تلاش برای جلب توجه جهانی

نویسنده

po_rafizadeh_s_01.jpg

شهرام رفیع زاده

با گذشت چهار روز از اعلام کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، هادی قائمی سخنگوی مشترک این کمپین در ‏گفتگوئی با روز تاکید کرد که این کمپین در ماه های آینده توجه اصلی خود را بر اعدام نوجوان معطوف خواهد ‏کرد و در مجموع فعالیت های خود را بر مجمع عمومی سازمان ملل متمرکز خواهد نمود. آقای قائمی، فعال بین ‏المللی حقوق بشر، در کنار “ارون رودز” یکی دیگر از فعالان شناخته شده حقوق بشر در دنیا، دو سخنگوی کمپین ‏حقوق بشر در ایران هستند. وی در سازمان دیده بان حقوق بشر بر روی کشورهای ایران،‎ ‎امارات متحده و کویت ‏پژوهش کرده است و پس از حمله نیروهای تحت رهبری آمریکا به افغانستان و عراق در مورد افشای نقض ‏حقوق بین المللی از سوی‎ ‎امریکا فعال بوده است. از جمله دیگر فعالیت های قائمی‎ ‎تحقیق در زمینه حقوق ‏کارگران مهاجر در امارات بوده که‎ ‎نتایج آن موجب تغییرات قابل توجهی شده است‏‎.‎

hadighaemi.jpg

‎ ‎در بیانیه مطبوعاتی که همزمان با آغاز فعالیت کمپین بین المللی حقوق بشر انتشار یافت، تاکید شده که ‏این کمپین برای مقابله با نقض فاحش حقوق بشر و سرکوب پر دامنه فعالان حقوق بشر و جنبش های اجتماعی در ‏ایران بوجود آمده است، روش هایی که برای مقابله با نقض حقوق بشر در کمپین از آن ها استفاده خواهید کرد، ‏کدام هاست؟‎ ‎

از مهم ترین اولویت های ما بسیج جامعه جهانی برای لغو حکم اعدام نوجوانان خواهد بود که در تضاد با قوانین ‏بین المللی و تعهدات ایران است. در طی چند ماه آینده کمپین روی این مساله توجه ویژه ای خواهد کرد. همچنین ‏فعالیت های کمپین شامل خبر رسانی، تجزیه و تحلیل وضعیت حقوق بشر، و جذب حمایت های جهانی در این ‏زمینه است که نمونه های آن در سایت کمپین موجود است. ‏

بعد دیگر فعالیت های ما، تلاش در مجامع بین المللی از جمله سازمان ملل است. در حال حاضر ایران کشوری ‏است که دبیر کل سازمان ملل موظف به تهیه گزارش در زمینه حقوق بشر در آن، طی سال جاری میلادی شده ‏است. ما برای مستند سازی و جامع بودن این گزارش تلاش خواهیم کرد. روش دیگر در مورد کالبد شکافی عدم ‏وجود حداقلی ترین مبانی حقوق بین الملل در صدور احکام، بخصوص احکام اعدام در ایران است. وقتی کیفیت، ‏جزئیات، و چگونگی صدور حکم در این موارد برای جامعه بین المللی آشکار شود، آنگاه وخامت مسائل ایران در ‏این زمینه بسیار ملموس تر خواهد بود. ‏

‎ ‎یکی دیگر از نکاتی که در بیانیه کمپین مطرح شده، این است که حکومت ایران فعالانه برای بسیج ‏جامعه بین المللی علیه عقاید و موازین حقوق بشری تلاش می کند. فعالیت های حکومت ایران بر علیه موازین ‏حقوق بشر از نظر شما کدام است؟‎ ‎

فعالیت های نمایندگان دولت ایران در محافل جهانی شامل زیر سئوال بردن بنیادی ترین موازین حقوق بشری و ‏حقوق برابر می شود. برای مثال دفاع نمایندگان ایران از اجرای سنگسار است که آنها می گویند مصداق شکنجه ‏نیست و حتی می گویند تضادی با تعهدات ایران در قبال میثاق های بین المللی ندارد. نمونه دیگرش اعدام نوجوانان ‏است که ایران سردمدار اجرای این احکام بیش از هر کشور دیگری است. کلا باید متوجه بود که در حال حاضر ‏اجماع جهانی برای لغو کلی حکم اعدام به عنوان مجازات وجود دارد و در این زمینه تحولات چشمگیری، از جمله ‏قبول این اصل از سوی مجمع عمومی سازمان ملل در قالب قطعنامه ای در دسامبر 2007، روی داده است. اما ‏ایران کاملا در خلاف این حرکت جهانی عمل می کند و تعداد اعدام ها طی سه سال گذشته بیش از 360 درصد ‏افزایش داشته است. ‏

‎ ‎جمهوری اسلامی به دلیل در دست داشتن قدرت سیاسی و رسمی به عنوان یک حکومت دست به چنین ‏اقداماتی می زند، فکر می کنید بشود جلوی چنین حملاتی را با فعالیت های غیر دولتی گرفت؟‏‎ ‎

