هنرمندان دنیا خطاب به نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی
جعفر پناهی را آزاد کنید…
تازه ترین خبرها از کن، حکایت از آن دارد که حمایت اهالی هنر و سیاست از جعفر پناهی سینماگر دربند ایران، تنها به صندلی نمادین خالی او خلاصه نشده است.
در ادامه ی حمایت های بین المللی از این فیلمساز مستقل سینمای ایران، روز شنبه پیامی از جانب وی در فستیوال سینمایی کن قرائت شد. پناهی در این پیام عنوان کرده است که هیچ فیلمی علیه حکومت جمهوری اسلامی نساخته و “ بی گناه ” است.
همچنین پنجشنبه ی هفته ی گذشته نیز فیلمی درباره ی جعفر پناهی در این فستیوال به نمایش در آمد. در این فیلم که به گذشته ای نه چندان دور بر می گردد، پناهی به تشریح بازجویی هایش توسط مامورین امنیتی پرداخته است.
از دیگر سو، عباس کیارستمی دیگر کارگردان سینمای مستقل ایران که در این دوره ی جشنواره از جانب سینمای فرانسه و با فیلم “ رو نوشت برابر اصل ” شرکت کرده است در جلسه ی پرسش و پاسخ این فیلم بار دیگر از مسئولین جمهوری اسلامی خواسته است تا جعفر پناهی را آزاد کنند.
صاحب نخل طلای کن، در زندان بودن پناهی را تحمل ناپذیر نام کرده و در این زمینه گفته است: “ اگر دولت ایران از آزاد کردن جعفر پناهی سر باز بزند، باید توضیحی برای این کار داشته باشد. من درک نمی‌کنم که چگونه یک فیلم می‌تواند جرم تلقی شود، به ویژه در حالی که فیلم مزبور هنوز ساخته نشده است.”
عباس کیارستمی که پروژه های مشترک فراوانی با جعفر پنای در بند داشته است علاوه بر آنکه خواستار آزادی پناهی شده، عنوان کرده اسنت که زمانی که یک هنرمند زندانی می شود، این تمامیت هنر است مه مورد حمله قرار می گیرد.
پیشتر از این و در روز افتتاحیه ی جشنواره نیز>صندلی خالی جعفر پناهی در هیات داوران کن خبر ساز شده و در مطبوعات دنیا بازتاب وسیعی پیدا کرده بود. به گزارش خبرگزاری رویترز، برنار کوشنر وزیر خارجه و فردریک میتران، وزیر فرهنگ فرانسه نیز پیش از آغاز به کار جشنواره کن در بیانیه ای مشترک، با احترام به حق آزادی بیان، ازتهران خواستند جعفر پناهی را آزاد کند.
این دو وزیر دولت فرانسه، در بیانیه خود اینگونه آورده بودند:” جعفر پناهی یکی از کارگردانان برجسته ایران است و جای او (نه در زندان) بلکه در هیات داوران فستیوال کن است… “ پس از این دو چهره ی سیاسی، تیم برتون، کارگردان آمریکایی که ریاست امسال هیات داوران فستیوال فیلم کن را برعهده دارد نیز، در یک کنفرانس خبری خواستار آزادی جعفر پناهی شده و گفته بود: “ همه ما از آزادی بیان دفاع کرده و برای آن مبارزه می کنیم”
از فستیوال سبز مونترال تا سلول های سیاه اوین
جعفر پناهی را شاید بتوان به گونه ای بسان نماینده ی سینمای مستقل ایران در زندان سیاسی اوین معرفی کرد. هم اویی که به بهانه آنچه ساختن فیلمی “ ضد انقلاب ” نام گرفته است از اسفند ماه سال گذشته در سلولهای اوین به سر می برد باشد تا بازداشت او زهر چشمی از دیگر سینماگران مستقل ایران بگیرد.
