اعلام خبر راه اندازی فاز اول سامانه فیلترینگ هوشمند از سوی مرکز ملی فضای مجازی، لحن مسئولان قوه قضاییه و نیروی انتظامی را در خصوص فیلتر شبکه های اجتماعی تغییر داد.
این تغییر لحن در حالیست که وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی، روز گذشته در واکنش به نامه محسنی اژه ای اعلام کرد نباید به شبکه های اجتماعی سخت گیری کرد. او همچنین برخلاف ادعای مرکز ملی فضای مجازی گفت که راه اندازی فیلترینگ هوشمند به چند ماه زمان نیاز دارد.
مرکز ملی فضای مجازی در اطلاعیه ای اعلام کرد: “به منظور بهره گیری از خدمات مفید شبکه جهانی اینترنت و برنامه ریزی برای صیانت از آسیب های ناشی از آن، با حمایت مرکز ملی فضای مجازی از طرح های علمی دانشگاهی، سیستم فیلترینگ هوشمند تصویر، فیلم و متن در موضوعات اخلاقی به بهره برداری رسید.از مشخصه های این طرح، تشخیص هوشمند محتوای درخواست شده کاربر است که سرعت و گستره صفحات پالایش شده را افزایش می دهد و با کاهش نرخ خطا کاربر، سریع تر و دقیق تر به محتوای مفید مورد نیاز خود دست پیدا می کند. همچنین در این نرم افزار به دلیل امکان پالایش جزئی صفحات و ریزدانگی، پالایش صرفاً بر صفحاتی اعمال می شود که به دلیل محتوای نامناسب، نیاز به پالایش دارند و نیازی به بستن کل دامنه نیست. از ویژگی های دیگر این طرح، توزیع شدگی است که براساس آن سازمان ها، شرکت ها و موسسات می توانند این نرم افزار را به طور مستقل به کار گیرند.نرم افزار فیلترینگ هوشمند کشور در حال حاضر مراحل آزمایش نهایی خود را به پایان رسانده و در چندین سازمان و نهاد راه اندازی شده است. در مرحله اول، این طرح با همکاری مشترک پژوهشکده فضای مجازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان تبلیغات اسلامی (موسسه اطلاع رسانی تبیان) در چندین مرکز داخل کشور و همزمان به عنوان یک طرح صادراتی در خارج از کشور راه اندازی شده است و مراحل بعدی این طرح نیز در آینده نزدیک اجرا خواهد شد”.
پس از انتشار این خبر، لحن قوه قضاییه هم که هفته گذشته به دولت برای انسداد شبکه های اجتماعی یک ماه فرصت داده بود تغییر کرد و صادق آملی لاریجانی، رئیس این قوه گفت: “امکان استفاده درست از هر ابزاری وجود دارد. از منظر دینی، نفس استفاده از این ابزارهای ارتباطی اشکالی ندارد؛ همچنین نظام و به تبع آن قوه قضاییه با به کارگیری آنها مخالفتی ندارد اما باید آگاه بود که امکان سوءاستفاده از چنین ابزارهایی وجود دارد. اکنون نشانه‌های روشنی از سوءاستفاده از فناوری‌های ارتباطی به چشم می‌خورد . همه می‌دانند اگر چند میلیون کاربر در یک شبکه اجتماعی فعال باشند و از یک نرم‌افزار خاص و نیز بانک‌های اطلاعاتی خاص استفاده کنند که در اختیار کشورهای دیگر خصوصاً کشورهای معاند قرار دارد، مخاطرات امنیتی زیادی وجود خواهد داشت”.
او افزود: “دستگاه قضا به لحاظ وظیفه ذاتی خود باید با جرایم برخورد کند و جرم سایبری نیز یک نوع از جرایم است و فرقی نمی‌کند که وقوع جرم مانند توهین آشکار یا استهزاء در فضای واقعی (زمانی - مکانی) یا در فضای مجازی صورت بگیرد؛ در هر صورت قوه قضاییه موظف به برخورد است. نباید در این شبکه‌ها به بزرگان کشور از جمله بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران توهین شود. علاوه بر اینکه به هر کس توهین شود، جرم واقع شده است و سخن دستگاه قضا این است که اجازه شکسته شدن حریم خصوصی اشخاص داده نشود، در غیر این صورت قوه قضاییه موظف به برخورد است. قوه قضاییه هیچ علاقه‌ای به مسدود سازی شبکه‌های اجتماعی ندارد. توصیه مشفقانه دستگاه قضا این است که دستگاههای اجرایی مرتبط به پالایش این فضا کمک کند تا همه کسانی که می خواهند از فناوری‌های ارتباطی به طور صحیح استفاده کنند، امکان فعالیت در فضای سالم را داشته باشند”.