ببینید نه تنها دولت ایران بلکه هیچ دولتی در خلاء و حباب مخصوص خود وجود خارجی ندارد. امروز ایران در ‏محور تبادلات بین المللی است و تمام کسانی که خواستار امنیت و ثبات در این منطقه هستند به مقوله حقوق بشر ‏هم توجه دارند. برای مثال در همین مناقشه هسته ای، ایران می گوید برای اهداف صلح آمیز پژوهش می کند، ولی ‏شورای امنیت می گوید از دسترسی به سلاح اتمی نگران است. خب وقتی ناظرین بین المللی در این مورد تجزیه ‏و تحلیل می کنند یکی از سئوالات شان در زمینه اعتماد سازی از سوی دولت ایران است. این دولت آیا برای ‏شهروندان خود حداقل حقوق را قائل می شود؟ آیا برای جان شهروندان ارزشی قائل است؟ وقتی این همه اعدام ‏انجام می شود آیا هیچ روند عادلانه ای وجود دارد؟ چرا به تعداد بسیار کثیری نوجوانان را اعدام می کند؟در نتیجه ‏هم سازمان ملل و هم اجماع جهانی برای درخواست بهبودی حقوق بشر می تواند موثر باشد و این هدف کمپین ‏است. ‏

‎ ‎کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران به دو حوزه از سرکوب آزادی ها و نقض حقوق بشر در ایران ‏اشاره کرده است؛‏‎ ‎اول نهادهای صنفی و تشکل های مدنی که حقوق آنان نقض می شود و فعالان این بخش ها از ‏قربانیان شناخته شده نقض حقوق بشر در ایران به شمار می روند. حوزه دوم عرصه عمومی است، شامل مواردی ‏چون آزادی بیان، تبعیض جنسیتی، عدم برگزاری انتخابات عادلانه، سرکوب آزادی اجتماعات و تشکل های ‏مستقل. به نظر برخی، فعالیت هایی از قبیل کمپین بیشتر می تواند در مورد بخش اول راهگشا باشد و تاثیر قابل ‏ملاحظه ای بر روند نقض حقوق بشر در حوزه عمومی ندارد…‏‎ ‎

همه این موارد مهم هستند و این وظیفه ماست که تا حد امکان در تمامی موارد فعالیت کنیم و صدای جامعه جهانی ‏را در محکوم کردن این موارد به گوش دولت ایران برسانیم. امیدوارم که در تمامی این موارد تاثیر گذار باشیم. ‏ولی شکی نیست که مسئله اعدام به طور کلی، و اعدام نوجوانان به ویژه، و عدم وجود ابتدایی ترین مراحل قضائی ‏و استاندارد های بین المللی در صدور این حکم ها از اولویت های مهم است، و براین اعتقاد هستم که امکان ‏تاثیرگذاری وجود دارد. ‏

‎ ‎شما در کمپین برای این دو حوزه که بهتر است از آن به عنوان “حوزه نخبگان” و “عرصه عمومی” ‏نام ببریم چه برنامه هایی دارید؟ آیا کمپین برای این دو حوزه از یک برنامه و روش استفاده خواهد برد یا برای هر ‏یک روش ها و برنامه های جداگانه ای دارد؟‏‎ ‎

در حوزه نهادهای صنفی و مدنی، بسیج جامعه جهانی خود در حال شکل گیری است و ما برای کمک به این روند ‏تلاش خواهیم کرد. دو نمونه اخیر آن حمایت گسترده تشکل های کارگری جامعه جهانی از کارگران دربند ایران ‏است که توسط عفو بین الملل و سندیکاهای جهانی انجام شد. دیگری حمایت گسترده گروه های زنان از سراسر ‏دنیا از زنان ایرانی در 8 مارس بود. این گونه اجماع بین المللی در حال شکل گیری است و در موارد دیگر هم ‏چشمگیر خواهد شد. ‏

در حوزه های دیگر هم که اشاره کردید، گزارش دبیرکل سازمان ملل بسیار مهم است. هم چنین تکیه بر این مساله ‏که ایران از جمله اندک کشور هایی است که به پژوهش سازمان های مستقل حقوق بشری و کارشناسان حقوق بشر ‏سازمان ملل اجازه نمی دهد. ترکمنستان و کره شمالی و برمه نمونه های دیگری در این مورد هستند. ما مصرانه ‏برای تغییر این شرایط و درخواست برای این گونه تحقیقات تلاش خواهیم کرد. حتی عربستان سعودی و لیبی هم ‏به سازمان های مستقل این اجازه را می دهند. هیچ دلیل قانع کننده ای برای امتناع ایران در این زمینه وجود ندارد. ‏

‎ ‎آقای قائمی در بیانیه کمپین تاکید شده که مناقشه هسته ای در مورد جمهوری اسلامی مانع از اولویت ‏یافتن نقض حقوق بشر از سوی حکومت ایران در جامعه جهانی شده. در عین حال هرنوع تهدید نظامی نیز مردود ‏شمرده شده. فکر می کنید برای رفع نقض گسترده حقوق بشر در رژیمی که از این نظر “خطرناک” توصیف می ‏شود چه باید کرد؟‎ ‎

