کیان اشنا
نخستین نشست هیات موسس “شورای ملی صلح” روز پنج‌شنبه با حضور بیش از 50 نفر از فعالان اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و با تاکید بر مخالفت با جنگ و تحریم برگزار شد.
در این نشست فعالان سیاسی و فعالان جامعه مدنی ـ از دکتر ابراهیم یزدی دبیرکل نهضت آزادی ایران گرفته تا دکتر خسرو پارسا پزشک سرشناس ایرانی ـ در کنار یکدیگر به بحث و بررسی در مورد مسائل مختلف پرداختند
.
بیست و هشتم آبان‌ماه 1386 شیرین عبادی رئیس کانون مدافعان حقوق بشر به منظور ساماندهی جنبش صلح‌خواهی ایران، در فراخوانی همگانی از همه صلح‌طلبان ایرانی دعوت کرد تا برای تحقق صلحی پایدار در ایران از تمام امکانات خود استفاده کنند.
به دنبال این درخواست “کمیته موقت صلح” با حضور “محمود بهزادی، تقی رحمانی، کوروش زعیم، عیسی سحرخیز، عبدالفتاح سلطانی، عطاءالله شیرازی، کیوان صمیمی، نرگس محمدی، خدیجه مقدم و عبدالله مومنی”، تشکیل شد.
این کمیته طی هشت ماه فعالیت خود با انجام ملاقات‌های بسیار از تعداد زیادی از فعالان جامعه مدنی، سیاسی و فرهنگی جهت عضویت در هیات موسس شورای ملی صلح دعوت به عمل آورد. بر این اساس منشوری به ضمیمه دعوتنامه تهیه و برای آنان ارسال شد. دراین منشور به عنوان پیش‌نویس پیشنهادی کمیته موقت صلح، آمده است:
چشم‌انداز:
صلح پایدار در ایران
هدف:
ایجاد، تحکیم و تقویت مبانی صلح در ایران
جلوگیری از برخورد نظامی با ایران
لغو هرگونه تحریم علیه ایران و جلوگیری از تشدید آن
پایان دادن به شرایط نه صلح و نه جنگ
ماموریت:
- تلاش برای گذار از شرایط “نه صلح و نه جنگ” و منازعه به وضعیت صلح پایدار
- ترویج و تقویت فرهنگ انسان‌دوستی، صلح‌طلبی و حقوق بشر در ایران
- بسیج کلیه منابع و امکانات برای ایجاد و تحکیم صلح
- حمایت از شخصیت‌های حقیقی و حقوقی صلح‌طلب
- همکاری با صلح‌خواهان جهان برای جلوگیری از تحمیل جنگ، از سوی دو طرف منازعه، به ملت ایران
- تلاش برای ایجاد همگرایی و ائتلاف بین نیروهای اجتماعی صلح‌طلب ایران، مخالف جنگ افروزان داخلی و خارجی
فعالیت‌ها:
- اشاعه و ترویج فرهنگ صلح و بیان پیامدهای منفی و زیانبار جنگ از طریق ساختن فیلم، اجرای تئاتر، نشر کتاب، انتشار مطالب در رسانه‌ها، برگزاری همایش و ایراد سخنرانی
- برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای تقویت مبانی صلح پایدار
- ارتباط و گفت‌وگو با صلح‌خواهان ملی و بین‌المللی مخالف تحمیل جنگ به ملت ایران
- راه‌اندازی کمپین برای مخالفت با شرایط “نه جنگ و نه صلح”، تحریم اقتصادی و مقابله با جنگ
راه‌اندازی سایت خبری
در این منشور شرطی هم گذاشته شده بود مبنی بر اینکه موسسان شورای ملی صلح هر نوع تغییر یا پیشنهادی را که صلاح بدانند می توانند در آن انجام دهند.
بر اساس تشخیص کمیته موقت صلح، اجرایی کردن تصمیمات متخذه در شورای ملی صلح نیازمند حضور فعال تعدادی از اعضا با عنوان کمیته اجرایی است که حداقل هفته‌ای یک روز بتوانند وقت خود را به این امر اختصاص دهند.
به این ترتیب کمیته اجرایی عهده‌دار اجرای تصمیمات هیات موسس شورای ملی صلح خواهد شد تا همانگونه که شیرین عبادی گفت “اتخاذ هر نوع تصمیم بر عهده افرادی باشد که عضویت هیات موسس شورای ملی صلح را پذیرفته باشند.”
بنابراین برای اجرایی کردن تصمیمات متخذه شورای ملی صلح بر وجود یک دبیرخانه تاکید شد. دبیرخانه‌ای که فعلا تا تشکیل اولین جلسه رسمی شورای ملی صلح، کانون مدافعان حقوق بشر خواهد بود.
البته اعضای هیات موسس شورای ملی صلح می‌توانند هر تصمیم دیگری برای تعیین دبیرخانه بگیرند و با تعیین محل، دبیرخانه را به آنجا منتقل سازند.
