شش ماه پس از بالا رفتن بسیجی ها از دیوارهای سفارت بریتانیا در تهران، و همزمان با ابراز “تاسف عمیق” وزیر خارجه جمهوری اسلامی در دیدار اخیرش با وزیرخارجه بریتانیا، یکی از اعضای بلند پایه حزب موتلفه و همچنین یکی از رهبران بسیجیان دانشجو از تکاپوهای دولت برای از سرگیری رابطه با لندن انتقاد کرده اند.
پنج روز پس از دیدار وزیر خارجه با همتای بریتانیایی اش، مسئول بین المللی حزب موتلفه نارضایتی خود را از این ملاقات ابراز کرد. حمیدرضا ترقی روز سه شنبه در گفتگو با خبرگزاری فارس به “اقدامات کارشکنانه” لندن و “عناصر آن” بخصوص در جریان “فتنه 88” و همچنین اتخاذ مواضع منفی در قبال دستیابی جمهوری اسلامی به استفاده از “انرژی هسته ای” اشاره کرده تا بگوید: “برقراری رابطه مجدد با این کشور به هیچ وجه قابل قبول نیست.”
همه چیز به پنج شنبه هفته گذشته بر می گردد؛ زمانی که خبرگزاری های خارجی گزارش دادند علی اکبر صالحی هنگام حضور در اجلاس “امنیت و آینده افغانستان” در کابل با 5 تن از وزرای خارجه کشورهای مختلف دیدار کرده است. یکی از آن ها بریتانیایی بود.
ملاقات صالحی و هیگ شش ماه پس از آن صورت گرفت که لندن نه تنها دیپلمات های جمهوری اسلامی را از خاک بریتانیا اخراج کرد بلکه کارمندان خود در تهران را نیز به بریتانیا فراخواند. چند هفته پیش از آن هم بریتانیا پس از انتشار گزارشی از دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره سویه های نظامی برنامه هسته ای جمهوری اسلامی، بانک مرکزی ایران را تحریم کرده بود؛ تحریمی که به معنای پایان مبادلات تجاری تهران و لندن بود. پس از آن مجلس هشتم به رهبری علی لاریجانی طرحی را تصویب کرد تا دولت روابط با لندن را به سطح کاردار تنزل دهد و سفیر بریتانیا را اخراج کند؛ طرحی که بی درنگ توسط شورای نگهبان تصویب شد، اما پیش از ابلاغ به بریتانیا، صدها تن از دانشجویان و معترضان بسیجی از دیوارهای سفارت این کشور در خیابان فردوسی و همچنین باغ قلهک بالا رفتند و با افروختن آتش اتاق های این دو محل را غارت کردند و حتی برای ساعاتی تعدادی از کارمندان این سفارت را نیز به گروگان گرفتند.بعد از این بود که بحث قطع رابطه نیز نصفه نیمه ماند هر چند تعاملات دیپلماتیک به پایین ترین سطح ممکن در دو دهه اخیر رسید.
تا اینکه روز جمعه تحریریه سایت دیپلماسی ایرانی تایید کرد ملاقات اخیر با وزیر خارجه انگلستان با درخواست تهران انجام شده است. منبع این خبر وزارت امور خارجه بریتانیا بود که در بیانیه خود خاطرنشان کرده علی اکبر صالحی به ویلیام هیگ پیشنهاد گفت و گو داده است. البته رسانه های جناح راست ترجیح داده اند در خصوص طرف درخواست دهنده سکوت کنند.
حالا حمیدرضا ترقی می گوید: “دیدار دو جانبه صالحی و ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلیس به هیچ وجه مورد پسند مردم ایران نیست.”
این در حالی است که به نوشته سایت دیپلماسی ایرانی “برخی بر این گمانند که حمله به سفارت انگلیس در تهران یکی از عوامل تاثیرگذار بر تصویب تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران بوده است که از نخستین روز ماه جولای به اجرا درمی آید. البته چندی پیش برخی مقامات انگلیسی از تلاش لندن برای به تعویق انداختن این تحریم ها اشاره کردند چرا که تحریم های نفتی اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی تحریم بیمه تانکر های حامل نفت ایران را نیز شامل می شود.”
آذرماه پس از بالا رفتن بسیجی ها از دیوار سفارت انگلیس، رهبر جمهوری اسلامی در قبال آن سکوت کرد و حمایتی از دانشجویان نکرد، وزارت خارجه از اقدام دانشجویان ابراز تاسف کرد و حتی آیت الله احمد خاتمی – روحانی به اتخاذ واضع افراطی شهره است- در نماز جمعه تهران بسیجیان غارت کننده سفارت را شدیدا ملامت کرد.
نمودار دیگر آن نارضایتی ها را می توان در ابراز پشیمانی علی اکبر صالحی در دیدار با هیگ مشاهده کرد. وی نسبت به وقایع حمله به سفارت بریتانیا عمیقا “ابراز تاسف” کرده و به وزیر خارجه انگلیس یادآور شده است: “حمله به سفارت انگلیس قابل پیش‌بینی نبوده و مورد تایید نیست.”
