دلفین نربولیه
دیدار دو روزه رییس جمهور محمود احمدی نژاد از ترکیه، حتی قبل از انجام، باعث ایراد انتقاداتی در ترکیه گردید. رییس جمهور ایران ساعت ها با عبدالله گل، همتای ترکی خود، درحال مذاکره بود و سپس با اردوغان، نخست وزیر این کشور، دیدن کرد… و تمامی این دیدارها در استانبول بود. و این دقیقاً اولین موج از این انتقادات است. رییس جمهور ایران به آنکارا، و به ویژه به آرامگاه نمادین مصطفی کمال آتاتورک، مؤسس جمهوری لائیک این کشور نرفت. به گفته منابع ترک، این دیدار به اصرار بیش از حد محمود احمدی نژاد، در استانبول انجام شد تا هیچ گونه “نگرانی” در معبد لائیسیته ترکیه روی ندهد.
حضور رییس جمهور ایران در ترکیه موجب نارضایتی اسراییل، به عنوان یکی از متحدان آنکارا در منطقه شده است. به گفته تل آویو، این دیدار به عملکرد حکومتی که از نابودی اسراییل استقبال می کند “مشروعیت” می بخشد. البته مقامات ترک برداشت متفاوتی از این مسأله دارند. همان طور که علی باباجان، وزیر خارجه ترکیه، تأکید کرده، ترکیه امیدوار است بتواند در حل و فصل پرونده هسته ای نقش یک “تسریع کننده” را ایفا کند. این دعوت در چارچوب سیاستی انجام می شود که قصد نشان دادن نفوذ آنکارا در منطقه را دارد؛ نفوذ و تأثیری که با دوره ریاست جمهوری گل آغاز گردید. نکته دیگری که در این دعوت نهفته است، خواست ترکیه برای نشان دادن نقش میانجی خود بین سوریه و اسراییل است.
با این حال، حتی اگر پس از این دیدار هیچ پیشرفتی در روند پرونده هسته ای حاصل نشده، ولی عبدالله گل به موضع کشورش در این خصوص اشارات خوبی کرده. آنکارا خواست ایران برای تولید انرژی صلح آمیز هسته ای را مشروع می داند، ولی با وجود سلاح اتمی در منطقه مخالف است. بدین ترتیب، عبدالله گل ایران را به ادامه گفتگوهای آغاز شده با گروه شش کشور تشویق کرده و آن را “فرصتی” برای ایجاد صلح دانسته است.
حمایت واشنگتن
باید اذعان داشت که دقیقاً به دلیل انتقال همین پیام ها از سوی آنکاراست که واشنگتن از بازدید رییس جمهور ایران از ترکیه استقبال کرده. حتی اسراییل نیز در این خصوص کاملاً از خود خویشتن داری نشان داده و روزنامه اسراییلی هاآرتص نیز این مسأله را اعتراف کرده است: “اسراییل به خوبی می داند که دیپلماسی می تواند بسیار کارآمد باشد، به ویژه زمانی که ترکیه نقش یک داور را بین اسراییل و سوریه بازی می کند.“
ترکیه که از نظر انرژی کشور بسیار وابسته ای است، تاکنون از مشارکت در اعمال تحریم ها علیه حکومت ایران خودداری ورزیده. سال گذشته، آنکارا حتی به منظور بهره برداری از منابع گازی ایران توافق نامه ای با تهران به امضاء رساند و در این دیدار نیز مایل بود تا قراردادی در خصوص اتصال یک خط لوله گاز بین دو کشور امضاء کند، ولی این طور نشد. هیچ یک از دو رییس جمهور توضیحاتی در این رابطه ارائه نکردند، ولی گفته می شود که شرایط جدیدی از سوی تهران معین شده است. ولی با این حال، ترکیه به منظور حفظ وجهه “تسهیل کننده” خود، پیام روز چهارشنبه واشنگتن را نشنیده است. از نظر ایالات متحده، “اکنون زمان مناسبی برای داد و ستد با ایران نبود”.
منبع: لوتان، 18 اوت
مترجم: علی جواهری