هنری نیومن

دوشنبه هفته جاری، موجی از تظاهرات مخالفان در سراسر ایران به راه افتاد و برخوردها گسترده ای  میان معترضان و نیروهای امنیتی، نیروی انتظامی و شبه نظامیان بسیج درگرفت. به نظر می رسد نقطه اوج تنش در دانشگاه های تهران و نیز اصفهان، کرمانشاه، شیراز، مشهد، تبریز و کرج بوده است. گزارش هائی از تظاهرات در دیگر نقاط مختلف تهران هم منتشر شده است.

تظاهرات یاد شده، هم از گستردگی جنبش در میان بخش عظیمی از جمعیت ایران، و هم از بی باکی مردم این کشور در رویاروئی با سرکوب و خشونت دولتی حکایت دارد.

روز شانزدهم آذر در ایران، روز دانشجو نام گرفته و یادبود کشته شدن سه دانشجوی معترض در سال 1332 و همزمان با دیدار ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور وقت آمریکا از ایران است. پیش تر در همان سال، کودتائی علیه دولت مردمی محمد مصدق رخ داد و حکومت به محمد رضا شاه پهلوی مسترد شد. اکنون بیش از نیم قرن پس از آن حادثه، خیلی ها فکر می کنند جلوه های تاریخی با شدت بیشتر بر روز دانشجوی امسال سایه افکنده بود. 

نیروهای وفادار به محمود احمدی نژاد، کودتای نرم انتخاباتی را چند ماه پیش در خرداد ماه سازماندهی کردند. از آن پس رژیم خودکامه ایران، به معیارهای دیکتاتوری و عدم تحمل در برابر هرگونه انتقادی نزدیکتر شده است. آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور سابق ایران، در حالیکه معترضان را به ادامه تظاهرات خود «در چهارچوب قانون» فرا می خواند، از شرایط کشور «که اجازه انتقاد سازنده را به کسی نمی دهد»، ابراز نارضایتی می کند.  

زمانی ایران به دلیل کثرت دیدگاه ها و منازعات سیاسی، مایه شگفتی و تعجب همسایگان در منطقه بود. انتقادات، تا جائیکه به نظام اسلامی، آیت الله خمینی و یا رهبر عالی تحمل مربوط نبود، تحمل می شد.

اما حقوق افراد ظرف چند ماه گذشته به شدت نقض شده است. عفو رهبری برای 793 زندانی، نشان از تعداد بازداشت شدگان در این رژیم دارد. دادگاه برگزار شده برای بسیاری از مخالفان، باعث زیرپا گذاشته شدن قانون اساسی و استانداردهای قانونی ایرانی شد. افراد متعددی نظیر کیان تاجبخش، محقق ایرانی آمریکائی، به اتهام جاسوسی به حبس های طولانی مدت محکوم شدند. نیروهای امنیتی به بازداشت و ارعاب صداهای مخالف ادامه می دهند و مادران عزاداری که فرزندان خود را در جریان اعتراضات پس از انتخاب از دست داده اند، نظیر مادر ندا آقا سلطان، نیز در امان نمانده اند. عفو بین الملل از استقرار «پلیس مجازی» برای مقابله با «اشاعه اکاذیب» و «افترا» در اینترنت توسط رژیم ایران خبر می دهد، که خود زمینه ای برای ترتیب یافتن حملات بیشتر علیه آزادی بیان تلقی می شود.

از اولین ساعات روز دوشنبه، نیروهای امنیتی به اشغال محوطه دانشگاه های مختلف و گلوگاه های اصلی پایتخت دست زدند. با به راه افتادن موج تظاهرات، نیروهای امنیتی ضمن استفاده از گاز اشک آور و باتون و شلیک تیر هوائی به استقبال معترضان رفتند. ابزار ارتباطی نظیر اینترنت و شبکه تلفن همراه با اختلالاتی روبرو بود.

با همه این اوصاف، معترضان گرد هم آمدند و شعارهای ضد دولتی علیه احمدی نژاد و خامنه ای سر دادند. نظیر اعتراضات قبلی که متعاقب انتخابات برپا شده بود، این بار هم شعارهای «الله و اکبر» و «مرگ بر دیکتاتور» سر داده شد. این شعارها یادآور تظاهرات بر علیه پادشاه پهلوی هستند که در انقلاب سال 1357 سقوط کرد. اکنون همین شعارها بر علیه رژیم اسلامی به کار گرفته می شود.

به نظر می رسد نیروهای دولتی تظاهرات دوشنبه را با موفقیت فرو نشاندند. با این حال، وقوع مکرر تظاهرات از یکسو، و استفاده رژیم از خشونت و سرکوب برای فرونشاندن تنش های فزاینده از سوی دیگر، به بحران سیاسی ممتد و بحران مشروعیت روحانیون حاکم منجر شده است. مطمئناً عدم تحمل انتقادات از سوی دولت، تنها به افراطی تر شدن تظاهرات منجر خواهد شد.

به زودی دهه اول ماه محرم فرا می رسد. این دهه در روز دهم موسوم به عاشورا، 6 دی سال جاری، به اوج قداست  خود می رسد. در این روز که تعطیل ملی است، مراسم گسترده ای برای یادبود شهادت امام سوم شیعیان و نوه پیامبر اسلام برپا می شود. قطعی است که مخالفان از این روز عزاداری برای تجدید پیمان با یک حسین دیگر، به نام میر حسین موسوی که نماد جنبش سبز مخالفان است، استفاده خواهند کرد.

 

منبع: گاردین- 7 دسامبر