سوال های تازه درباره ایران

نویسنده

‏ مایکل آبرامویچ – الن نیک مور ‏

بوش قصد دارد از دیدار خود از خاورمیانه برای جلب حمایت بین المللی در اعمال فشار علیه ‏ایران استفاده کند. این علیرغم برآوردهای سازمان امنیت آمریکا مبنی بر فروکش نمودن جاه ‏طلبی های هسته ای ایران است و بر اساس اظهارات کارشناسان منطقه و مقامات ایالات ‏متحده، رهبران اعراب و اسراییل را درباره راه حل های آمریکا به فکر فرو برده است. ‏

بوش سه شنبه آمریکا را به مقصد اسراییل ترک خواهد کرد. او امیدوار است گفتگوهای صلح ‏اعراب و فلسطین، که ماجرای آن در سال گذشته از آناپولیس شروع شد، را پی بگیرد. اما از ‏نظر بسیاری افراد در اورشلیم و برخی کشورهای عرب منطقه، دیدار بوش از منطقه بیشتر ‏در واکنش به گسترش نفوذ ایران است تا پیگیری فرآیند صلح یا مساله جنگ عراق. رهبران ‏منطقه در این فکر هستند که آیا دولت بوش دارای تمایل و توان لازم برای کنار آمدن با ایران ‏هست یا اینکه می خواهد همچنان راه حل های نظامی و دیپلماتیک خاص خود را پی بگیرد.‏

بوش در مصاحبه با یک روزنامه اسراییلی، یدیوت آهرونت گفت: “بخشی از سفر من به ‏خاورمیانه به روشن ساختن این موضوع برای کشورهای آن قسمت دنیا اختصاص دارد که ما ‏ایران را به چشم یک تهدید نگاه می کنیم و برآوردهای امنیتی نه تنها این خطر را کم نکرده ‏بلکه آنرا شفاف کرده است.“‏

از طرف دیگر عمر موسی، دبیر کل جامعه عرب، در مصاحبه روز گذشته خود با اشاره به ‏رویکرد جدید ارتباط با ایران گفت کشورهای عرب در حال استفاده از حق مسلم خود در ‏برقراری دور جدیدی از ارتباطات با ایران هستند. او پرسید: “مادامیکه آنها برنامه هسته ای ‏ندارند… ما چرا باید ایران را منزوی کنیم؟”‏

یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا که نخواست نامش فاش شود، زیرا او اجازه ابراز نظر ‏عمومی در مورد این سفر را ندارد، گفت بسیاری از دولت های خاورمیانه از برآوردهای ‏امنیتی منتشر شده سردرگم شده اند. او گفت: “هیچ کشور عربی متوجه این نمی شود که چرا ‏ایالات متحده باید چنین گزارش امنیتی را منتشر نماید.” این مقام گفت ایران موضوع اصلی ‏مذاکرات بوش با رهبران منطقه خواهد بود. بوش به آنها اطمینان خاطر می دهد که ایالات ‏متحده همچنان به عنوان قدرت در خاورمیانه حضور خواهد داشت.‏

میر جاودانفر، یک کارشناس ایرانی است که در اسراییل زندگی می کند و مدیر موسسه ای ‏برای تحلیل مسایل اقتصادی و سیاسی است. او یک کتاب نیز درباره برنامه هسته ای ایران ‏نوشته است و با مقایسه ایران و حرکت اسلامی کنترل کننده غزه گفت: “برای اسراییل، ایران ‏موضوع درجه اول است. خیلی از مردم و افراد سیاسی اسراییل، ایران را به چشم تهدید ‏بزرگتری نسبت به حماس نگاه می کنند.” دولت اسراییل مشتاق است که مطمئن شود ایالات ‏متحده همچنان خود را متعهد به متوقف ساختن ایران می داند.” ‏

در تهران هم یک سخنگوی دولت دیروز گفت بوش در راه اندازی یک ائتلاف ضد ایرانی ‏شکست خورده است. محمد علی حسینی، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت: “هدف ‏سفرهای تکراری نظیر این، جبران سیاست های شکست خورده آمریکا در منطقه است.“‏

سفر بوش شامل دیدار از اسراییل، محدوده دولت فلسطینی، مصر، عربستان سعودی و چند ‏کشور دیگر خلیج فارس است. او ضمن دیدار از کویت، برای اولین بار ظرف چهار ماه ‏گذشته با ژنرال دیوید اچ پتروس، فرمانده عالی ایالات متحده در عراق، و رایان کروکر، سفیر ‏این کشور در عراق، درباره موضوع عراق بحث و گفتگو خواهد کرد.‏