سابقه ی مبارزه ی جعفر پناهی و دیگر نمایندگان سینمای مستقل( و نیمه مستقل ) ایران با دولت حاکم به روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری بر می گردد. زمانی که غالب چهره های سرشناس سینما با بستن مچ بند سبز از کاندیداتوری نمایندگان اصلاح طلب حمایت کردند و از مردم خواستند تا برای رهایی از شرایط موجود تمام توان خود را به کار گیرند.اما پس از اعلام دروغین نتایج انتخابات و آغاز اعتراضات خیابانی، جعفر پناهی به همراه تنی چند از دیگر چهره های سینمایی ایران، آشکارا به جمع مردم پیوستند و از خیزش پر شور مردمی حمایت کردند. جعفر پناهی، در نخستین تریبون بین المللی خود پس از انتخابات، سبز پوشید و در مصاحبه با اصحاب جراید، از جنبش سبز ایران حمایت کرد. وی که به عنوان رئیس هیات داوران جشنواره ی بین المللی مونترال انتخاب شده بود در مراسم اختتامیه ی این جشنواره با شال سبز حاضر شد و دیگر اعضای هیات داوری را هم در حمایت از مردم ایران همراه کرد تا این قدام او در نخستین گام خشم نیروهای امنیتی ایران را برانگیزد.
ماجرای درگیری جعفر پناهی با جناح حاکم، پس از بازگشت وی به ایران وارد مرحله ی تازه ای شد. جایی که وی به همراه مهناز محمدی و چند تن دیگر از سینما گران ایرانی در روز یادبود شهدای خیابانی در بهشت زهرا به بازداشت نیروهای امنیتی در آمد. در مرداد ماه سال گذشته بود که خبر بازداشت سینماگران ایران در بهشت زهرا بر روی خروجی سایت های خبری قرار گرفت تا موجی از اضطراب و نگرانی در میان اهالی هنر بر پا شود. این دستگیری اما چند ساعتی بیشتر به درازا نینجامید و جعفر پناهی و دیگر سینماگران بازداشت شده، ساعاتی بعد آزاد شدند.
خالق آثار ماندگاری همچون “ بادکنک سفید ” و “ طلای سرخ ” در ادامه ی فعالیت های مردمی اش، این بار در بحث تحریم جشنواره ی فجر شرکت کرد و در گفت و گو با رسانه های خارجی و داخلی، حضور در جشنواره ی حکومتی را محکوم کرد. این واکنش های تند جعفر پناهی به وزارت ارشاد دولت کودتایی سرانجام باعث شد تا این سینماگر مستقل، از سفر به آلمان باز بماند و آخرین دوره ی جشنواره ی برلین را از دست بدهد. وی در بهمن ماه گذشته عازم برلین بود که پاسپورت او توسط نیروهای امنیتی توقیف شد و او سرانجام نتوانست ایران را به مقصد برلینانه ترک کند.
>اما سر آخر و به فاصله ی کمتر از یک ماه از ضبط پاسپورت و ممانعت از خروج وی از کشور بود که خبر دستگیری جعفر پناهی به همراه پانزده تن دیگر از سینماگران ایرانی، نقل محافل خبری دنیا شد. نیروهای امنیتی ایران، موسوم به “ لباس شخصی ” ها در شامگاه دهم اسفند ماه با یورش به منزل شخصی جعفر پناهی او و پانزده تن از میهمانانش را بازداشت کردند. بازداشتی که پس از گذشت بیش از 80 روز همچنان ادامه دارد.
سخنگویان رسمی دولت و جعفری دولت آبادی دادستان تهران در ابتدا بازداشت پناهی را “ غیر سیاسی ” نام کردند اما در ادامه دلیل این بازداشت، ساختن یک فیلم “ ضد انقلاب ” عنوان شد.