براین اساس 72 نفر از کنشگران جامعه مدنی و فعالان فرهنگی و سیاسی به عنوان اعضای هیات موسس شورای ملی صلح با برگزاری اولین نشست اقدام‌های اولیه خود را در جهت ترویج فرهنگ صلح‌خواهی آغاز کردند: آقاجری هاشم، احمدزاده طاهر، احمدی بابک، اردلان پروین، اسالو منصور، اکبری حسین، اکبری نورالدین، امیرانتظام عباس، امینی کاک حسن، انصاری‌لاری ابراهیم، برومند ادیب، بنی‌اعتماد رخشان، بهبهانی سیمین، بهزادی محمود، پارسا خسرو، پناهی جعفر، پیش‌بین صفر، پیمان حبیب‌الله، تاج‌زاده مصطفی، جلالی زاده جلال، حسن‌پور حمید، حسینی داوود، حکمت منیژه، خاکساری محمد، خسرو سیف، درویشیان علی اشرف، دقتی حسین، ربانی صادق، رحمانی تقی، رزاقی سهراب، رفیعی حسین، زعیم کورش، زمانی بابک، ستاری‌فر محمد، سحابی عزت‌الله، سحرخیز عیسی، سلامی عبدالله، سلطانی عبدالفتاح، شاکری‌فر منصور، شاه‌حسینی حسین، شریعت‌پناهی ژیلا، شریعتی سوسن، شمس‌الواعظین ماشاء الله، شیرازی عطاءالله، صدرحاج‌سیدجوادی احمد، صدرزاده حسن، صرافی علی‌رضا، صمیمی کیوان، طالقانی اعظم، عبادی جعفر، عبادی شیرین، عبدی عباس، عمویی محمدعلی، غروی علی‌اصغر، فرهودی‌نیا حسن، کارگشا رحمان، کشاورز بهمن، مجاهد حسین، محتشمی‌پور فخرالسادات، محمدی نرگس، مددی ابراهیم، مردوخی بایزید، معتمدآریا فاطمه، معین‌فر علی‌اکبر، مقدم خدیجه، ملکی محمد، منصوری علی، مومنی عبدالله، میثمی لطف‌الله، هاشمی محمد، هرمیداس‌باوند داوود، یزدی ابراهیم»، 72 فعال مدنی و سیاسی هستند که باسابقه معلمی، استادی دانشگاه، وکالت دادگستری، فعالیت‌های حزبی و روزنامه‌نگاری ”شورای ملی صلح” را سازماندهی کرده اند تا با همفکری و همکاری با یکدیگر هر نوع تصمیم و راهکاری برای دستیابی به صلح رااتخاذ کنند.
بنابراین نخستین نشست موسسان شورای ملی صلح با حضور افراد یاد شده برگزار شد تا آنان با ارائه تعریف صحیحی از صلح، به تبیین شرایط کنونی بپردازند. از همین رو محمدعلی دادخواه عضو شورای عالی نظارت کانون مدافعان حقوق بشر که هدایت این نشست را برعهده داشت با ذکر جمله‌ای کوتاه برنامه روز پنج‌شنبه را آغاز کرد. “ما مردم جهان برای صلح مبادرت به گردهمایی می‌کنیم”.
ذکر این جمله کوتاه که دلیل تاسیس مرجعی برای صلح- سازمان ملل متحد- بود، باعث شد تا محمدعلی دادخواه از نماینده مقیم سازمان ملل متحد در ایران نیز دعوت کند تا او هم بر اساس مسولیتتش نکاتی را برای حاضران بگوید.
نماینده سازمان ملل در نشست شورای ملی صلح
کنوت او ستبی “هماهنگ‌کننده مقیم سازمان ملل متحد در ایران” و “نماینده مقیم برنامه عمران سازمان ملل متحد در ایران” پایه‌گذاری سازمان ملل را بر سه اصل “توسعه، صلح و حقوق بشر” دانست و گفت که نمی‌توان این سه اصل را از یکدیگر جدا کرد.
او با اشاره به جنگ‌هایی که در گذشته در جهان رخ داده و نقش سازمان ملل در پیشگیری از بسیاری از جنگ‌ها و جلوگیری از گسترش آنها گفت که این سازمان مایل است از طریق مجمع عمومی وسیله‌ای برای صلح باشد که بتواند راه‌حل‌های صلح‌طلبانه مورد توافق قرار گیرد. اما او به نکته دیگری هم اشاره کرد: برای حل مسائل مرتبط با صلح نمی‌توان به مسائل حقوق بشر بی‌توجه بود.
او در ادامه گفت: “ایجاد صلح فقط مرتبط با دولت‌ها نیست بلکه مرتبط با همه مردم است، بنابراین نقش جامعه مدنی در ایجاد آن مهم است. از همین رو همه نهادها در کشورهای مختلف باید در ارتباط با ایجاد صلح فعال باشند.”
