گفت و گو با تهمینه میلانی
افسردگی اهالی سینما و هنر
امیرحسین مصلی
تاثیر زیاد هنر، سینما و قلم بر هیچ کس پوشیده نیست، هنرمندان نشان داده اند که با خلق یک اثر می توانند بر روی ذهن، فکر و رفتار یک جامعه تاثیر مثبت یا منفی بگذارند، از این رو است که باید قدر هنر و هنرمند را دو چندان دانست نه این که خدای ناکرده با این گروه نامهربانانه رفتار شود
سینمای ایران شرایط سختی را می گذراند، از یک سو بازار فیلم های سینمایی با شکست تجاری در گیشه مواجه شده است و از سوی دیگر اختلافات اهالی سینما با مسئولین غیر سینمایی و همچنین وزارت ارشاد پس از بسته شدن در خانه سینما، از آغاز سال نو با توقیف فیلم های گشت ارشاد و زندگی خصوصی وارد مرحله تازه ای شده تا جایی که پای نیروی انتظامی را هم به این نزاع فرهنگی- سیاسی باز کرده است، برای ریشه یابی مشکلات سینمای ایران گفت و گوی اختصاصی و بی پرده ای را با تهمینه میلانی کارگردان برجسته و صاحب سبک سینما که این روزها دل خوشی از فضای به وجود آمده برای فعالیت هنرمندان را ندارد انجام دادم، شما را به خواندن این مصاحبه دعوت می کنم.
شما به عنوان کارگردانی که فیلم های پرفروش و موفقی چون آتش بس را در کارنامه کاری خود دارید، علت رکود گیشه های سینما را ریشه در چه عواملی می دانید؟
سیاسی شدن فضای فرهنگی. متاسفانه چالشهای سیاسی مابین اصولگرایان طیف های مختلف به فضای فرهنگی بویژه سینما صدمات بسیار جدی وارد کرده و در نبود خانه ی سینما که می توانست مقابل این جریانات بایستد تقریبا آن را به ورطه ی نابودی کشانده است.
سبک کاری شما در سینما برسی آسیب های اجتماعی و بخصوص مشکلات زنان در جامعه است، اما فیلم قبلی شما یکی از ما دونفر با سالن ها و سانسهای محدود اکران شد، با این شرایط آیا امیدی به تاثیر گذاری فیلمهایی با این مضامین را دارید؟
در چند سال اخیر با کنترل شدیدی در مورد ساخت فیلم های اجتماعی بویژه مسائل زنان روبرو بوده ایم که در سال جاری به حد نهایی خود رسیده است. به عقیده ی من در این میان خود مسئولین کشوری هم با سلایق و گرایش های متنوع نمی دانند چه باید بکنند. از یک طرف علاقه ایی به ساخت فیلم های انتقادی و اجتماعی و همچنین فیلم های سبک بازاری ندارند و از سوی دیگر فیلم سازان حرفه ایی که با سلایق آن ها فیلم های ارزشی مورد نظرایشان را بسازد، وجود ندارد. ودر این میان سالن های سینما هم نیاز به فیلم برای نمایش دارند که متاسفانه با سبد خالی تولید سینمایی روبرو هستند و….تصور من بر این است که با ادامه ی این وضعیت آشفته، سالن های سینما یکی پس از دیگری تعطیل و خانواده ی سینما علاوه بر فقر اقتصادی دچار افسردگی عمومی بیشتری خواهند شد و سیل تماشاگران ایرانی به تماشای کانال های ماهواره ایی که اغلب فیلم های سخیف نمایش می دهند، خواهند نشست.
منتقدان معتقدند که تهمینه میلانی در کارهای اخیر خود نتوانسته خاطرات فیلم های موفقی چون دو زن و نیمه پنهان را زنده کند، آیا همچین انتقادی را قبول دارید؟
طبعا شرایط نسبتا باز سیاسی زمان ساخت این دوفیلم روز به روز بسته تر شده و نه تنها بر روی فیلم های من بلکه آثار سویی بر روی آثار هنری اغلب کارگردانان داشته است. به هر صورت با وجود محدودیت های فزاینده من بیشترین سعی را برای ارائه ی آثار هنری کرده ام.