مردم کوچه و بازار در کشورهای عربی، واشنگتن را به خاطر آنچه بر سر عراق و فلسطینی ‏ها آمده مقصر می دانند. کاظم هیشام، یک روزنامه نگار مصری که جایزه ملی برای ‏دموکراسی را از بوش در پاییز گذشته دریافت کرد، می گوید ریاست جمهوری بوش یک ‏مصیبت بوده است. او گفت: “کسی آمریکا را نه دوست دارد و نه از آن می ترسد. دیگر رژیم ‏ها از او نمی ترسند و مردم خاورمیانه هم از او متنفر هستند … این میراث بوش است.“‏

احمدی نژاد در ماه دسامبر یک امتیاز دیپلماتیک مهم کسب کرد. او برای اولین بار از سوی ‏ایران در نشست شورای همکاری خلیج فارس حاضر شد. شرکت او در مراسم حج امسال به ‏دعوت شاه عبدالله هم اولین بار برای یک رییس جمهور ایرانی اتفاق افتاد. ‏

احمدی نژاد با فرستادن نماینده ای به نام علی لاریجانی به مصر، با پیشنهاد کمک هسته ای به ‏مصر، یخ سرد روابط 28 ساله را آب کرد. وی بعد از آن گفتگوها ازسرگیری روابط را نوید ‏داد.‏

به نظر تحلیلگران در واشنگتن و خاورمیانه، چالش موجود در پیش روی بوش متقاعد ساختن ‏کشورهای عرب در مورد این موضوع است که برای به حداقل رساندن تهدیدات ایران، آنها ‏می بایست در کنار آمریکا باقی بمانند و در عین حال اسراییل را از دست زدن به یک حمله ‏یک جانبه به تاسیسات هسته ای ایران بازدارد. ‏

ریچارد ان هاس، مقام ارشد سابق وزارت خارجه و مسوول شورای روابط خارجی، می گوید: ‏‏”سوال اصلی این است که بوش درباره قدرت ایران چه چیزی می تواند به آنها بگوید و یا چه ‏کار می تواند بکند؟”‏

کلیدی ترین نقطه سفر بوش ریاض خواهد بود. جایی که او یک دیدار رو در رو با شاه عبدالله ‏خواهد داشت. شاه عربستان به طور متناقضی درباره تلاش های ایالات متحده در عراق، ‏گفتگوهای اسراییل و فلسطینیان و نیز سایر اقدامت آمریکا در خاورمیانه موضع پشتیبانانه و ‏نیز انتقاد آمیز داشته است. خانواده سلطنتی آل سعود که هم راستا با روحانیون تندروی سنی ‏در آنجا حاکم هستند، از گسترش نفوذ ایران و نیز دولت شیعه عراق ناراضی هستند. ‏

اما عبدالله ترجیج می دهد به جای رویارویی با دشمنان، با آنها کنار بیاید. بروس ریدل، که در ‏روابط خاورمیانه دولت های کلینتون و بوش کار می کرد، معتقد است ظاهراً عبدالله به دنبال ‏توافق با احمدی نژاد است. او گفت: “من فکر می کنم در اینجا از سوی ریاض و واشنگتن ‏تلاش های بسیاری صورت می گیرد تا آنرا مخفی کنند. آنها نمی خواهند این موضوع علنی ‏باشد.“‏

مقام ارشد آمریکایی به این موضوع با دیده تردید نگاه می کند. او معتقد است سعودی ها از ‏رییس جمهور ایران دعوت نکرده اند… “او خودش را دعوت کرده است.“‏

این مقام گفت: “آنها در صدد ارتباط با ایران هستند. دیپلماسی سعودی به طور سنتی برای کنار ‏آمدن خیلی محتاط و محافظه کار است.“‏

اما برخی اعراب به این مشکوک هستند که این بخشی از تصمیم دولت بوش برای کار کردن ‏با ایران است تا از امنیت در عراق محافظت شود. خالد الدخیل، یک محقق سیاسی در دانشگاه ‏شاه سعد در ریاض، گفت: “بعضی مردم اینجا فکر می کنند یا دچار این تردید هستند که دولت ‏فعلی یا دولت آینده آمریکا … ممکن است خود را در موضع نزدیک شدن به ایرانی ها ببینند.“‏

منبع: واشنگتن پست- 7 ژانویه ‏