پس از بازداشت این هنرمند ایرانی، چهره های سیاسی و فرهنگی، از چهرسویه ی دنیا به این عمل غیر اخلاقی نیروهای امنیتی ایران اعتراض کردند. در نخستین گام، وزیر خارجه آلمان دکتر گیدو وستروله، در ارتباط با دستگیری جعفر پناهی کارگردان ایرانی چنین گفت:
” دولت فدرال دستگیری جعفر پناهی را محکوم می کند. آقای پناهی فیلم ساز فعالیست و آثار هنری وی در سطح بی نالمللی ارزش خاصی دارد.من از مقامات مسئول در تهران می خواهم تمامی اقدامات لزم برای آزادی هرچه سریعتر آقای پناهی را به کار گیرند.از مقامات مسئول خواسته می شود تا به تعهدات بین المللی خود مبنی بر رعایت حقوق سیاسی و اجتماعی شهروندان این کشور، که خود نیز آن را پذیرفته است عمل نماید “
پس از این مقام سیاسی، چهره های فرهنگی ایرانی و بین المللی نیز به صف حامیان جعفر پناهی پیوستند و از مقامات ایرانی خواستند تا این هنرمند سینمای کشور را هر چه زود تر آزاد کنند. طی روزهای گذشته نخست ۵۰ نویسنده و فیلمساز ایرانی در نامه ای خواهان آزادی جعفر پناهی شدند. و در ادامه نیز سینماگران هالیوود، از جمله استیون اسپیلبرگ، مارتین اسکورسیزی، رابرت دونیرو، رابرت ردفورد، فرانسیس فورد کاپولا، جوئل و اتان کوئن، آنگ لی، مایکل مور و اولیور استون در نامه ای مشابه، خواهان آزادی جعفر پناهی از زندان شدند.
در ادامه ی این اعتراض ها، عباس کیارستمی، دوست و همکار پیشین جعفر پناهی نیز، نامه ای را در نیویورک تایمز به چاپ رسانید. کیارستمی از جمله ی شناخته شده ترین چهرها ی سینمای ایران است که در این سالهای سخت بیشتر به سیاست سکوت شهره بوده و در همه حال سعی کرده است تا هرگز لب به اعتراض نگشاید و دامان هنرش را به ننگ سیاست نیالاید. دستگیری جعفر پناهی آنقدر بر مذاق اهالی هنر سخت آمد که سرانجام عباس کیارستمی نیز سکوت طولانی مدتش را شکست و در نامه ای که از قرار نوشته اش مشخص نبود خطاب به چه کسی نوشته شده، خواستار آزادی جعفر پناهی شد… :
” نمی‌دانم این نامه را خطاب به چه کسانی می‌نویسم، اما می‌دانم چرا می‌نویسم و باور دارم که نوشتن آن در این وضعیت ضروری و اجتناب‌ناپذیر است، چرا که دو فیلمساز ایرانی، دو فیلمساز وابسته به جریان سینمای مستقل ایران در بندند… “
خالق طعم گیلاس در ادامه نوشته اش با وزارت ارشاد جمهوری اسلامی صحبت کرده و مسئولیت بازداشت جعفر پناهی را بر گردن این نهاد دولتی گذاشته بود… :
” مسوولیت آنچه که بر جعفر پناهی رفته است و برسر همه جعفر پناهی‌ها به‌طور مستقیم بر عهده وزارت ارشاد است. اگر خبط و خطایی از او سر زده مسوولیت آن متوجه سوء مدیریت و سیاست غلط مسوولین سینمایی وزارت ارشاد است که آن‌چنان راه‌ها را بسته‌اند که راهی دیگر جز این باقی نمانده است که برای ساخت فیلم این چنین خود را به مخاطره بیاندازد. او هم از طریق سینما زندگی می‌کند. فیلمسازی برای او ضرورتی حیاتی است. او باید خود را بیان کند و انتظار داشته باشد که نهادهای مسوول سینما سدها و موانع موجود را از پیش پای او بردارند نه آنکه خود به بزرگترین مانع تبدیل شوند “
اما این اعتراض ها ی بین المللی تا کنون نتوانسته مسئولان امنیتی ایران را به آزادی جعفر پناهی مجاب کند. تازه ترین واکنش های بین المللی درباره ی صندلی خالی او در جشنواره ی کن است. جعفر پناهی که از جمله ی پر افتخارترین سینماگران ایرانی به حساب می آید و تا کنون توانسته است شیر طلایی ونیز و خرس نقره ای برلین را برای فیلم های دایره و آفساید آن خود کند در آخرین دوره ی جشنواره ی کن در لیست هیات داوران قرار گرفت. اما بهانه ی حضور در این تریبون بین المللی نیز نتوانست مایه ی آزادی او از زندان شود.