اتهام فساد در رده های بالای حکومت ایران

برایان مورفی

 

اتهام فساد علیه یکی از مورد اعتمادترین مشاوران سیاسی احمدی نژاد، تازه ترین نشانه از بروز شکاف عمیق درون اردوگاه سیاسی محافظه کاران طرفدار رئیس جمهور ایران است.

این چالش از سوی رقیبان احمدی نژاد، که یکی از آنها رئیس قوه قضائیه است، می تواند صحنه را برای ابراز نظرهای تلخ در آستانه یکی از بزرگترین نقاط عطف سیاسی ایران، یعنی انتخابات مجلس در چند ماه آینده آماده کند.  

عبدالخالق عبدالله تحلیلگر سیاسی دانشگاه امارات گفت: “این پرونده نمی تواند احمدی نژاد را سرنگون کند اما ممکن است او را مفتضح کند. این رویدادی است که در حال حاضر در صحنه بحران زده سیاسی ایران در جریان است”.

احمدی نژاد در میان رهبران محافظه کار از جمله علی لاریجانی رئیس بانفوذ مجلس، با مقاومت روبرو شده است. آنها از رفتار مجادله آمیز رئیس جمهور و ارتباط فزاینده وی با شبکه نظامی و اقتصادی سپاه پاسداران انقلاب به ستوه آمده اند. سپاه، قدرتمندترین نیروی ایران است که سرکوب جنبش اصلاح طلبی کشور در دوره بعد از انتخابات بحث انگیز ریاست جمهوری در سال گذشته را برعهده داشت.

نزاع سیاسی در اوائل ماه جاری و همزمان با اخراج ناگهانی منوچهر متکی وزیر خارجه باسابقه  و متحد نزدیک علی لاریجانی بالا گرفت. بسیاری از نمایندگان مجلس و سایر مقامات، اقدام رئیس جمهور را به عنوان نشانه  دیگری از شیوه سخت سرانه احمدی نژاد محکوم کردند.  ظاهراً وی متکی را بر سر اختلاف درباره مناصب موجود در وزارت خارجه کنار گذاشته است.

 مدت کوتاهی پس از اخراج متکی، رئیس قوه قضائیه از اتهامات موجود درباره فساد محمدرضا رحیمی معاون رئیس جمهور سخن گفت. این اتهامات می توانند سبب وارد آمدن خسارت های بیشتر به احمدی نژاد و آبرویی که او با صرف منابع مالی از خزانه و نهادهای ثروتمند مختلف بدست آورده، بشود. اغلب این نهادهای ثروتمند نیز در اختیار سپاه پاسداران انقلاب است.

تحولات اخیر از تحرکات پیچیده سیاسی در جمهوری اسلامی پرده پرداشت، آن هم در دوره ای که کشور با تحریم های اقتصادی و فشار فزاینده بین المللی برای توقف تولید سوخت هسته ای دست و پنجه نرم می کند. 

قوه قضائیه هفته گذشته اعلام کرد رحیمی با اتهام فساد روبروست که باید مورد رسیدگی قرار بگیرد و در دادگاه مطرح شود. هنوز جزئیات اتهامات مطرح شده علیه وی علنی نشده است. رحیمی بلافاصله این اتهامات را رد کرد و قرار بود مواضع خود در قبال این اتهامات را در یک کنفرانس مطبوعاتی مطرح کند؛ کنفرانسی که قرار بود هفته گذشته برگزار شود.

دفتر احمدی نژاد روز دوشنبه به پشتیبانی از رحیمی شتافت و اعلام کرد شکایت او علیه این اتهامات باید مورد بررسی قرار گیرد.

اما زمزمه ها برعلیه رحیمی ماه هاست که به گوش می رسد. مقام رحیمی فراتر از 12 معاون رئیس جمهور دیگر است و وی را در موقعیت دیدار با نخست وزیران و سایر مقامات و نیز هدایت جلسات هیأت دولت در غیاب احمدی نژاد قرار داده است.

برخی از دشمنان سیاسی ایران گاه و بیگاه به تکرار اتهامات مالی رحیمی دست می زنند. الیاس نادران نماینده محافظه کار مجلس در ماه آوریل، رحیمی را “سردسته حلقه فساد” خوانده بود.