از همین رو شیرین عبادی رئیس کانون مدافعان حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل پشت تریبون قرار گرفت تا به عنوان یک موسس نهاد مدنی در ایران سخنان خود را در خصوص “صلح و شورای ملی صلح” بیان کند.
تلاش برای ایجاد صلحی پایدار
سخنان شیرین عبادی حقوقدان و وکیل دادگستری با ابراز تاسف از وقایع ناگوار در آغاز قرن بیست و یکم آغاز شد، به این ترتیب او پرسید: “آیا صلح به معنای نبود جنگ است؟ یعنی اگر کشوری مستقیما درگیر جنگ نباشد باید معتقد باشیم که مردم آن در صلح به‌سر می‌برند؟”
عبادی با پاسخ نه به این سوال‌ها گفت که این تعریف از صلح مربوط به چند قرن قبل است. در قرن 21 باید صلح به‌گونه‌ای دیگر تعریف شود.
او به عنوان مثال وضعیت ایدز در جهان خصوصا در کشورهای آفریقایی را مورد اشاره قرار داد و این مشکل را حتی از گلوله و تفنگ هم خطرناک‌تر دانست.
عبادی در ادامه گفت: “آیا تفاوت می‌کند که کودکی در اثر عدم‌دسترسی به بهداشت و واکسیناسیون فوت کند یا در اثر خمپاره؟ آیا تفاوت می‌کند که فردی به علت نوشتن یک مقاله انتقادی از حکومتی سال‌ها پشت میله‌های زندان عمرش را تلف کند یا اسیر دست دشمن خارجی شود. زندان، زندان است فرقی نمی‌کند. آیا جان دادن در گوشه خیابان به علت فقر تفاوت دارد با کشته شدن در اثر موشک‌های دشمن؟ وقتی به اینگونه مسائل بیندیشیم متوجه خواهیم شد که صلح به معنای نبود جنگ نیست بلکه صلح عبارتست از مجموعه شرایطی که انسان بتواند با آزادی و با حفظ کرامت انسانی خود زندگی کند.“
او برای تایید سخنانش به سرنوشت کشور همسایه ایران یعنی عراق اشاره کرد: “جنگ در عراق سال‌ها قبل از حمله نظامی به آن کشور آغاز شده بود. حدود 10 سال عراق در تحریم اقتصادی بود و طبق آمارهای منتشره بیش از یک میلیون کودک کمتر از پنج سال به علت عدم‌دسترسی به شیر خشک و دارو از بین رفتند. جنگ از سال‌ها قبل بلای جان مردم عراق شده بود و البته تهاجم نظامی وضعیت آنان را بدتر هم کرد.“
عبادی در ادامه به وضعیت ایران کنونی پرداخت، بنابراین با اشاره به این مطلب که پیروزی انقلاب اسلامی در ایران پیروزی افرادی بود که از نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های اجتماع در رنج بودند، گفت، اکنون با گذشت سه دهه از آن تاریخ شاهد هستیم که طبق آمارهای دولتی بیش از 10 میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می‌کنند یعنی از هر هفت ایرانی یک نفر با روزی کمتر از یک دلار زندگی می‌کند. این گفته مقامات رسمی حکومت است و به عقیده کارشناسان میزان فقر در اجتماع بیش از این هم هست.
بالا بودن درصد بیکاری و عدم‌تناسب دستمزدها و مخارج زندگی باعث فرار مغزها شده است که طبق آمار یونسکو، ایران بیشترین درصد فرار مغزها را دارد و متاسفانه تحریم اقتصادی باعث تشدید این وضعیت نیز خواهد شد.
مسئله حقوق بشر در ایران موضوع دیگری بود که عبادی به آن اشاره کرد: “در حالی‌که دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین‌المللی حقوق مدنی – سیاسی و کنوانسیون بین‌المللی حقوق اقتصادی – اجتماعی پیوسته است و پایه و بنیان این کنوانسیون‌ها بر منع هر نوع تبعیض براساس جنسیت، مذهب، قومیت و غیره است. اما می‌بینیم در قوانین تبعیض بر اساس جنسیت داریم. فرضا شهادت دو زن معادل با شهادت یک مرد است در دادگاه و همچنین تبعیض بر اساس مذهب داریم. در تهران بزرگ که بیش از 12 میلیون جمعیت دارد تاکنون حتی یک مسجد برای اهل تسنن ساخته نشده است. اقوام ایرانی غیرفارسی زبان از قبیل ترک، کرد، بلوچ و عرب بر خلاف قانون اساسی نمی‌توانند زبان مادری خود را در مدارس تدریس کنند و بسیاری مسائل دیگر. و جالب‌تر آنکه یکی از موکلان ما به علت تشکیل سازمان دفاع از حقوق بشر در کردستان به fggt تحمل 10 سال حبس در مرحله بدوی محکوم شده که امیدواریم در مرحله تجدیدنظر شاهد رای عادلانه‌ای باشیم.
