مجلس به سخنگوی شورای نگهبان رأی نداد

نویسنده
حسین محمدی

» در انتخاب دو حقوق‌دان جدید

با پایان دوره عضویت سه تن از حقوق‌دانان شورای نگهبان٬ نمایندگان مجلس پس از معرفی رییس قوه ‌قضاییه، محسن اسماعیلی، سام سوادکوهی و نجات الله ابراهیمیان را به جای عباسعلی کدخدایی و حسینعلی امیری در پست عضو حقوقدان شورای نگهبان برگزیدند.

این انتخاب در حالی صورت گرفته است که کدخدایی (سخنگو و عضو ۱۰ ساله شورا) یکی از افرادی بود که توسط رییس قوه‌قضاییه به مجلس معرفی شده بود٬ اما موفق نشد از نمایندگان رای اعتماد بگیرد.

در نامه صادق لاریجانی به مجلس٬ عباسعلی کدخدایی، محسن اسماعیلی، سام سوادکوهی (از قضات دادسرای دیوان عالی کشور)، پورابراهیمی (از قضات دادسرای انتظامی قضات) و صادقی (از اساتید دانشگاه حقوق اصفهان) به عنوان پنج حقوقدان برای اخذ رأی به مجلس معرفی شده بودند. حسین‌علی امیری٬ عضو سابق حقوقدان شورای نگهبان، فردی بود که با وجود عضویت فعلی در این شورا٬ به مجلس معرفی نشد.

عباس‌علی کدخدایی٬ که علاوه بر عضویت به عنوان حقوق‌دان٬ سخنگوی شورای نگهبان هم بود٬ درباره سابقه خود در شورای نگهبان و باقی ماندن در پست سخنگوی این شورا٬ گفت: “من ۱۲ سال در شورای نگهبان بودم که از این ۱۲ سال ۱۰ سال به عنوان عضو حقوقدان خدمت کردم. در آن دو سال هم به عنوان معاون اجرایی و امور انتخابات شورای نگهبان فعالیت می کردم و در عین حال سخنگوی شورا نیز بودم… طبق آئین نامه شورای نگهبان سخنگو می تواند از اعضای این شورا نباشد”.

انتخاب سه حقوق‌دان توسط مجلس - که دو تن از آن‌ها چهره‌ی جدید بودند - هم زمان شده است با اتمام دوره عضویت سه تن از فقهای شورای نگهبان و لزوم معرفی اعضای جدید. ضمن این‌که آیت‌الله رضوانی - یکی از فقهای شورای نگهبان - هم پیش از انتخابات درگذشت و باید فردی جدید به جای وی معرفی شود. هاشمی‌ شاهرودی، مومن و یزدی از فقهای شورای نگهبان هستند که عضویت شش ساله آنان خاتمه یافته و رهبر جمهوری‌اسلامی باید فقهای این شورا را معرفی کند. طبق قانون اساسی جمهوری‌اسلامی٬ اعضای شورای نگهبان برای مدت شش سال انتخاب می‌‏شوند٬

این تغییرات چندی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری رخ خواهد داد که ردصلاحیت هاشمی‌رفسنجانی در آن مساله‌ساز شده بود. گرچه گفته می‌شود که هاشمی رفسنجانی در شور نخست توسط اعضای این شورا تاییدصلاحیت شده بود٬ اما در نهایت با حضور وزیر اطلاعات در جلسه این شورا٬ردصلاحیت شد. گفته می‌شود که هاشمی شاهرودی در مخالفت با حضور وزیر اطلاعات در جلسه شورای نگهبان٬ جلسه را ترک کرده بود.

شورای نگهبان قانون اساسی از همان نخستین روزهای تاسیس٬‌ شاهد درگیری‌های مختلفی بوده است. این شورا به طور سنتی از همان ابتدا در اختیار جناح راست جمهوری‌اسلامی - اصول‌گرایان بعدی - بوده و به همین دلیل اختلاف‌نظرهایی با مجلس و دولت داشت.

نخستین فقهای شورای نگهبان - به انتخاب آیت‌الله خمینی - شامل این افراد بودند: ربانی شیرازی٬ لطف‌الله صافی گلپایگانی٬ محمدرضا مهدوی کنی٬ غلامرضا ‌رضوانی٬ احمد جنتی و یوسف صانعی. همچنین محمد صالحی٬ گودرز افتخار جهرمی٬ محسن هادوی٬ مهدی هادوی٬ علی آراد و حسین مهرپور نیز اعضای حقوق‌‌دان این شورا بودند.

این شورا البته به دلایل مختلف تغییرات بسیاری را شاهد بود. اوج درگیری‌های شورای نگهبان با مجلس در دوران رهبری آیت‌الله خمینی٬ به دوران فعالیت مجلس سوم و همچنین دولت میرحسین موسوی باز می‌گشت. این اختلاف‌‌ها در نهایت باعث شد تا آیت‌الله خمینی٬ اقدام به تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام کند.

در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای نیز٬ شورای نگهبان با دولت اصلاحات و مجلس ششم دچار مشکلات بسیاری شد. این اختلاف‌ها تا‌آن‌جا پیش رفت که نمایندگان مجلس به حقوق‌دانانی که از سوی رییس قوه قضاییه برای حضور در شورای نگهبان معرفی شده بودند٬ رای ندادند و برای مثال٬‌غلام‌حسین الهام٬ آن زمان تنها موفق به کسب ۴ رای شد. این مساله در نهایت منجر به دخالت رهبر جمهوری‌اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام شد.

با وجود تغییرات متعددی که در سال‌های اخیر در شورای نگهبان رخ داده٬ یک پست همواره بدون تغییر باقی مانده است. احمد جنتی٬ دبیر این شورا٬ سال‌‌هاست که در مقام یکی از فقهای شورای نگهبان٬ در این نهاد حضور دارد.

این در حالی است که در سال‌های گذشته انتقادهای مختلفی نیز درباره حضور و رفتار جانبدارانه و عدم بی طرفی وی مطرح شده و حتی برخی از اصول‌گرایان نیز متعرض عملکرد او شده‌اند٬ با این وجود به نظر می‌رسد وی از جمله افرادی است که رهبر جمهوری‌اسلامی بر آنها نظر بسیار مثبتی دارد.