اینکه چه کسی به بسیجی ها و انصار حزب الله چراغ سبز حمله به سفارت بریتانیا را داده بود هنوز مقوله ای اسرار آمیز است. گرچه دامنیک چیلکات سفیر سابق بریتانیا پس از بازگشت به کشور در گفت‌وگو با رسانه‌های این کشور، علی لاریجانی را پشت پرده حمله به سفارت بریتانیا معرفی کرده و گفته بود: “ایران کشوری نیست که به صورت خودش در آن تظاهراتی شکل بگیرد و پس از آن به یک سفارت خارجی حمله شود. این اقدام تنها با اطلاع و حمایت نظام انجام می‌شود.”
وی رئیس مجلس و علاءالدین بروجرودی رئیس کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس را از جمله عناصر درون جمهوری اسلامی دانسته بود که می خواستند فضا پرتنش شود.
گفتنی است بریتانیا پس از برگزاری انتخابات مجلس نهم در 12 اسفند از نظام جمهوری اسلامی انتقاد کردو وزیر خارجه بریتانیا گفت: “مدتهاست که انتخابات در ایران آزاد و منصفانه برگزار نمی شود.”
ویلیام هیگ از “فضای ترس و رعب” و “سرکوب صداهای مخالف” در سال 88 هم سخن گفته و تاکید کرده بود: “با سخت‌تر شدن روند بررسی صلاحیت کاندیداها و نیز سرکوب مداوم مخالفان از جمله ادامه حصر خانگی دو تن از رهبران آنها، شرایط برای نامزدهای انتخاباتی محدودتر شده بود.”
چهاربار درخواست بازگشایی سفارت
علی لاریجانی که خود در انتخاباتی بی رقیب به عنوان نماینده اول شهر قم به مجلس نهم راه یافته، آن زمان در قامت رئیس مجلس هشتم به این اظهارات چنین واکنش نشان داده بود: “دولت انگلیس فکری به حال وزیر خارجه خود بکند.” گرچه به نظر می آید به جای بریتانیا این جمهوری اسلامی بوده است که تصمیم گرفته فکری به حال روابط معلق خود با این عضو دائم شورای امنیت بکند. در همین راستا دیروز سایت سفیر نیوز در خبری تایید نشده گزارش دادکه تاکنون چهار بار موضوع بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران از سوی وزارت خارجه پیگیری شده و دیدارهایی صورت گرفته و پیام‌هایی بین وزارت خارجه دو کشور رد و بدل شده است.
حمیدرضا ترقی اما ناخشنود از این رویکرد تلویحا به محمود احمدی نژاد گوشزد کرده است: “انتظار می‌رود اگر دولت در مورد انگلیس و برقراری رابطه با این کشور استراتژی جدیدی را دارد با مجلس در میان بگذارد.”
دانشجوی بسیجی: جای بسی تاسف است
همزمان یکی از رهبران دانشجویان بسیجی نیز ضمن اشاره به درخواست‌های وزارت امور خارجه برای بازگشایی سفارت انگلیس در تهران از این اقدام انتقاد کرده و گفته است: “جای بسی تاسف دارد که مسئولی در جمهوری اسلامی ایران با فهم جنایت‌‌ها و چپاول ایران از سوی روباه پیر، درخواست راه‌اندازی سفارت این کشور را نه یکبار بلکه 5 بار داده باشد.”
محمد رضایتی دبیر سیاسی “اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل” نحوه مطلوب برقراری رابطه با بریتانیا را چنین توصیف کرده است: “انگلیس باید اول نسبت به اقدامات سئوال برانگیز و خصمانه خود در قبال ایران پاسخ گو باشد و اگر ملت ایران پذیرفت با سرافکندگی می تواند به ایران بازگردد. ”
گفتنی اینکه هفته گذشته معاون پارلمانی وزیر خارجه در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرده بود، در شرایطی که پاییز گذشته مجلس قصد قطع کامل رابطه با بریتانیا را داشته، این دولت بوده که از پارلمان خواسته است به تنزل روابط به سطح کار دار رضایت دهد.
حسن قشقاوی در تشریح این رایزنی گفته است: “ساعت ۱۱ شب این موضوع را با رییس جمهوری و وزیر امور خارجه مطرح کردم و آنها نیز این موضوع را به رییس مجلس اطلاع دادند و آقای لاریجانی نیز این موضوع را منعکس کرد و در نهایت، آن روز این طرح با وجود اینکه به خاطر دشمنی ها و خصومت‌هایی که انگلیسی ها علیه ملت ما داشتند و زمینه تصویب شدن با رأی قاطع را هم داشت، اما به رأی گذاشته نشد.”
او البته این را هم گفته که نه دولتی ها و نه مجلسی ها “عاشق جمال انگلیسی ها” نبوده اند.