براین اساس او گفت که در چنین شرایط و اوضاع و احوالی صلح در ایران با تعریف صحیح آن- صدمه خورده است و بایستی برای داشتن جامعه‌ای با صلح پایدار و خروج از شرایط نه جنگ و نه صلح کوشش کنیم. عبادی در ادامه با تاکید بر این مطلب که ما نه تنها با حمله نظامی و یا بمباران ایران مخالف هستیم بلکه مخالفت خود را با تحریم اقتصادی ایران نیز اعلام می‌کنیم، دلیل آن را چنین توضیح داد، چراکه باعث گسترش فقر در ایران خواهد شد. عبادی در ادامه نه‌تنها بر این موضوع تاکید کرد که او و دیگر صلح‌طلبان ایرانی تمام تلاش خود را برای جلوگیری از جنگ به کار خواهند برد، بلکه گفت که کوشش‌شان معطوف به این موضوع نیز خواهد بود که صلحی پایدار برای ایران ایجاد کنند.
به این ترتیب نوبت به عبدالفتاح سلطانی وکیل دادگستری و عضو کمیته موقت صلح رسید تا او گزارش فعالیت‌های این کمیته را به اطلاع حاضران برساند.
گزارش کار کمیته موقت صلح
عبدالفتاح سلطانی در گزارش خود اعلام کرد:
کمیته موقت صلح از همان روزهای نخستین فراخوان، فعالیت خود را آغاز کرد که اهم فعالیت‌های انجام شده به شرح ذیل است:
1- برگزاری نشست‌های مختلف با فعالان حوزه‌های مختلف اجتماعی از جمله:
1-1- دانشجویان در تاریخ 5/9/86
1-2- کارگران در تاریخ 6/9/86
1-3- مطبوعات و رسانه‌های گروهی در تاریخ 7/9/86
1-4- زنان و محیط زیست در تاریخ 12/9/86
1-5- عده‌ای از اعضای انجمن صنفی انفورماتیک
1-6- سندیکای آسانسورسازی و پله برقی
1-7- کانون مهندسان مشاور
2- دیدار با مراجع تقلید از جمله:
حضرات آیات عظام آقایان منتظری و صانعی
3- دیدار با رهبران و نمایندگان تشکل‌های سیاسی – اجتماعی از جمله:
3-1 نهضت آزادی
3-2- حزب اعتماد ملی
3-3- جامعه زنان انقلاب اسلامی
3-4- مجمع زنان اصلاح‌طلب
(مجموعه بانوانی که جزء مدیران ارشد دوره اصلاحات بوده‌اند.)
3-5- شورای فعالان ملی مذهبی
3-6- حزب کارگزاران
3-7- جبهه مشارکت
4- دیدار و گفت‌وگو با برخی از استادان برجسته دانشگاه‌ها، نویسندگان، پزشکان، هنرمندان و اصحاب سینما.
5- برگزاری سمینار علمی صلح تحت عنوان (صلح پایدار، راه پرفراز و نشیب) با همکاری عده‌ای از استادان صلح‌طلب و ایران دوست در تاریخ 8/3/87»
ما صلح می‌خواهیم
پایان گزارش کمیته موقت صلح با درخواست از سیمین بهبهانی شاعر معاصر برای قرائت شعر همراه شد. اما او ابتدا لازم دید تا چند نکته درخصوص صلح و جنگ بگوید. او گفت اگر روحیه‌ستیز نباشد، وضع همه بهتر خواهد بود. بنابراین او با تاکید بر این جمله که “ستیز بس است”، گفت: ما باید صلح بخواهیم، باید راه مذاکره را در پیش بگیریم. نتیجه جنگ ویرانی سدها، مراکز اتمی و غیراتمی و کارخانه‌ها است. بنابراین ما این ویرانی را در قبال خودخواهی‌ها نمی‌خواهیم، ما صلح می‌خواهیم.
تاکید سیمین بهبهانی بر صلح با قرائت پیام‌های شخصیت‌های ملی و جهانی همراه شد که ضمن مخالفت با جنگی دیگر در جهان از صلح و صلح‌طلبی حمایت شده بود.
پیام شخصیت‌های ملی و جهانی به شورای ملی صلح
نرگس محمدی، عضو کمیته موقت صلح، اولین پیامی را که قرائت کرد مربوط به “موسسه بین‌المللی زنان برنده جایزه صلح نوبل” بود.
موسسه بین‌المللی زنان برنده جایزه صلح نوبل در سال 2004 به پیشنهاد شیرین عبادی در شهر اتاوای کانادا تاسیس شد.
آنان در پیام خود با اعلام حمایت قاطع خود از تشکیل شورای ملی صلح در ایران، گفتند که ما به خواست مردم ایران در مورد حقوق‌بشر و دموکراسی احترام گذاشته و امید دارند که مردم ایران به طریق مسالمت‌آمیز به خواست‌های خود نائل شوند.