قرار بود فیلم سینمایی تنهایی پر هیاهو را در ژانر دفاع مقدس جلوی دوربین ببرید که مجوزساخت این فیلم لغو شد، آیا این به نوعی مصادره سینمای دفاع مقدس نیست؟
نه مجوز آن لغو نشد. مجوز لغو شده مربوط به فیلم نامه ی فری کثیف بود که بدلایلی که هرگز برایم مشخص نشد لغو پروانه شد. اما حق با شماست برخی از افراد، و در راه ساخت فیلم نامه ی تنهایی پر هیاهو سنگ ها می اندازند.
شما یکی از منتقدین جدی برنامه هفت با اجرای فریدون جیرانی بودید، سری جدید برنامه هفت با اجرای محمد گبرلو را چطور می بینید، آیا چنین برنامه هایی میتواند به رشد سینمای ایران کمکی کند؟
برنامه ی سینمایی هفت زمانی که آقای جیرانی مجری آن بودند سیاسی بود وبا آمدن آقای گبرلو سیاسی تر. با این تفاوت که آقای گبرلو سابقه، دانش وتسلط آقای جیرانی را هم ندارند . اما به هر صورت هردو برنامه صرفا جهت اطلاع دهی مفید بودند و هستند، نه ارتقای کیفی سینما.
شما در یکی از برنامه های هفت که مهمان فریدون جیرانی بودید اکثر جوانان ایرانی را عقده ای خطاب کردید، این اظهار نظر با واکنش رسانه های دولتی مواجه شد و حتی در بخش خبری بیست و سی صدا و سیما با عنوان توهین از این عبارت یاد شد، لطفا درباره این گفته خود کمی توضیح بدهید؟
نه اصلا اینطور نیست. صحبت از دیالوگ های قهرمان زن فیلم بود که خطاب به مرد قصه می گفت: من هم آدمی هستم مثل تو پر از عقده و… در ادامه منتقد برنامه به من اعتراض کرد که چرا این دونفر که افرادی تحصیل کرده هستند در فیلم شما عقده ایی خوانده می شوند؟ من توضیح دادم که کافیه شما در یک جامعه یی که تربیت کودکان بطور علمی انجام نمی گیرد بدنیا بیایید، تا عقده ایی شوید. با این تفاوت که هر کدام از افراد به اندازه یی که صدمه دیده اند عقده ایی ( به مفهوم علمی کلمه ) می شوند. بر خی به اندازه ی سر سوزن و عده ایی در اندازه یی که جنایت کنند و توضیح من کاملا علمی و دقیق بود اما متاسفانه انحصار طلب های فرصت طلب با دروغ پردازی از آب گل آلود شاه ماهی گرفتند. تریبو ن هم که این روز ها فقط در انحصار ایشان است.
اخیرا وزیر ارشاد در صحن علنی مجلس اظهار داشته اند هیچکس از آنچه در سینما میگذرد دفاع نمی کند، مگر در سینما چه می گذرد؟
از ایشان سوال کنید. من هنوز نمی دانم!
کشمکش های نیروی انتظامی با زنان سینماگر را چطور ارزیابی می کنید، آیا واقعا حضور بازیگران زن سینمای ایران در جشنواره های بین المللی بجای افتخار ملی باعث گسترش فساد در جامعه می شود؟
من شخصا به اغلب بازیگران سینمای ایران افتخار می کنم و هر بار که یکی از هنرمندان ما، فرق نمی کند که مرد باشند یا زن و در کدام رشته برنده شوند، به خودمان می بالم. اساسا یک هنر مند واقعی به جنسیت همکارش نمی اندیشد و همگان می دانیم این نوع نگرش حاصل ذهن بیمار و انحصار طلب بی هنران است.
خانه سینما این بار به جای باز و بسته شدن تعلیق شد، چرا مسئولین وزارت ارشاد تکلیف این نهاد غیر دولتی را علی رقم حکم قاطع دیوان عدالت اداری روشن نمی کنند؟
من نظر خودم را دادم. شما این سوال را از ایشان بپرسید.
در آخر اگرصحبت خاصی دارید بفرمایید.
متاسفانه همه ی هنرمندان اصیل دلیل اتفاقات اخیر و کنترل بیش از حد در سینما را می دانند. آنها می دانند که مهمترین دلیل این همه کنترل و افترا جلو گیری از مطرح شدن مسائل و معضلات اجتماعی – اقتصادی و روانی جامعه است، ولی متاسفانه با فضای پراز تهدیدی که ایجاد شده و همه ی تریبون ها در اختیار گروهی خاص قرار داده، نمی توانند از خود دفاع کنند و با مردم حرف های خود را بزنند.
- برگرفته از ستاره صبح