میکائیل بورگستده
در مذاکرات هسته ای ژنو شرایط خوبی حاکم بود. شاید به این دلیل که تهران ناگهان به زبان انگلیسی سخن گشود. این درحالی است که اسراییل با نگرانی شاهد مذاکرات است.
به هرحال باید پذیرفت. این رویدادها آنچنان غیرمحتمل به نظر می رسیدند که به واقع اکنون دوست نداریم آنها را باور کنیم. در کمال ناباوری، درست قبل از شروع سری جدید مذاکرات در ژنو پیرامون برنامه هسته ای ایران، نیروی هوایی اسراییل یک رزمایش گسترده و استثنایی را در شمال کشور و منطقه مدیترانه انجام داد.
و برای اینکه کسی به تقارن این رویدادها فکر نکند، یک اطلاعیه امنیتی در وب سایت خبری “والا” قرار داد: “تحولاتی در منطقه درحال وقوع است” و تصمیم ارتش اسراییل بر این بوده تا “مانوری را برای پیشگیری از وقوع این مشکلات برگزار کند”.
مقامات اسراییلی از پنج شنبه گذشته نشان دادند که مذاکرات گروه شش کشور و هیأت ایرانی تا چه حد می تواند به نتیجه برسد. جنگنده های اسراییلی در آب های یونان عملیاتی را برای انهدام اهداف دوربرد انجام دادند.
صدای پوتین های اسراییل به گوش می رسد
ارتش اسراییل برای اولین بار تصاویری ویدئویی از این مانور تهیه کرد و در این سایت نوشت: “زمانی که گفته می شود «تمامی گزینه ها روی میز است»، گزینه نظامی نیز در آن لحاظ شده.” نیروی هوایی نیروهای مسلح اسراییل مسؤولیت این مانور را برعهده داشته است.
صدای پوتین های اسراییلی ها تنها به سوی تهران معطوف نیست. برعکس اورشلیم هشدارهای خود را به سوی ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه چین، و آلمان که با ایران پشت میز مذاکره نشسته اند معطوف ساخته. نخست وزیر بنیامین نتانیاهو در مجلس این کشور گفت که کاهش فشارها بر ایران یک “اشتباه تاریخی” است.
این اظهارات با بیانیه ای که در کابینه امنیتی با حضور هفت وزیر عالی رتبه، ازجمله وزیر دادگستری، تزیپی لیونی، و وزیر دارایی، جائیر لاپید، به اتفاق آرا صادر شد همراه گردید: “این مذاکرات در زمانی صورت می گیرد که حکومت ایران به دلیل تحریم های بین المللی تحت فشار شدید قرار دارد و نا امیدانه درتلاش است تا آنها را متوقف کند”.
حق غنی سازی صلح آمیز برای ایران؟
“اکنون که تحریم ها دارند به نتیجه می رسند، نباید آنها را کاهش داد. فقط در صورتی می توان به یک راه حل دیپلماتیک دست یافت که فشارها بر تهران کاهش نیابند.”
با این حال، خواسته های اسراییل دایر بر توقف کامل غنی سازی، خارج کردن اورانیوم غنی شده از ایران، برچیده شدن تأسیسات نطنز، فوردو و رآکتور آب سنگین اراک، با پیشنهادات ایرانی ها چندان ناسازگار نیست، ولی شاید به طور کامل با خواسته های آمریکایی سنخیت نداشته باشد.
به نوشته گزارشی که در وال استریت ژورنال منتشر شده، کاخ سفید درنظر دارد ایران به حق غنی سازی اورانیوم و استفاده صلح آمیز از آن دست پیدا کند. رییس جمهور باراک اوباما دراین رابطه در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: “واضح است که ایران باید تا حدودی بر حق غنی سازی اورانیوم دست یابد.” که البته این حق باید با محدودیت هایی توأم گردد.
مذاکرات به زبان انگلیسی
یکی از اعضای هیأت آمریکایی در ژنو برخی نگرانی ها را به روزنامه اسراییلی “هارتص” ابراز کرد: “کاهش سریع تحریم ها در دستور کار نیست. اگر ایران به دنبال امتیاز است، باید ابتدا حسن نیت خود را نشان دهد.”
با این حال، در همان ابتدای نشست، هیأت ایرانی به رهبری محمد جواد ظریف کاری انجام داد که هرگز انجام نداده بود: ارائه یک پیشنهاد. یک مسأله دیگر نیز در ژنو متفاوت بود: برای اولین بار، تمامی شرکت کنندگان به طور مستقیم به زبان انگلیسی سخن گفتند و از ترجمه های خسته کننده خبری نبود. مایکل مان، سخنگوی اتحادیه اروپا، پس از جلسه صبح اظهار داشت که فضای حاکم بر جلسه با گذشته متفاوت بود.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، واکنش مخاطبان را مثبت ارزیابی کرد. تهران به واقع قصد آن کرده تا با ارائه یک طرح سه مرحله ای به شایعات پایان دهد.
طرح سه مرحله ای
غرب باید حق غنی سازی اورانیوم را به این کشور بدهد. تهران در ازای کاهش تحریم ها، تعداد سانتریفوژها و میزان اورانیوم غنی شده را کاهش خواهد داد و با بازرسی ها موافقت خواهد کرد. رسانه های ایرانی از بسته ای می گویند که به “درگیری های غیرضروری” پایان می دهد و افق های جدیدی را می گشاید.
اکنون مذاکره کنندگان غربی مسایل را به گونه ای دیگر می بینند. قبلاً گفته می شد که یافت راه حل برای پرونده اتمی ایران دو روزه انجام نمی شود. شاید پیشنهاد سازش ایران هنوز با خواسته های جامعه بین المللی فاصله زیادی داشته باشد.
در تاریخ ۷ اوت، ظریف به اهالی رسانه و سپس در سایت وزرات خارجه ایران نظر دیگری را مطرح ساخت: “استراتژی عملیاتی کوتاه مدت و میان مدت” برای مذاکرات هسته ای. بنابراین لازم بود تا “همکاری قدرت های بزرگ” شکسته و “تلاش های آمریکا و رژیم صهیونیستی” برای ایجاد یک “اجماع بین المللی علیه ایران” خنثی شود.
اینکه آیا این یک طرح واقعی است یا یک سند تبلیغاتی، یا ازسوی دیگر تلاشی برای آرام کردن تندروها در ایران است، می توان گفت همچنان باز مانده و نهایی نشده. نکته مسلم آن است که قدرت واقعی در ایران در دستان رهبر انقلاب علی خامنه ای قرار دارد که تماس تلفنی اوباما و روحانی را مورد انتقاد قرار داد.
منبع: دی ولت، ۱۷ اکتبر
