشی است که انگلیسی‌ها آن را دنبال کرده‌اند و در این روند برخی کشورهای شورای امنیت با آن موافق نیستند و در شورای امنیت در جایگاه خاصی برخوردار نیست و برخی کشورها مخالفت خود را با آن اعلام کرده‌اند.”
در جریان تصویب قطعنامه های پیشین که درماه دسامبر وآوریل گذشته برعلیه ایران وضع شد، مقامات ایرانی بارها از اختلاف نظر اعضای شورای امنیت سخن گفته بودند، با این وجود هنگام رای گیری، همه کشورهای عضو به قعطنامه های یاد شده رای مثبت دادند. دراین میان متحدان قدرتمند اقتصادی ایران که حمایت سست سیاسی شان از تهران طی ماه های گذشته بیش ازپیش آشکار شده است نیز به تلاش های آمریکا برای تحریم ایران پاسخ مثبت دادند.
هم اکنون قرار است مذاکرات علی لاریجانی وسولانا برای پیدا کردن راه های برون رفت ازمساله هسته ای ایران طی هفته های آتی باردیگر برگزار شود. حسینی گفته است که ایران از روند گفت وگو حمایت می کند. اگر چه همزمان مقامات غربی ازبی حاصل بودن گفت وگوهای یاد شده سخن گفته اند: “اساسا آنچه ما به دنبالش هستیم این است که روند مذاکرات را تقویت کنیم و معتقدیم هرچه این روند حقوقی و قانونی تقویت شود ما از صدور قطعنامه‌ها فاصله می‌گیریم.”
این درحالی است که روز گذشته گفت وگوهای بوش وپوتین “کنبانک پورت” آغاز شد تا رییس جمهوری آمریکا درفضایی دوستانه با رییس جمهوری روسیه به موضوع مساله هسته ای ایران بپردازد. یکی ازمقامات آمریکایی گفته است که قراراست موضوع قطعنامه شورای امنیت برعلیه ایران یکی از محورهای گفت وگوهای غیررسمی این دورییس جمهوری باشد.
روسیه ودیگر اعضای شورای امنیت پینشهادی را مطرح کرده اند که به موجب آن محموله هایی که از ایران خارج و یا به کشور وارد می شوند مورد بازرسی قرارخواهند گرفت تا موادی که در برنامه هسته ای ایران می تواند به کار رود، درآن نباشد. روزنامه نیویورک تایمز روزگذشته با انتشار گزارشی درخصوص تحولات پرونده هسته ای ایران از تاثیر چنین اقدامی بر تضعیف روی اقتصاد کشورخبرداده بود. ایالات متحده تلاش کرده است که فشار اقتصادی را علیه دولت تهران بیش از پیش افزایش دهد.
گفت وگو وردوبدل کردن طرح های مختلف برای برون رفت از مساله هسته ای ایران همزمان با بررسی پیش نویس طرح تحریم انگلیس که صادرت نفت ایران به وسیله نفت کش های ایرانی را ممنوع می کند وجیره بندی بنزین درایران، روزهای دشواری را برای تصمیم گیران درتهران به وجود آورده است. روزهایی که می تواند رفتن به سوی فشارهای شدید اقتصادی ویا گفت وگوهای سازنده باغرب را به دنبال داشته باشد.