پیتر پاپم
تهران از هیچ هزینه و تلاشی برای موفقیت اجلاس سران کشورهای عضو جنبش غیر متعهد، که دیروز خاتمه یافت، دریغ نکرده بود. اما نطق محمد مرسی و دبیرکل سازمان ملل همه چیز را به هم ریخت.
سالن کنفرانس جدیدی در شمال شهر ساخته شده بود و بزرگراه هایی که فرودگاه را به آن متصل می کرد بازسازی شده و ۲۰۰ اتوموبیل مرسدس بنز به جابجایی میهمانان اختصاص یافته بود. روزهای کنفرانس تعطیل عمومی اعلام شده بود تا به پلیس امکان حرکت بیشتری بدهد و ساکنان تهران هم با هدیه بنزین ارزان این امکان را پیدا کردند تا شهر را ترک کنند.
ولی همه چیز خلاف انتظار پیش رفت. ورود محمد مرسی، رئیس جمهور مصر، شبیه کودتا بود؛ اولین بازدید یک رهبر مصری از ایران، پس از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹. حضور مرسی از سوی دیگری ضربه ای بود به واشنگتن، عاملی که باعث خوشنودی رئیس جمهور ایران می شد.
این خوشحالی دیری نپائید و با سخنان مرسی ناپدید شد. مرسی، این رهبر اسلامی میانه روی مصری که در مدتی کوتاه ثابت کرده است که با استقلال کامل عمل می کند، با فاصله گرفتن از استراتژی تهران، جنگ داخلی در سوریه، متحد نزدیک ایران را ادامه مبارزات مردم منطقه توصیف کرد که از تونس آغاز و سپس به قاهره سرایت کرده بود.
مرسی گفت: “ما باید حمایت کامل خود را از مبارزات مردمی که خواهان آزادی و عدالت در سوریه هستند، بیان کنیم.” وی گفت دنیا “وظیفه ای اخلاقی” دارد تا از مخالفان سوریه حمایت کند که درگیر مبارزه ای مشابه مبارزه فلسطینیان هستند. وی گفت: “فلسطینیان و مردم سوریه فعالانه به دنبال آزادی، عزت و عدالت انسانی هستند.” وی ادامه داد: “همبستگی ما با مخالفان سوریه علیه یک رژیم سرکوبگر که مشروعیت خود را از دست داده است، یک وظیفه اخلاقی و یک ضرورت سیاسی و استراتژیک است.”
این توهینی قوی به میزبانان آقای مرسی بود و باعث شد هیئت نمایندگی سوریه به ریاست ولید معلم، وزیر خارجه این کشور، جلسه را ترک کند. وزیر خارجه سوریه بعدا سخنان رهبر مصر را “دخالت در امور داخلی” توصیف کرد و گفت این امر “باعث ادامه خونریزی در سوریه می شود.”
سخنان میهمان دیگر این کنفرانس، یعنی بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد هم باعث خوشحالی ایرانی ها نشد. قبول دعوت ایران برای شرکت در نشست سران غیر متعهدها توسط بان کی مون، درست مانند قبول مرسی برای شرکت در این کنفرانس، مورد انتقاد قرار گرفته بود ولی او نیز، مانند مرسی، از این فرصت برای انتقاد از میزبان استفاده کرد. او بدون نام بردن ازایران گفت نفی هولوکاست “نفرت انگیز” است. وی گفت: “من تهدید یک کشور عضو سازمان ملل به نابودی کشور دیگر عضو این سازمان را رد می کنم.” او گفت: “اینکه یک کشور عضو سازمان ملل متحد حق موجودیت کشور دیگری را نفی کند و یا کشور دیگری را با نظرات نژادپرستانه خطاب کند، بکلی غلط است و بدیهی ترین اصولی که همه ما به آن متعهد هستیم را زیر پا می گذارد.”
این مسلما چیزی نبود که تهران انتظار شنیدن آن را داشت. انتظار ایران در زمینه حمایت غیر متعهد ها از برنامه هسته ای ایران هم با سرنوشت مشابهی روبرو شد. ولی این گونه شکست ها برای کشوری که رژیم آن مانند ایران است چندان تاثیری ندارد. در این کشور که حکام، تمام کارت ها را در اختیار دارند، رسانه های جمعی، سخنان مرسی و بان را یا به غلط ترجمه کردند یا به سادگی از پخش اخبار آن خودداری کردند. شاید جالب ترین صحنه برای تماشاچیان تلویزیون دولتی ایران نگاه عاجزانه محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران، به بان کی مون بود.
اساسا جنبش غیر متعهد ها چه میزان اهمیت دارد؟ پنجاه سال پیش، زمانی که دنیا بین واشنگتن و مسکو تقسیم شده بود، این جنبش برای کشورهایی که در مسیر استقلال خود قدم بر می داشتند جذابیت خاصی داد و رهبرانی چون نهرو و تیتو آن را رهبری می کردند. این هفته ولی از ۱۲۰ کشور عضو این جنبش تنها ۵۰ کشور سران خود را به تهران فرستادند. همانگونه که شاشی تارور، فرستاده سابق هند به سازمان ملل می گوید، جنبش غیر متعهد ها اکنون برای کشورهای متوسط جذابیت دارد.
اگر واقعا ایران انتظار داشت از این اجلاس به نفع خود بهره بردای کند باید گفت که در این کار کاملا شکست خورد و با سخنان آقای مرسی و خروج هیئت سوریه ای از اجلاس، امکان توافقی در زمینه آینده سوریه اکنون بسیار دور از ذهن به نظر می رسد.
این اجلاس از سوی دیگر با گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای نیز همراه شد که در آن اشاره شده است که تاسیسات غنی سازی اورانیوم ایران تقریبا دو برابر شده است.
تهران، امروز هم احتمالا مورد انتقاد بیشتر قرار خواهد گرفت زیرا قرار است ارژنگ داوودی، که به دلیل شرکت در یک فیلم مستند مخالف دولت ایران در زندان به سر می برد، امروز اعدام شود.
موقعیت برای احمدی نژاد و هواداران او، برگشت به خانه اول است.
منبع: ایندبیپندنت – 31 اوت