او در ادامه گفت: “همان طور که دغدغه دسترسی به اینترنت برای اهالی یک روستا که ممکن است حتی با کمبود آب آشامیدنی روبرو باشند، وجود دارد، باید دغدغه دسترسی به فضایی سالم و پاک مجازی نیز وجود داشته باشد. سخن قوه قضاییه این است که حتی اگر نمی توان به طور کامل این شبکه ها را پالایش کرد، حداقل عوارض ناصحیح آن تقلیل پیدا کند، نه اینکه این فضا به حال خود رها شود. دغدغه قوه قضاییه به هیچ وجه مسدود سازی یا محدود سازی یک شبکه اجتماعی یا نرم افزار نیست، مگر اینکه مجبور شود برای جلوگیری از فضای پرآشوب و آلوده چنین اقدامی صورت گیرد که امیدواریم با تلاش دست اندرکاران به این نقطه منتهی نشود”.
همزمان ، اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی هم لحن خود را نسبت به فیلتر شبکه های اجتماعی تغییر داد و گفت: “با هیچ یک از شبکه های اجتماعی در صورت مد نظر قرار دادن ملاحظات اخلاقی و امنیتی مخالف نیستیم. ساز و کار امنیت در شورای عالی فضای مجازی و کارگروه عالی امنیت ملی وجود دارد و کمیسیون تشخیص مصادیق فیتلرینگ در کشور بر مبنای قانون اقدامات خود را پیش می برد. تمامی شبکه های اجتماعی مورد استفاده در کشور باید دارای پیوست و ملاحظات امنیتی باشند چون در غیر اینصورت امنیت مردم و جامعه به مخاطره می افتد. بی توجهی به ملاحظات امنیتی زمینه و بستر ارتکاب جرایم را افزایش داده به گونه ای که پلیس و نهادهای امنیتی نمی توانند از مردم در این حوزه حمایتی داشته باشند. افراد به صورت داوطلبانه در قربانگاه شبکه های اجتماعی حضور یافته و در معرض ارتکاب جرم قرار می گیرند در حالیکه این طیف از افراد ابتدا از محدود سازی شبکه های اجتماعی گلایه مند می شوند ولی سپس، از عدم ورود پلیس به این حوزه و برخورد با چنین شبکه هایی ناراحت می شوند”.
در همین حال، محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت حسن روحانی، در حاشیه نشست دیروز دولت و بر خلاف ادعای شورای عالی مجازی راه اندازی فیلترینگ هوشمند را زمان بر دانست و گفت: “در مورد شبکه های اجتماعی آنچه وظیفه ما بوده انجام خواهیم داد و با قوه قضائیه در این رابطه اختلافی نداریم. آنچه همواره برای دولت و همه مسئولان این وزارتخانه در کنار توسعه با اهمیت تلقی شده این است که در کنار اجرایی کردن گسترش این شبکه ها، باید با افزایش آگاهی مردم از محتوای مجرمانه موجود در بخش هایی از اینترنت یا شبکه های اجتماعی آنها را به استفاده با احتیاط تر و مراقبت بیشتری از این ابزار ترغیب کرد. به همین دلیل ما و قوه قضاییه و همه دلسوزان کشور در این خصوص هم نظر هستیم و اختلافی بین ما و دیگران وجود ندارد، هرچند وظیفه نظام و دولت این است که فضای پیشرفت را طوری فراهم تا خانواده ها بتوانند به راحتی از این ابزار استفاده علمی نمایند”.
او افزود: “هرچند برخی از کاربران از اپلیکیشن ها استفاده صحیح و مناسب می کنند اما در مقابل نیز عده معدودی از کاربران از محتوای این ابزارها به درستی استفاده نمی کنند که باید با فرهنگ سازی مناسب آنها را به بهره گیری درست از این اپلیکیشن ها ترغیب کرد. از یکسال گذشته همه مسئولان با همکاری دانشگاه ها و پژوهشگاه های مختلف و با صرف سرمایه های زیاد تلاش کردند تا آلودگی ها برطرف شود. ممکن است یک یا دو ماه طول بکشد چرا که کار فنی کار پیچیده ای است ولی آنچه وظیفه ما بوده انجام خواهیم داد و تاکنون انجام داده ایم”.
واعظی سپس گفت: “با مسدود کردن شبکه های اجتماعی مشکل حل نمی شود و باید فرهنگ سازی کنیم و این تنها با کمک مردم امکان پذیر است و تا زمانی که مردم به کمک ما نیایند هرگز موفق نخواهیم شد. دارای ابزارهای متعددی هستیم که برخی در جای صحیح و تعدادی دیگر در راههای خلاف استفاده می شوند ولی می توان با فرهنگ سازی مناسب زمینه استفاده از این ابزارها را به صورت صحیح فراهم کرد”.
او اشاره ای به آن “دیگر ابزار ها” نکرده اما با توجه به محکومیت هشت فعال فیس‌بوکی به ۱۲۷ سال زندان در هفته گذشته، بسیاری معتقدند راه دیگر کنترل نظام بر شبکه های اجتماعی، ایجاد رعب و وحشت در بین کاربران باشد.