همچنین جودی ویلیامز نوبلیست آمریکایی در پیامی ضمن اعلام حمایت خود از “شورای ملی صلح” و همه افرادی که برای صلح و دموکراسی تلاش می‌کنند اعلام کرد که مخالف هرگونه حمله نظامی به کشور ایران است. او گفت که به خوبی می‌داند حملات نظامی از جهت سیاسی، اقتصادی و بشردوستانه نتایج زیانباری هم برای مردم ایران و هم برای مردم آمریکا دربر خواهد داشت.
او گفت: حمله نظامی باعث خواهد شد تا وضعیت مدافعان حقوق‌بشر و فعالان اجتماعی و حقوق زن در ایران بدتر شود.
به اعتقاد او در حالی که خطر جنگ قریب‌الوقوع است، حمایت جامعه بین‌المللی از شورای ملی صلح در ایران و جنبش صلح‌طلبی در ایران در قبال جنگ‌افروزان داخلی و خارجی ضرورت دارد تا صدای آنان رساتر به گوش جهانیان برسد.
همچنین آیت‌الله حسینعلی منتظری از مراجع برجسته حوزه علمیه در پیامی خطاب به اعضای شورای ملی صلح از ”احساسات پاک و فعالیت‌های آنان در راه تحقق صلح پایدار و اهداف عالیه انسانی” تشکر و اعلام کرد که امیدوار است عذر او را با سن بالا و حال غیرمناسب از شرکت در شورای مذکور بپذیرند.
کاک حسن امینی، عضو شورای مکتب قرآن کردستان نیز در پیامی با تایید اهداف و برنامه‌های ارائه شده برای تاسیس شورای ملی صلح اعلام کرد که هر گامی را در جهت صلح و آرامش و هر اقدامی را برای خدمت به میهن و ملت عزیز ارج نهاده و در حد توان آن را تقویت می‌کند.
به این ترتیب او اعلام کرد که او را می‌توانند به عنوان عضو موسس شورای ملی صلح به حساب آورند.
سعید حجاریان از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبی در ایران نیز که به دلیل مشکلات جسمی نتوانسته در نشست روز پنج‌شنبه حاضر شود، اعلام کرد که برای کمک به جریان صلح‌طلبی در ایران آماده است.
حمایت شخصیت‌های ملی و جهانی از جریان صلح‌خواهی در ایران زمینه را برای سخنان عطاءالله شیرازی دندانپزشک و فعال اجتماعی فراهم کرد تا او از نهاد صلح به عنوان ضرورت امروز ایران سخن بگوید.
ضرورت اتحاد صلح‌طلبان
عطاءالله شیرازی در سخنان خود صلح را آرمان بشری در طول تاریخ دانست و گفت که “جنگ ماشین تخریب امروز و فردا است، حالت نه جنگ و نه صلح نیز جنگ اعلام نشده است، که توان ملی را از بین می‌برد.”
براین اساس او گفت که “صلاح جامعه را خرد جمعی معین می‌کند و خرد جامعه در بستر آزادی تحقق می‌یابد.”
شیرازی افزود: “نهاد‌های مدنی حلقه واسط دولت‌ها و مردم هستند. نهاد‌های مدنی باعث تسهیل اجرای قوانین و تصحیح تصمیم مدیران سیاسی می‌شود. جامعه ایران بر خلاف کشورهای منطقه نهاد مدنی شکل نگرفته دارد که امید است نهاد مدنی شورای ملی صلح بتوانند به‌طور فراگیر صدای جنبش صلح‌خواهی مردم ایران باشد. او با بیان اینکه تابلوی غم‌انگیز عراق ضرورت شورای ملی صلح را هرچه بیشتر می‌کند، گفت: اگر نهاد مدنی صلح، در جنگ عراق و ایران بود، خسارات کمتری به ایران وارد می‌شد.“
او با بیان اینکه جو ارعاب و وحشت به علت حرکت‌های کور تروریستی باعث حضور فعال‌تر جنگ‌افروزان و جنگ‌طلبان شده است، فعالیت و اتحاد همه صلح‌طلبان جهان را ضروری دانست.
به این ترتیب او “صلح، صلاح امروز جامعه ماست و صلاح در بستری آزادی و دموکراسی برای تحقق خرد جمعی امکان‌پذیر است. و برای صلاح، اصلاح در روش و برخورد برخی از مدیران جامعه ضروری است.”
پایان سخنان عطاءالله شیرازی که با تاکید بر این جمله که شورای ملی صلح، صدای ملت ایران و صدای صلح‌طلبان ایران است، با امضای “لوح صلح” توسط فعالان مدنی، سیاسی و فرهنگی همراه شد.