انجام تحقیقات همه جانبه و برگزاری احتمالی یک دادگاه در حال حاضر می تواند به یک نزاع با واسطه میان احمدی نژاد و لاریجانی و پشتیبان های لاریجانی، از جمله بردارش صادق لاریحانی در مقام ریاست قوه قضائیه، منجر شود.

شوک اقتصادی ناشی از اجرای طرح حذف یارانه ها، سبب تلنبار شدن موج شکایت ها از تمامی جهات علیه دولت شده است. اصلاح طلبان ادعا می کنند میلیاردها دلار درآمد ناشی از قطع یارانه ها خرج تقویت احمدی نژاد و سپاه پاسداران خواهد شد. حتی برخی از تندروهای اردوگاه سیاسی احمدی نژاد نیز می گویند افزایش قیمت ها بسیار سریع و پرشتاب اتفاق افتاده است.

شکاف های موجود توجه را به سوی آزمون بزرگ سیاسی پیش رو، یعنی انتخابات مجلس در اوائل سال 2012، جلب می کند. این رویداد اولین انتخابات بزرگ پس از اتهام تقلب به احمدی نژاد در ژوئن 2009 محسوب می شود. انتخابات سال 2009 سبب به راه افتادن شدیدترین نا آرامی های داخلی از زمان انقلاب اسلامی سال 1979 شد.

هنوز مشخص نیست که آیا اصلاح طلبان بتوانند دوباره برای انتخابات مجلس سربلند کنند. اما درمورد شرکت لاریجانی و متحدانش شک و تردید اندکی وجود دارد.

رضا شکوهی تحلیلگر سیاسی از ایران گفت: “به نظر نمی رسد مناقشه بر سر رحیمی در کوتاه مدت عواقبی به همراه داشته باشد. اما تأثیر آن در انتخابات دور بعد مجلس نمایان خواهد شد.”

اما به هر حال این واقعه از افول حلقه سیاسی اطراف احمدی نژاد حکایت دارد.

شکوهی گفت: “طرفداران احمدی نژاد اکنون یک گروه محدود هستند.” اما همین طرفداران محدود، قوی و تأثیرگذار هستند.

احمدی نژاد همچنان از حمایت دو نیروی با نفوذ در ایران برخوردارست: سپاه پاسداران انقلاب و رهبر عالی کشور آیت الله علی خامنه ای. خامنه ای در رأس حکومت دینی و قدرت تقریباً بدون محدودیت آن قرار دارد.

همین مسأله برای بازداشتن مخالفان احمدی نژاد از قدرت نمایی بیش از اندازه مؤثر بوده است. البته اکنون توازن به نفع چالش های بیشتر سیاسی تغییر کرده است.

شادی حمید محقق روابط خلیج فارس از مرکز بروکینگز در قطر گفت: “این واقعیت که رحیمی از سوی محافظه کاران و حتی برحی تندروها به طور علنی تحت حمله قرار گرفته است، نشان از بالا گرفتن تنش ها دارد.”

نمایش حاضر بر سر موضوع رحیمی در عین حال می تواند ادعاهای موجود در خصوص تلاش فزاینده احمدی نژاد برای چیدن نیروهای وفادار به دور خود را توجیه کند.

رحیمی در سال 2005 به عنوان یکی از معاونان ریاست جمهوری انتخاب شد و سال گذشته در مقام بالاترین معاونان  قرار گرفت. او در دیدارهای حساس سیاسی نظیر دیدار با مقامات چینی حضور داشته است.

تابستان گذشته در اعتراض به تحریم های اقتصادی موجود و همزمان با تهدید صورت گرفته از سوی ایران برای توقف فروش نفت با ارزهای آمریکا و اروپا، آقای رحیمی دلار و یورو را ارزهای “کثیف” خواند. ضمناً پس از حمایت استرالیا و کره جنوبی از تحریم ها علیه ایران، وی استرالیایی ها را “مشتی گاوچران” خواند و گفت کره جنوبی باید “سیلی بخورد”.

 

منبع: تایم- 27 دسامبر