تهدید و حمله نظامی به بهبود حقوق بشر کمک نخواهد کرد. تجربه عراق و افغانستان گویای این نکته است. دقیقا ‏هدف این کمپین برای بهبود اوضاع حقوق بشر است، چرا که وقتی اجماع جهانی به وجود آید، این دولت که در ‏خلاء وجود ندارد، برای ادامه ارتباطات خود با جامعه جهانی باید بداند که مساله حقوق بشر درخواست عمده ‏جامعه جهانی است. ‏

‎ ‎یکی از انتقاداتی که الان در ایران مطرح شده “تبعیض” یا شاید “بی توجهی” به برخی از موارد نقض ‏حقوق بشر است. مثلا نقض حقوق بشر در استان سیستان و بلوچستان. یعنی حساسیت ها در مواردی در تهران به ‏حدی است که بازداشت چند ساعته یک فعال مدنی ممکن است اعتراض نهادهای بین المللی را برانگیزد. اول اینکه ‏آیا شما به وجود چنین تبعیضی قائل هستید؟ و دوم اینکه کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران برای چنین موقعیتی ‏چه تدبیری اندیشیده؟‎ ‎

دلیل عمده آنچه شما “تبعیض” می گویید ولی من آن را “خلاء اطلاع رسانی موثق” می خوانم، این است که ‏سازمان های بین المللی از حضور در ایران محروم اند. به هر حال تهران هم پایتخت است و اخبار را سریع تر ‏می شود تائید کرد. ولی این گونه تاخیر به دلیل محدودیت های به وجود آمده از سوی دولت ایران است. در این ‏کمپین ما تلاش بسیار خواهیم کرد که توجه فقط به تهران نباشد و اگر در سایت کمپین هم ببینید یکی از مهم ترین ‏عملکرد های ما درخواست دفاع از جان یعقوب مهرنهاد، فعال اجتماعی سیستان و بلوچستان است. امیدوارم که در ‏تمامی مناطق بتوانیم با گزارش های مستند، خبر رسانی کنیم. تاکید بر اجازه تحقیق از سوی سازمان های بین ‏المللی هم در این مورد می تواند موثر باشد. ‏

‎ ‎با گذشت چند روز از اعلام آغاز فعالیت کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، این مسئله در رسانه ‏های ایرانیان بازتاب بسیاری داشته، شما در مورد بازتاب های بین المللی آغاز کمپین برای ما بگوئید. ‏‎ ‎

این کمپین بسیار نوپاست. تاکنون از کمپین استقبال بسیار مثبتی شده و بسیاری از دست اندرکاران بین المللی با ‏تاکید بر نیاز به چنین حرکتی از آن حمایت کرده اند. در تداوم این حمایت ها کارهای گروهی بسیاری در سطح بین ‏المللی اجرا خواهد شد. ‏

‎ ‎آقای قائمی شما پیش از این از محققان سازمان دیده بان حقوق بشر بودید، فکر راه اندازی کمپین بین ‏المللی حقوق بشر در ایران از کجا پیدا شد؟‎ ‎

من در سازمان دیده بان حقوق بشر مسئول پژوهش در کشورهای ایران، امارات متحده، و کویت بودم. سخنگوی ‏دیگر این کمپین، آقای آرون رودز هست که یکی از فعالان با سابقه بین المللی حقوق بشر به شمار می رود. این ‏کمپین از بطن فعالیت های بین المللی برای حقوق بشر به وجود آمده است. در پائیز گذشته فعالان مستقل حقوق ‏بشر در چارچوب سازمان غیر دولتی و اروپایی “بنیاد برای امنیت بشری در خاورمیانه” که توجه آن به ویژه ‏کشورهای خلیج فارس است، تصمیم به اجرای چندین برنامه در این زمینه در این کشورها گرفتند. ‏

از جمله سفرهایی به کشورهای حوزه خلیج فارس و عربستان سعودی و برپایی کارگاههای آموزشی در این ‏کشورها برای دفاع از موازین حقوق بشری و مدافعین آن انجام شد. از دیگر فعالین های حقوق بشری “بنیاد برای ‏امنیت بشری در خاورمیانه” خانم فرح کریمی است که هم اکنون مدیر اجرایی سازمان غیر دولتی آکسفام هلند ‏هستند. ‏‎ ‎به دنبال رایزنی های گسترده و همکاری با سازمان ها، کارشناسان و فعالان امور حقوق بشر، تصمیم ‏گرفته شد که برای بهبود وضع حقوق بشر در ایران و جلب توجه جامعه جهانی به این مساله، کمپین پی ریزی ‏شود. ‏

‎ ‎بعد از آن برای اجرایی شدن این کمپین چه راهی را طی کردید؟‎ ‎

پس از این تصمیم گیری، با ادامه رایزنی ها، همکاری و حمایت فعالان و سازمان های بین المللی حقوق بشر و ‏برای به وجود آوردن شبکه ای جهانی برای این فعالان و سازمان های غیر دولتی، کارهای اجرایی کمپین را آغاز ‏کردیم. ‏