امضای لوح صلح
متن لوح صلح که توسط هیات موسس شورای ملی صلح تهیه و به امضای صلح‌طلبان ایرانی رسید اینگونه بود: ”ما موسسین شورای ملی صلح برای تحقق صلح پایدار و برای غلبه بر فضای جنگ، تنش و تحریم تلاش مستمری را آغاز می‌کنیم، چراکه توسعه، آزادی و رفاه ملت ایران در گرو ثبات و آرامش کشور، منطقه و حرکت به سوی صلح جهانی است. ما در این راه به همه افراد و جریان‌های صلح‌طلب دست یاری می‌دهیم تا با یکدیگر صلح و حقوق‌بشر را محقق‌سازیم.“
پس از آنکه صلح‌طلبان ایرانی لوح صلح را امضا کردند، بخش دوم برنامه با سخنرانی چند نفر از حاضران در نخستین نشست هیات موسس شورای ملی صلح آغاز شد.
صلح و حقوق بشر
ژیلا شریعت‌پناهی، استاد دانشگاه اولین سخنران بخش دوم نشست موسسان شورای ملی صلح بود.
او که خود را یک دانشگاهی صلح‌طلب و از اعضای نهاد غیردولتی “مادران صلح” معرفی کرد از مسوولان امر خواست تا با توجه به شرایط خطیر کنونی، با تعلیق غنی‌سازی به طور موقت، گفت‌وگوهای سازنده را آغاز کنند.
سیمین بهبهانی نیز در سخنان کوتاه مجدد خود با تاکید بر اینکه حفظ حقوق‌بشر یکی از شرایط صلح است، گفت که اگر حقوق بشر زیرپا گذاشته شود، صلحی نخواهد بود.
تاکید سیمین بهبهانی بر لزوم رعایت حقوق‌بشر با سخنان جلال جلالی‌زاده همراه شد تا او به عنوان یک هم‌وطن کرد و اهل سنت از اثرات جنگ و خسارات به جای گذاشته شده از آن در طول تاریخ بر ملت کرد سخن بگوید.
او یکی از دغدغه‌های اصلی شاعران و نویسندگان کرد را با توجه به آثارشان بیزاری از جنگ دانست. در ادامه از پیامدهای بدتر جنگ علاوه بر ویرانی سخن گفت و آن گسترش بی‌عدالتی و تبعیض بود. بر این اساس جلالی‌زاده در ادامه تاکید کرد: کسانی که جنگ‌طلب هستند، نمی‌توانند به خواست‌های مردم جواب دهند از همین رو او نیز بر گفت‌وگو و مذاکره برای رسیدن به یک امنیت روانی برای همه آحاد جامعه تاکید کرد. تاکیدی که با سخنان عباس امیرانتظام برنده جایزه صلح کانون مدافعان حقوق‌بشر همراه شد.
امیرانتظام با اشاره به خروج چهره‌های علمی و تحصیلکرده از کشور که امکان زندگی و کار و ادامه تحصیل ندارند، گفت که عده‌ای در زمان حال تداوم حیاتشان را در جنگ و در بحران می‌بینند و حاضر نیستند در صلح اقدامی برای مردم انجام دهند.
او با تاکید بر اینکه برای داشتن آرامش در کشور باید با دنیا روابط سیاسی داشته باشیم، گفت که باید منافع ایران در هر اقدامی مطرح باشد. به این ترتیب او گفت که در سایه صلح می‌توان مسائل روز ایران را مورد بررسی قرار داد.
”مسئله جنگ و صلح مسئله‌ای سیاسی نیست، بلکه تک‌تک مردم با آن درگیر هستند.” این جمله دلیلی بود تا برگزارکنندگان نشست از فاطمه معتمدآریا، هنرمند ایرانی دعوت کنند تا او نیز سخنان خود را مطرح کند.
همراهی هنرمندان با جریان صلح‌خواهی
فاطمه معتمد آریا با تاکید بر اینکه هر گام کوچکی در راه صلح، گام مهمی است، گفت که صلح را از جنگ و آن زمان که فرزندش را در دوران جنگ ایران و عراق باردار بوده، یاد گرفته است.
معتمدآریا با این جمله که او پرورش‌یافته دوران جنگ است، گفت که جنگ وقتی به وجود می‌آید که پای گفت‌وگو وجود ندارد.
جعفر پناهی، کارگردان سینما نیز در سخنان خود با اشاره به سه نوع سینمای جنگ - فیلم‌هایی که در زمان جنگ ساخته می‌شوند، که معمولا تبلیغاتی هستند، فیلم‌هایی که پس از جنگ ساخته می‌شوند که توجیه‌گر جنگ هستند و فیلم‌هایی که انسانی هستند- گفت که بهترین فیلم‌های تاریخ سینما از نوع سینمای انسانی است.
او به فیلمنامه‌ای که بر این اساس روی آن کار کرده و تاکنون نتوانسته مجوز ساخت آن را بگیرد، اشاره کرد و گفت که می‌خواسته از طریق ساخت این فیلم هم سینمای ایران را به جهان معرفی کند و هم مسائل و مشکلات جنگ را جدا از فیلم‌های تبلیغاتی به دید تماشاگران قرار دهد.
صلح خواهی همراه با مبارزه با بی عدالتی و فقر
حبیب‌الله پیمان نیز پس از آنکه جعفر پناهی از نیت‌اش برای آگاهی دادن به جامعه خبر داد که با مخالفت مسوولان امر با ساخت فیلم‌اش همراه شده، گفت که در ایران در طول تاریخ، استبداد زاییده جنگ بوده و جنگ نیز خود تداوم‌بخش استبداد بوده است.
او در ادامه گفت: کسانی دست به جنگ زده‌اند که در جامعه نقش مولد نداشته‌اند. پیمان افزود: نیروهای مولد و آفرینش‌گران اهل صلح‌اند و غارتگران خواستار جنگ.
به این ترتیب او به شرایط امروز ایران پرداخت. “حاکمیت ایران بافت مولد ندارد.“
پیمان در ادامه شکاف ملت- حکومت را به این موضوع مربوط دانست که نیروهای مولد دستشان از قدرت کوتاه شده است.
او با اشاره به بروز بی‌اعتمادی در جامعه آن را نتیجه شفاف نبودن سیاست‌ها دانست و گفت: یک رژیم دموکرات هرچه داشته باشد رو هست.
پیمان در بخش دیگر سخنان خود بر نقش زنان در راه ایجاد گفتمان صلح‌خواهی در جامعه تاکید کرد.
او با تاکید بر این مطلب که نباید صلح را محدود به روشنفکران کرد گفت که نیروهای مولد جامعه باید درگیر مسئله صلح شوند. پیمان در این خصوص طرح دغدغه‌های آنان که عامل جنگ است را ضروری دانست.
او گفت که طرفداران صلح باید بی‌عدالتی‌ها و فقر را به عرصه عمومی ببرند چراکه بدون مبارزه و کمک و همیاری مردم، شعار صلح تحقق نخواهد یافت.
همگامی کارگران و فرهنگیان با صلح‌خواهان ایران
حسین اکبری از فعالان کارگری نیز در سخنان خود از فراگیر نبودن فرهنگ صلح در میان مردم سخن گفت. او گفت که صلح باید برای آزادی، عدالت و برابری باشد. بنابراین روسپی‌گری را همانند جنگ دانست.
محمد خاکساری از معلمان آموزش و پرورش نیز گفت که برخی از حاکمیت‌ها برای غلبه بر دشواری‌های داخلی مسئله خطر جنگ را مطرح می‌کند. از همین رو او خواستار شناسایی عوامل تندرو در جهان شد.
تلاش برای پایان دادن به وضعیت صلح مسلح
هاشم آقاجری، استاد تاریخ دانشگاه دیگر سخنران این نشست بود. او گفت که کمتر می‌شود جنگ‌افروزی را پیدا کرد که رسما از منطق جنگ حمایت کرده باشد، بلکه در طول تاریخ جنگ با مسائل دیگری توجیه شده است.
او گفت که جنگ به خاطر خود جنگ تقدیس نشده و نمی‌شود، بلکه امروز اگر کسی بر طبل جنگ می‌کوبد در پشت چیز دیگری چون ارزش‌های ملی، دینی و منافع ملی است.
براین اساس آقاجری گفت که مهم‌تر از ستایش صلح، شناسایی و برخورد با ریشه‌ها و سایه‌هایی است که جنگ را هموار و توجیه می‌کند.
او با تاکید بر اینکه ملت‌ها هیچ وقت با هم نمی‌جنگند و جنگ‌ها بین دو طرفی است که نمی‌دانند برای چه می‌جنگند گفت که جنگ‌ها را کسانی اداره می‌کنند که پشت‌سر ملت‌ها قرار دارند. آقاجری در ادامه با اشاره به نقش گفتمان کاذب برای الغای جنگ گفت که اگر ملت‌ها فریب نخورند و پیاده‌نظام جنگ نشوند، صاحبان قدرت و سرمایه هیچگاه قادر نخواهند بود جنگ‌افروزی کنند.
او در ادامه با اشاره به شرایط “صلح مسلح” گفت که طبقات فرودست جامعه بیشترین آسیب را از جنگ و صلح مسلح می‌بینند، بنابراین او گفت، شرایط امروز ما آثارش کمتر از جنگ نیست. جنگ گرسنگی ایجاد می‌کند و مگر امروز طبقات فرودست جامعه درگیر با گرسنگی نیستند. بر این اساس او از شورای ملی صلح خواست تا برای پایان دادن به وضعیت صلح مسلح نیز تلاش کند.
از همین رو او پیشنهاد کرد تا هم غنی‌سازی تعلیق شود و هم تحریم‌ها، چراکه به اعتقاد آقاجری این تحریم‌ها آسیب‌های جدی بر صنعت و توسعه ایران وارد کرده است.
آقاجری در ادامه مخاطب صلح‌طلبان را “مردم” و “تصمیم‌گیرندگان در دو طرف ماجرای درگیری” ذکر کرد و گفت که باید گفتمان صلح‌طلبی به یک گفتمان مسلط تبدیل شود تا دست کسانی که می‌خواهند آتش جنگ را برافروزند بسته شود.
آقاجری که در ادامه بر جداناپذیر بودن شعار صلح از شعار آزادی و برابری تاکید می‌کرد، گفت: «اگر در صلح عدالت و حقوق‌بشر نباشد، آن صلح پایدار نخواهد بود، بنابراین آن را جنگی پنهان دانست که همان قربانیانی را می‌گیرد که جنگ می‌گیرد.
او در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه مردم حقوق گوناگونی دارند، از ابتدایی‌ترین حقوق دیگر آنان نیز سخن گفت. او گفت اگر حاکمیت ایران ابتدایی‌ترین و مقدماتی‌ترین حقوق شهروندان ایرانی را خودش به آنان ندهد، چگونه انتظار دارد حق ملت ایران را دیگران بدهند؟
فخرالسادات محتشمی‌پور از فعالان حوزه زنان نیز سخنان خود را پس از طرح سوال آقاجری اینگونه آغاز کرد: ”زنان همواره در امر تحقق صلح پیشگام بوده‌اند و بحث صلح را نه‌تنها برای خود بلکه برای فرزندانشان و آینده میهن‌شان می‌خواسته‌اند.”
به این ترتیب او با تاکید بر لزوم انتخابات آزاد در ایران، خواستار آن شد تا صدای زنان صلح‌طلب به فرامرزها رسیده که ملت ایران، ملتی صلح‌طلب هستند و اجازه نخواهند داد عده‌ای براساس منافع شخصی به سمت دیگری بروند.
پیشنهاد توسعه عرصه صلح زمینه‌ساز سخنان عزت‌الله سحابی از چهره‌های شاخص جریان فکری، سیاسی ملی- مذهبی شد.
او با اشاره به خطر حمله آمریکا به ایران این موضوع را در جریان صلح‌خواهی ایران مهم دانست و گفت که باید این نگاه خصمانه از بین برود. بنابراین او بر ایجاد فضای گفت‌وگو تاکید کرد.
سحابی با اشاره به نگاه خصومت‌آمیز که گروه‌های داخلی با یکدیگر دارند گفت که اگر این نگاه حذف شود بسیاری از مسائل سیاسی و اجتماعی ایران حل خواهد شد.
بنابراین او به شورای ملی صلح پیشنهاد کرد که در کنار تاکید بر صلح در خارج بر روی صلح در میان گروه‌های داخلی نیز تاکید داشته باشند.
سحابی برای تایید سخنان خود به برخوردهای صورت گرفته با معلمان و کارگران اشاره کرد و گفت در حالی‌که اقدام صنفی آنان را امنیتی تلقی می‌کنند در اینجا خصومت دامن زده می‌شود.
اما سخنان سحابی به این نکات خلاصه نشد، او به موضوع رابطه ایران و آمریکا نیز اشاره‌ای داشت. او با بیان اینکه در غیبت آمریکا در بازار اقتصادی ایران، اروپا و ژاپن ایران را غارت کرده‌اند، گفت که از منظر اقتصادی حضور آمریکا در بازار ایران لازم است و منافع ملی ایران آن را ایجاب می‌کند ولی با این جو نوستالژیک شده کسی جرأت نمی‌کند این حرف را بزند. بر این اساس او نتیجه گرفت، تا تابوی مذاکره با آمریکا شکسته نشود صلحی در ایران تحقق پیدا نخواهد کرد.
برنامه عمل مشخص برای رسیدن به صلح پایدار
سهراب رزاقی پژوهشگر و فعال مدنی آخرین سخنران نشست موسسان شورای ملی صلح بود تا راهکار خود را برای ایجاد صلح پایدار در جامعه بیان کند. او با بررسی و تبیین مقوله صلح‌طلبی از سه منظر- شیوه زیست، ایدئولوژی و روش- گفت: در زمانی‌که خشونت در زندگی ما ایرانیان قاعده بوده است و در زمانی که شبه جنگ در کشور ما گسترده است، صلح ضرورت همه ما ایرانیان است.
بر این اساس او با تاکید بر تلاش برای تحکیم فرهنگ صلح‌سازی در ایران گفت که همه نیروهایی که از حقوق بشر سخن می‌گویند نمی‌توانند نسبت به مقوله صلح بی‌تفاوت باشند. چراکه در شرایط جنگ اولین قربانی دموکراسی و حقوق بشر است.
به این ترتیب او مسئله صلح‌خواهی را نیازمند بازاندیشی روابط اجتماعی گروه‌های فعال و خلق زبان جدید دانست و گفت، برای آنکه این موضوع ابزار سیاسی نشود، موضوع صلح‌سازی در کانون توجه تمام گروه‌ها قرار گیرد.
براین اساس او بر داشتن یک “برنامه عمل مشخص” برای رسیدن به صلح پایدار تاکید کرد تا دنباله‌رو استراتژی دیگران نشد.